॥अभंगवाणी॥१७५१ते२०००॥
1751
अवघिया चाडा कुंटित करूनि । लावीं आपुली च गोडी । आशा मनसा तृष्णा कल्पना । करूनियां देशधडी । मीतूंपणापासाव गुंतलों । मिथ्या संकल्प तो माझा तोडीं । तुझिये चरणीं माझे दोन्ही पक्ष । अवघी करुनि दाखवीं पिंडी रे रे ॥1॥
माझें साच काय केलें मृगजळ । वर्णा याती कुळ अभिमान । कुमारी भातुकें खेळती कवतुकें । काय त्यांचें साचपण ॥ध्रु.॥
वेगळाल्या भावें चित्ता तडातोडी । केलों देशधडी मायाजाळें । गोत वित्त माय बाप बहिणी सुत ।
बंधुवर्ग माझीं बाळें । एका एक न धरी संबंध पुरलिया । पातलिया जवळी काळें ।
जाणोनियां त्याग सर्वस्वें केला। सांभाळीं आपुलें जाळें ॥2॥
एकां जवळी धरी आणिकां अंतरीं । तीं काय सोयरीं नव्हतीं माझीं । एकांचे पाळण एकांसी भांडण ।
चाड कवणिये काजीं । अधिक असे उणें कवण कवण्या गुणें । हे माव न कळे चि तुझी । ह्मणोनि चिंतनीं राहिलों श्रीपती। तुका ह्मणे भाक माझी ॥3॥
1752
आणिकां छळावया जालासी शाहाणा । स्वहिता घातले खानें । आडिके पैके करूनि सायास । कृपणें सांचलें धन। न जिरे क्षीर श्वानासी भिक्षतां । याती तयाचा गुण । तारुण्यदशे अधम मातला । दवडी हात पाय कान ॥1॥
काय जालें यांस वांयां कां ठकले । हातीं सांपडलें टाकीतसे ।
घेउनि स्फटिकमणी टाकी चिंतामणी । नागवले आपुले इच्छे ॥ध्रु.॥
सिद्धीं सेविलें सेविती अधम । पात्रासारिखे फळ । सिंपिला मोतीं जन्मलें स्वाती ।
वरुषलें सर्वत्र जळ । कापुस पट नये चि कारणा । तयास पातला काळ ।
तें चि भुजंगें धरिलें कंठीं । मा विष जालें त्याची गरळ ॥2॥
भक्षूनि मिष्टान्न घृतसाकर । सहित सोलुनि केळें । घालुनियां घसां अंगोिळया।
हाते वांत करू बळें । कुंथावयाची आवडी बोंबा । उन्हवणी रडवी बाळें ।
तुका ह्मणे जे जैसें करिती । ते पवती तैसीं च फळें ॥3॥
1753
चंदनाचे गांवीं सर्पांच्या वसति । भोगिते ते होती द्वीपांतरीं ॥1॥
एका ओझें एका लाभ घडे देवा । संचिताचा ठेवा वेगळाला ॥ध्रु.॥
क्षीराची वसति अशुद्ध सेवावें । जवळी तें जावें भोगें दुरी ॥2॥
तुका ह्मणे ऐसी बुिद्ध ज्याची जड । त्याहुनि दगड बरे देवा ॥3॥
1754
तुज दिलें आतां करीं यत्न याचा । जीवाभाव-वाचाकायामन ॥1॥
भागलों दातारा सीण जाला भारी । आतां मज तारीं शरणागता ॥ध्रु.॥
नेणतां सोसिली तयाची आटणी । नव्हतां ही कोणी कांहीं माझीं ॥2॥
वर्म नेणें दिशा हिंडती मोकट । इंिद्रयें सुनाट दाही दिशा ॥3॥
वेरझारीफेरा सिणलों सायासीं । आतां हृषीकेशी अंगिकारीं ॥4॥
तुका ह्मणे मन इंिद्रयांचे सोइऩ । धांवे यासी काइऩ करूं आतां ॥5॥
1755
स्वयें पाक करी । संशय तो चि धरी । संदेहसागरीं। आणीक परी बुडती ॥1॥
जाणे विरळा एक । जालें तेथींचे हें सुख। देखिले बहुतेक । पुसतां वाट चुकले ॥ध्रु.॥
तो चि जाणे सोंवळें । शोधी विकल्पाचीं मुळें । नाचती पाल्हाळें । जे विटाळें कोंडिले ॥2॥
तो चि साधी संधी । सावध त्रिकाळ जो बुद्धी । संदेहाचा संधी। वेठी आणि करियेले ॥3॥
अखंड ते ध्यान । समबुिद्ध समाधान । सोंग वांयांविण । ते झांकून बैसती ॥4॥
करणें जयासाटीं । जो नातुडे कवणे आटी । तुका ह्मणे साटी । चित्तवित्तेंवांचूनि ॥5॥
1756
माझिया संचिता । दृढ देखोनि बिळवंता । पळसी पंढरिनाथा । भेणे आतां तयाच्या ॥1॥
तरि मज कळलासी । नव्हतां भेटी जाणीवेसी । एक संपादिसी । मान करिसी लोकांत ॥ध्रु.॥
तरि हें प्रारब्ध जी गाढें । कांहीं न चले तयापुढें । काय तुज म्यां कोंडें । रें सांकडें घालावें ॥2॥
भोगधीपति क्रियमाण । तें तुज नांगवे अजून। तरि का वांयांविण । तुज म्यां सीण करावा ॥3॥
तुज नव्हतां माझें कांहीं । परि मी न संडीं भिHसोइऩ । हो कां भलत्या ठायीं । कुळीं जन्म भलतैसा ॥4॥
तूं भितोसि माझिया दोषा । कांहीं मागणें ते आशा । तुका ह्मणे ऐसा । कांहीं न धरीं संकोच ॥5॥
1757
लोकमान देहसुख । संपित्तउपभोग अनेक । विटंबना दुःख । तुझिये भेटीवांचूनि ॥1॥
तरी मज ये भेट ये भेट । काय ठाकलासी नीट । थोर पुण्यें वीट । तुज दैवें चि लाधली ॥ध्रु.॥
काय ब्रह्मYाान करूं कोरडें । रितें मावेचें मापाडें । भेटीविण कुडें । तुझिये अवघें मज वाटे ॥2॥ आत्मिस्थतीचा विचार । काय करूं हा उद्धार। न देखतां धीर । चतुर्भुज मज नाहीं ।3॥
रिद्धीसिद्धी काय करूं । अथवा अगम्य विचारू । भेटीविण भारु । तुझिये वाटे मज यांचा ॥4॥ तुजवांचूनि कांहीं व्हावें । ऐसें नको माझिया जीवें। तुका ह्मणे द्यावें । दरुषण पायांचें ॥5॥
1758
तुझा ह्मणवून तुज नेणें । ऐसें काय माझें जिणें॥1॥ तरि मज कवणाचा आधार । करोनियां राहों धीर ॥ध्रु.॥ काय शब्दीं चि ऐकिला । भेटी नव्हतां गा विठ्ठला ॥2॥ तुका ह्मणे आतां । अभय देइप पंढरिनाथा ॥3॥
1759
उद्धवअक्रूरासी । आणीक व्यासआंबॠषी । रुक्मांगदाप्रल्हादासी । दाविलें तें दाखवीं ॥1॥ तरि मी पाहेन पाहेन। तुझे श्रीमुखचरण । उताविळ मन । तयाकारणें तेथें ॥ध्रु.॥ जनकश्रुतदेवा करीं । कैसा शोभलासी हरी । विदुराच्या घरीं । कण्या धरी कवतुकें ॥2॥ पांडवा अकांतीं । तेथें पावसी स्मरती । घातलें द्रौपदी । यागीं बिरडें चोळीचें ॥3॥ करी गोपीचें कवतुक । गाइऩगोपाळांसी सुख । दावीं तें चि मुख । दृष्टी माझ्या आपुलें ॥4॥ तरि तूं अनाथाचा दाता । मागतियां शरणागतां । तुका ह्मणें आतां। कोड पुरवीं हें माझें ॥5॥
1760
मागता भिकारी जालों तुझे द्वारीं । देइप मज हरी कृपादान ॥1॥
प्रेम प्रीति नाम उचित करावें । भावें संचरावें हृदयामाजी ॥ध्रु.॥ सर्वभावें शरण आलों पांडुरंगा । कृपाळु तूं जगामाजी एक ॥2॥ तापत्रयें माझी तापविली काया । शीतळ व्हावया पाय तुझे ॥3॥ संबंधीं जनवाद पीडलों परोपरी । अंतरलों दुरी तुजसी तेणें ॥4॥ तुका ह्मणे आतां तुझा शरणागता । करावें सनाथ मायबापा ॥5॥
1761
भाव नाहीं काय मुद्रा वाणी । बैसे बगळा निश्चळ ध्यानीं ॥1॥ न मनी नाम न मनी त्यासी । वाचाळ शब्द पिटी भासी ॥ध्रु.॥ नाहीं चाड देवाची कांहीं । छळणें टोंके तस्करघाइऩ ॥2॥ तुका ह्मणे त्याचा संग । नको शब्द स्पर्शअंग ॥3॥
1762
दिनदिन शंका वाटे । आयुष्य नेणवतां गाढें ॥1॥ कैसीं भुललीं बापुडीं । दंबविषयांचे सांकडीं ॥ध्रु.॥ विसरला मरण। त्याची नाहीं आठवण ॥2॥ देखत देखत पाहीं । तुका ह्मणे आठव नाहीं ॥3॥
1763
माझें मज आतां न देखें निरसतां । ह्मणऊन आधार केला । संसाराची आस सांडुनि लौकिक । जीव भाव तुज दिला । नव्हतीं माझीं कोणी मी कवणांचा । अर्थ मोहो सांडवला ।
तारीं मारीं करीं भलतें दातारा । होऊन तुझा आतां ठेलों रे ॥1॥
असो माझें कोडें तुज हे सांकडें । मी असेन निवाडें सुखरूप ।
बाळकासी चिंता काय पोटवेथा । जया शिरीं मायबाप ॥ध्रु.॥
पापपुण्यें श्रुति आटिल्या। शास्त्रांस न लगे चि ठाव । विधिनिषिधें गोविलीं पुराणें वेदांसी तो अहंभाव । ओंकाराचें मूळ व्यापिलें माया । तेथें न धरे च भाव । ह्मणऊन काबाड सांडिलें उपसतां । धरिलें तुझें चि नांव ॥2॥ तनमनइंिद्रयें ठेवूनि राहिलों । सर्व आशा तुझे पायीं । तप तीर्थ दान करवूं कवणा । हातीं अधीन तें मज काइऩ । आहिक्यें परत्रें चाड नाहीं सर्वथा । जन्म सदा मज देहीं । मायामोहपाश करीं विष तैसें । तुका ह्मणे माझ्याठायीं ॥3॥
1764
तुझें नाम गोड नाम गोड । पुरे कोड सकळ ही ॥1॥ रसना येरां रसां विटे । घेतां घोट अधिक हें ॥ध्रु.॥ आणिकां रसें मरण गांठी । येणें तुटी संसारें ॥2॥ तुका ह्मणे आहार जाला। हा विठ्ठला आह्मांसी ॥3॥
1765
धालों सुखें ढेकर देऊं । उमटे जेवूं तोंवरी ॥1॥ क्रीडा करूं निरांजनीं । न पुरे धणी हरिसवें ॥ध्रु.॥ अवघे खेळों अवघ्यामधीं । डाइप न पडों ऐसी बुिद्ध ॥2॥ तुका ह्मणे वांचवीत। आह्मां सत्ता समर्थ ॥3॥
1766
एकल्या नव्हे खेळ चांग । धरिला संग ह्मणऊनि॥1॥ उमटे तेव्हां कळे नाद । भेदाभेद निवडेना ॥ध्रु.॥ दुसरा परी एक ऐसा । वजे रिसा निकुरें ही ॥2॥ तुका ह्मणे कळत्यां कळे । येर खेळे खेळ ह्मुण ॥3॥
1767
बोलविले जेणें । तो चि याचें गुहए जाणे ॥1॥ मी तों काबाडाचा धनी । जेवूं मागावें थिंकोनि ॥ध्रु.॥ मजुराच्या हातें । माप जालें गेलें रितें ॥2॥ जाला पुरविता । पांडुरंग माझा पिता॥3॥ मायबापासवें । बाळें कौतुकें खेळावें ॥4॥ जैसा करिती धंदा । तैसा पडोनियां छंदा ॥5॥ त्याच्या साच गाइऩ ह्मैसी । येणें खेळावें मातीशीं ॥6॥ तुका ह्मणे बोल । माझा बोलतो विठ्ठल ॥7॥
1768
कां हो तुह्मी माझी वदविली वाणी । नेदा हे निवडूनि पांडुरंगा ॥1॥ आणीक म्यां कोणां पुसावा विचार । मुळीं संवसार दुराविला ॥ध्रु.॥ स्वामिसेवा ह्मुण घेतली पदरीं । सांगितलें करीं कारण तें ॥2॥ तुका ह्मणें नाहीं शिकविलें जेणें । तो याच्या वचनें उगा राहे ॥3॥
1769
सेवकासी आYाा स्वामीची प्रमाण । जोंवरी हा प्राण जाय त्याचा ॥1॥ आणिकांचा धाक न धरावा मनीं । निरोपावचनीं टळों नये ॥ध्रु.॥ समय सांभाळूनि आगळें उत्तर । द्यावें भेदी वज्र तपायरी ॥2॥ तुका ह्मणे तरी ह्मणवावें सेवक । खादलें तें हाक अन्न होय ॥3॥
1770
नये पुसों आYाा केली एकसरें । आह्मांसी दुसरें आतां नाहीं ॥1॥ ज्याचें तो बिळवंत सर्व निवारिता । आह्मां काय चिंता करणें लागें ॥ध्रु.॥ बुद्धीचा जनिता विश्वाचा व्यापक । काय नाहीं एक अंगीं तया ॥2॥ तुका ह्मणे मज होइऩल वारिता । तरी काय सत्ता नाहीं हातीं ॥3॥
1771
बिळवंत आह्मी समर्थाचे दास । घातली या कास किळकाळासी ॥1॥ तेथें मानसाचा कोण आला पाड । उलंघोनि जड गेलों आधीं ॥ध्रु.॥ संसाराचे बळी साधिलें निधान । मारिले दुर्जन षडवर्ग ॥2॥ तुका ह्मणे एक उरला धरिता ठाव । येर केले वाव तृणवत ॥3॥
1772
एका गावें आह्मीं विठोबाचे नाम । आणिकांपें काम नाहीं आतां ॥1॥ मोडूनियां वाटा सूक्षम सगर । केला राज्यभार चाले ऐसा ॥ध्रु.॥ लावूनि मृदांग टाळश्रुतिघोष । सेवूं ब्रह्मरस आवडीनें ॥2॥ तुका ह्मणे महापातकी पतित । ऐसियांचे हित हेळामात्रें ॥3॥
1773
वाचाचापल्ये बहु जालों कुशळ । नाहीं बीजमूळ हाता आलें ॥1॥ ह्मणोनि पंढरिराया दुखी होतें मन । अंतरींचे कोण जाणे माझें ॥ध्रु.॥ पूज्य जालों अंगा आला अभिमान । पुढील कारण खोळंबलें ॥2॥ तुका ह्मणे खूण न कळे चि निरुती। सांपडलों हातीं अहंकाराचे ॥3॥
1774
आतां काढाकाढी करीं बा पंढरिराया । नाहीं तरी वांयां गेलों दास ॥1॥ जाणतां बैसलों दगडाचे नावे । तिचा धर्म घ्यावे प्राण हा चि ॥ध्रु.॥ मनाचा स्वभाव इंिद्रयांचे ओढी । पतनाचे जोडी वरी हांव ॥2॥ तुका ह्मणे जाली अंधऑयाची परी । आतां मज हरी वाट दावीं ॥3॥
1775
सज्जन तो शब्द सत्य जो मानी । छळी दुर्जन आणिकांसी ॥1॥ एक गुण तो केला दोंठायीं । ज्याचा त्यास पाहीं जैसा तैसा ॥ध्रु.॥ भाविक शब्द बोले वाणीचा । लटिका वाचा वाचाळ तो ॥2॥ परउपकार घडे तो भला । नाठएाळ तया दया नाहीं ॥3॥ जाणीवंत तो पायरी जाणे । अधम तो नेणे खुंट जैसा॥4॥ हित तें अनहित केलें कैसें । तुका ह्मणे पिसें लागलें यास ॥5॥
1776
तुझें नाम मुखीं न घेतां आवडी । जिव्हा ते चि घडी झडो माझी ॥1॥ हें मज देइप हें मज देइप । आणिक दुजें कांहीं न मगें तुज ॥ध्रु.॥ बहिर कान तुझी कीर्ती नाइकतां । पाय न देखतां जात डोळे ॥3॥ मना तुझें ध्यान नाहीं नित्य काळ । धिग तें चांडाळ जळो जळो ॥3॥ हातपाय तेणें पंथ न चलतां । जावे ते अनंता गळोनियां ॥4॥ तुजविण जिणें नाहीं मज चाड । तुका ह्मणे गोड नाम तुझें ॥5॥
1777.
ह्मणसी होऊनी नििंश्चता । हरूनियां अवघी चिंता । मग जाऊं एकांता
भजन करूं । संसारसंभ्रमें आशा लागे पाठी । तेणें जीवा साटी होइऩल तुझ्या ॥1॥
सेकीं नाडसील नाडसील । विषयसंगें अवघा नाडसील । मागुता पडसील भवडोहीं ॥ध्रु.॥ शरीर सकळ मायेचा बांधा । यासी नाहीं कधीं अराणूक । करिती तडातोडी
आंत बाहएात्कारीं । ऐसे जाती चारी दिवस वेगीं ॥2॥
मोलाची घडी जाते वांयांविण । न मिळे मोल धन देतां कोडी ।
जागा होइप करीं हिताचा उपाय । तुका ह्मणे हाय करिसी मग ॥3॥
1778
कनवाळू कृपाळू भHांलागीं मोही । गजेंद्राचा धांवा तुवां केला विठाइऩ ॥1॥ पांडुरंगे ये वो पांडुरंगे । जीवाचे जिवलगे ये वो पांडुरंगे ॥ध्रु.॥ भHांच्या कैवारें कष्टलीस विठ्ठले । आंबॠषीकारणें जन्म दाहा घेतले ॥2॥ प्रल्हादाकारणें स्तंभीं अवतार केला । विदारूनि दैत्य प्रेमपान्हा पाजिला ॥3॥ उपमन्याकारणें कैसी धांवसी लवलाहीं । पाजी प्रेमपान्हा क्षीरसागराठायीं ॥4॥ कौरवीं पांचाळी सभेमाजी आणिली । वस्त्रहरणीं वस्त्रें कैसी जाली माउली ॥5॥ दुर्वास पातला धर्मा छळावया वनीं । धांवसी लवलाहीं शाखादेठ घेऊनि ॥6॥ कृपाळू माउली भुिHमुिHभांडार । करीं माझा अंगीकार तुका ह्मणे विठ्ठले ॥7॥
1779
कवणा पाषाणासी धरूनि भाव । कवणावरी पाव ठेवूं आतां ।
ह्मणऊनि नििश्चत राहिलों मनीं । तूं चि सर्वां खाणी देखोनियां ॥1॥
कवणाचें कारण न लगे कांहीं । सर्वांठायीं तूं एक।
कायावाचामन ठेविलें तुझ्या पायीं । आता उरलें काइऩ न दिसे देवा ॥ध्रु.॥
जळें जळ काय धोविलें एक । कवण तें पातक हरलें तेथें ।
पापपुण्य हे वासना सकळ । ते तुज समूळ समपिऩली ॥2॥
पितरस्वरूपी तूं चि जनादऩन। सव्य तें कवण अपसव्य ।
तुका ह्मणे जीत पिंड तुह्मां हातीं। देऊनि नििंश्चती मानियेली ॥3॥
1780
सिणलों दातारा करितां वेरझारा । आतां सोडवीं संसारापासोनियां ॥1॥ न सुटे चि बाकी नव्हे झाडापाडा । घातलोंसें खोडा हाडांचिया ॥ध्रु.॥ मायबापें माझीं जीवाचीं सांगाती । तीं देतील हातीं काळाचिया ॥2॥ पडताळूनि सुरी बैसली सेजारीं । यमफासा करीं घेऊनिया ॥3॥ पाठी पोटीं एकें लागलीं सरसीं । नेती नरकापाशीं ओढूनियां ॥4॥ जन साहेभूत असे या सकळां । मी एक निराळा परदेशी ॥5॥ कोणा काकुलती नाहीं कोणे परी । तुजविण हरी कृपाळुवा ॥6॥ तुका ह्मणे मज तुझाची भरवसा । ह्मणऊनि आशा मोकलिली ॥7॥
1781
देवाचा भH तो देवासी गोड । आणिकांसी चाड नाहीं त्याची ।
कवणाचा सोइरा नव्हे च सांगाती । अवघियां हातीं अंतरला ॥1॥
निष्काम वेडें ह्मणतील बापुडे । अवघियां सांकडें जाला कैसा ।
माझें ऐसें तया न ह्मणत कोणी । असे रानीं वनीं भलते ठायीं ॥ध्रु.॥
प्रातःस्नान करी विभूतिचर्चन । दखोनिया जन निंदा करी ।
कंठीं तुळसीमाळा बैसोनि निराळा । ह्मणती या चांडाळा काय जालें ॥2॥
गातां शंका नाहीं बैसे भलते ठायीं । शिव्या देती आइऩ बाप भाऊ ।
घरी बाइल ह्मणे कोठें व्याली रांड । बरें होतें शंड मरता तरी ॥3॥
जन्मोनि जाला अवघियां वेगळा । ह्मणोनि गोपाळा दुर्लभ तो ।
तुका ह्मणे जो संसारा रुसला । तेणें चि टाकिला सिद्धपंथ ॥4॥
1782
कस्तुरी भिनली जये मृित्तके । तयेसी आणिके कैसी सरी ॥1॥ लोखंडाचे अंगीं लागला परिस । तया आणिकास कैसी सरी ॥2॥ तुका ह्मणे मी न वजें यातीवरी । पूज्यमान करीं वैष्णवांसी ॥ ।3॥
1783
अनुहात ध्वनि वाहे सकळां पिंडीं । राम नाहीं तोंडीं कैसा तरे ॥1॥ सकळां जीवांमाजी देव आहे खरा । देखिल्या दुसरा विण न तरे ॥ध्रु.॥ Yाान सकळांमाजी आहे हें साच । भHीविण तें च ब्रह्म नव्हे ॥2॥ काय मुद्रा कळल्या कराव्या सांगतां । दीप न लगतां उन्मनीचा ॥3॥ तुका ह्मणे नका पिंडाचें पाळण । स्थापू नारायण आतुडेना ॥4॥
1784
नेणें अर्थ कांहीं नव्हती माझे बोल । विनवितों कोपाल संत झणी ॥1॥ नव्हती माझे बोल बोले पांडुरंग । असे अंगसंगें व्यापूनिया ॥ध्रु.॥ मज मूढा शिH कैंचा हा विचार । निगमादिकां पार बोलावया ॥2॥ राम कृष्ण हरी मुकुंदा मुरारि । बोबडा उत्तरीं हें चि ध्यान ॥3॥ तुका ह्मणे गुरुकृपेचा आधार । पांडुरंगें भार घेतला माझा ॥4॥
1785
देवासी लागे सकळांसी पोसावें । आह्मां न लगे खावें काय चिंता ॥1॥ देवा विचारावें लागे पापपुण्य । आह्मासी हे जन अवघें भलें ॥ध्रु.॥ देवासी उत्पित्त लागला संहार । आह्मां नाहीं फार थोडें काहीं ॥2॥ देवासी काम लागला धंदा । आह्मासी ते सदा रिकामीक ॥3॥ तुका ह्मणे आह्मी भले देवाहून । विचारितां गुण सर्वभावें ॥4॥
1786
घेइऩन मी जन्म याजसाठीं देवा । तुझी चरणसेवा साधावया ॥1॥ हरिनामकीर्तन संतांचे पूजन । घालूं लोटांगण महाद्वारीं ॥ध्रु.॥ आनंदें निर्भर असों भलते ठायीं । सुखदुःख नाहीं चाड आह्मां ॥2॥ आणीक सायास न करीं न धरीं आस । होइऩन उदास सर्व भावें ॥3॥ मोक्ष आह्मां घरीं कामारी ते दासी । होय सांगों तैसी तुका ह्मणे ॥4॥
1787
देवा तुज मज पण । पाहों आगळा तो कोण ॥1॥ तरी साच मी पतित । तूं च खोटा दिनानाथ ।
ग्वाही साधुसंत जन। करूनि अंगीं लावीन ॥ध्रु.॥
आह्मी धरिले भेदाभेद । तुज नव्हे त्याचा छेद ॥2॥ न चले तुझे कांहीं त्यास । आह्मी बळकाविले दोष ॥3॥ दिशा भरल्या माझ्या मनें । लपालासी त्याच्या भेणें ॥4॥ तुका ह्मणे चित्त । करी तुझी माझी नीत ॥5॥
1788
लापनिकशब्दें नातुडे हा देव । मनिंचे गुहए भाव शुद्ध बोला ॥1॥ अंतरिंचा भेद जाणे परमानंद । जयासी संवाद करणें लागे ॥2॥ तुका ह्मणे जरी आपुलें स्वहित । तरी करीं चित्त शुद्धभावें ॥3॥
1789
नव्हे ब्रह्मYाान बोलतां सिद्ध । जंव हा आत्मबोध नाहीं चित्तीं ॥1॥ काय करिसी वांयां लटिका चि पाल्हाळ । श्रम तो केवळ जाणिवेचा ॥ध्रु.॥ मी च देव ऐसें सांगसी या लोकां । विषयांच्या सुखा टोंकोनियां ॥2॥ अमृताची गोडी पुढिलां सांगसी। आपण उपवासी मरोनिया ॥3॥ तुका ह्मणे जरि राहील तळमळ । ब्रह्म तें केवळ सदोदित ॥4॥
1790
गंगाजळा पाहीं पाठी पोट नाहीं । अवगुण तो कांहीं अमृतासी ॥1॥ रवि दीप कािळमा काय जाणे हिरा । आणिका तिमिरा नासे तेणे ॥ध्रु.॥ कर्पूरकांडणी काय कोंडा कणी । सिंधू मिळवणीं काय चाले ॥2॥ परिस चिंतामणि आणिकांचा गुणी । पालटे लागोनि नव्हे तैसा ॥3॥ तुका ह्मणे तैसे जाणा संतजन । सर्वत्र संपूर्ण गगन जैसें ॥4॥
1791
परिस काय धातु । फेडितो निभ्रांतु लोहपांगु ॥1॥ काय तयाहूनि जालासी बापुडें । फेडितां सांकडें माझे एक ॥ध्रु.॥ कल्तपरु कोड पुरवितो रोकडा । चिंतामणि खडा चिंतिलें तें ॥2॥ चंदनांच्या वासें वसतां चंदन । होती काष्ठ आन वृक्षयाती ॥3॥ काय त्याचें उणें जालें त्यासी देतां । विचारीं अनंता तुका ह्मणे॥4॥
1792
तोडुनि पुष्पवटिका फळवृक्षयाति । बाभळा राखती करूनि सार ॥1॥ कोण हित तेणें देखिलें आपुलें । आणीक पाहिलें सुख काइऩ ॥ध्रु.॥ धान्यें बीजें जेणें जािळलीं सकळें । पेरितो काळें जिरें बीज ॥2॥ मोडोनिया वाटा पुढिलांची सोय । आडरानें जाय घेउनि लोकां ॥3॥ विषाचें अमृत ठेवूनियां नाम । करितो अधम ब्रह्महत्या ॥4॥ तुका ह्मणे त्यास नाइके सांगतां । तया हाल करितां पाप नाहीं ॥5॥
1793
संसाराच्या भेणें । पळों न लाहेसें केलें ॥1॥ जेथें तेथें आपण आहे । आह्मीं करावें तें काये ॥ध्रु.॥ एकांतींसी ठाव । तिहीं लोकीं नाहीं वाव ॥2॥ गांवा जातों ऐसें । न लगे ह्मणावें तें कैसें ॥3॥ स्वप्नाचे परी । जागा पाहे तंव घरीं ॥4॥ तुका ह्मणे काये । तुझे घेतले म्यां आहे ॥5॥
1794
आण काय सादर । विशीं आह्मां कां निष्ठ ॥1॥ केलें भH तैसें देइप । तुझें प्रेम माझ्याठायीं ॥ध्रु.॥ काय पंगतीस कोंडा । एकांतासी साकरमांडा ॥2॥ काय एकपण । पोतां घालूनि गांठी खूण ॥3॥ काय घ्यावें ऐसें । त्या आपण अनारिसें ॥4॥ तुका ह्मणे मधीं । आतां तोडूं भेद बुद्धी ॥5॥
1795
चित्त तुझ्या पायीं । ठेवुनि जालों उतराइऩ ॥1॥ परि तूं खोटा केशीराजा । अंतपार न कळे तुझा ॥ध्रु.॥ आह्मी सर्वस्वें उदार । तुज देऊनियां धीर ॥2॥ इंिद्रयांची होळी । संवसार दिला बळी ॥3॥ न पडे विसर । तुझा आह्मां निरंतर ॥4॥ प्रेम एकासाटी। तुका ह्मणे न वेचे गांठी ॥5॥
1796
आह्मी पतित ह्मणोनि तुज आलों शरण । करितों चिंतन दिवस रात्रीं ।
नाहीं तरी मज काय होती चाड । धरावया भीड तुज चित्तीं ॥1॥
आह्मां न तारावें तुह्मी काय करावें । सांगीजोजी भावें नारायणा ॥ध्रु.॥ अन्याय एकाचा अंगीकार करणें। तया हातीं देणें लाज ते चि ।
काय ते शूरत्व मिरवूनि बोलणें । जनामाजी दावणें बळरया ॥2॥
पोहएा अन्नछत्र घालूनियां घरीं । दंडितो बाहेरी आलियासी ।
नव्हे कीर्त कांहीं न माने लोकां । काय विटंबणा तैसी ॥3॥
प्रत्यक्षासी काय द्यावें हें प्रमाण । पाहातां दर्पण साक्ष काइऩ ।
तुका ह्मणे तरी आह्मां का न कळे । तरलों किंवा आह्मी नाहीं ॥4॥
1797
काग बग रिठा मारिले बाळपणीं । अवघी दैत्यखाणी बुडविली ॥1॥ तो मज दावा तो मज दावा । नंदनंदन जीवा आवडे तो ॥ध्रु.॥ गोवर्धन गिरी उचलिला करीं । गोकुळ भीतरी राखियेलें ॥2॥ बघुनि भौमासुरा आणिल्या गोपांगना । राज्य उग्रसेना मथुरेचें ॥3॥ पांडव जोहरीं राखिले कुसरी । विवराभीतरीं चालविले॥4॥ तुका ह्मणे हा भHांचा कृपाळ । दुष्टजना काळ नारायण ॥5॥
1798
तुजविण देवा । कोणा ह्मणे माझी जिव्हा ॥1॥ तरि हे हो कां शतखंड । पडो झडोनियां रांड ॥ध्रु.॥ कांहीं इच्छेसाटीं । करिल वळवळ करंटी ॥2॥ तुका ह्मणे कर । कटीं तयाचा विसर॥3॥
1799
आह्मां सर्वभावें हें चि काम । न विसंभावें तुझें नाम॥1॥ न लगे करावी हे चिंता । तरणें करणें काय आतां॥ध्रु.॥ आसनीं भोजनीं शयनीं । दुजें नाहीं ध्यानीं मनीं ॥2॥ तुका ह्मणे कृपानिधी । माझी तोडिली उपाधी ॥3॥
1800
नव्हें कांहीं कवणाचा । भाव जाणवला साचा ॥1॥ ह्मणोनि तुझ्या पायीं । जीव ठेविला निश्चयीं ॥ध्रु.॥ शरीर जायाचें कोंपट । याची काय खटपट ॥2॥ तुका ह्मणे वांयांविण । देवा कळों आला सीण ॥3॥
गाथा १८०१ ते २१००
1801
रज्जु धरूनियां हातीं । भेडसाविलीं नेणतीं । कळों येतां चित्तीं । दोरी दोघां सारिखी ॥1॥
तुह्मांआह्मांमध्यें हरी । जाली होती तैसी परी । मृगजळाच्या पुरीं । ठाव पाहों तरावया ॥ध्रु.॥
सरी चिताक भोंवरी । अळंकाराचिया परी । नामें जालीं दुरी । एक सोनें आटितां ॥2॥
पिसांचीं पारवीं । करोनि बाजागिरी दावी । तुका ह्मणे तेवीं । मज नको चाळवूं ॥3॥
1802
नेघें तुझें नाम । न करीं सांगितलें काम ॥1॥
वाढे वचनें वचन । दोष उच्चारितां गुण ॥ध्रु.॥
आतां तुझ्या घरा । कोण करी येरझारा ॥2 ॥
तुका ह्मणे ठायीं । मजपाशीं काय नाहीं ॥3॥
1803
व्यवहार तो खोटा । आतां न वजों तुझ्या वाटा॥1॥
एका नामा नाहीं ताळ । केली सहजरांची माळ ॥ध्रु.॥
पाहों जातां घाइऩ। खेळसी लपंडाइऩ ॥2॥
तुका ह्मणे चार । बहु करितोसी फार॥3॥
1804
लटिका चि केला । सोंग पसारा दाविला ॥1॥
अवघा बुडालासी ॠणें । बहुतांचे देणें घेणें ॥ध्रु.॥
लावियेलीं चाळा। बहू दावूनि पुतळा ॥2॥
तुका ह्मणे हात । आह्मी अवरिली मात ॥3॥
1805
दाखवूनि आस । केला बहुतांचा नास ॥1॥
थोंटा झोडा शिरोमणी । भेटलासी नागवणी ॥ध्रु.॥
सुखाचें उत्तर । नाहीं मुदलासी थार ॥2॥
तुका ह्मणे काय । तुझे घ्यावें उरे हाय ॥3॥
1806
लाज ना विचार । बाजारी तूं भांडखोर ॥1॥
ऐसें ज्याणें व्हावें । त्याची गांठी तुजसवें ॥ध्रु.॥
फेडिसी लंगोटी । घेसी सकळांसी तुटी ॥2॥
तुका ह्मणे चोरा । तुला आप ना दुसरा ॥3॥
1807
ठाव नाहीं बुड । घरें वसविसी कुड ॥1॥
भलते ठायीं तुझा वास । सदा एरवी उदास ॥ध्रु.॥
जागा ना निजेला । धाला ना भुकेला ॥2॥
न पुसतां भलें । तुका ह्मणे बुझें बोलें ॥3॥
1808
श्वाना दिली सवे । पायांभोंवतें तें भोंवे ॥1॥
तैसी जाली मज परी । वसे निकट सेजारीं ॥ध्रु.॥
जेवितां जवळी । येऊनियां पुंस घोळी ॥2॥
कोपेल तो घनी । तुका ह्मणे नेणें मनीं॥3॥
1809
वटवट केली । न विचारितां मना आली ॥1॥
मज कराल तें क्षमा । कैसें नेणों पुरुषोत्तमा ॥ध्रु.॥
उचित न कळे । जिव्हा भलतें चि बरळे ॥2॥
तुका ह्मणे कांहीं । लौकिकाची चाड नाहीं ॥3॥
1810
जीवें व्हावें साटी । पडे संवसारें तुटी ॥1॥
ऐशीं बोलिलों वचनें । सवें घेउनि नारायण ॥ध्रु.॥
नाहीं जन्मा आलों । करील ऐसें नेदीं बोलों ॥2॥
ठाव पुसी सेणें । तुका ह्मणे खुंटी येणें ॥3॥
1811
आता पंढरीराया । माझ्या निरसावें भया ॥1॥
मनीं राहिली आशंका । स्वामिभयाची सेवका ॥ध्रु.॥
ठेवा माथां हात । कांहीं बोला अभयमात ॥2॥
तुका ह्मणे लाडें । खेळें ऐसें करा पुढें॥3॥
1812
कवतुकवाणें । बोलों बोबडएा वचनें ॥1॥
हें तों नसावें अंतरीं । आह्मां धरायाचें दुरी ॥ध्रु.॥
स्तुति तैसी निंदा । माना सम चि गोविंदा ॥2॥
तुका ह्मणे बोलें । मज तुह्मी शिकविलें॥3॥
1813
असो मागें जालें । पुडें गोड तें चांगलें ॥1॥
आतां माझे मनीं । कांहीं अपराध न मनीं ॥ध्रु.॥
नेदीं अवसान । करितां नामाचें चिंतन ॥2॥
तुका ह्मणे बोले । तुज आधीं च गोविलें॥3॥
1814
मातेविण बाळा । आणिक न माने सोहळा ॥1॥
तैसें जालें माझ्या चित्ता । तुजविण पंढरिनाथा ॥ध्रु.॥
वाट पाहेमेघा बिंदु । नेघे चातक सरिता सिंधू ॥2॥
सारसांसी निशीं । ध्यानरवीच्या प्रकाशीं ॥3॥
जीवनाविण मत्स्य । जैसें धेनूलागीं वत्स ॥4॥
पतिव्रते जिणें । भ्रताराच्या वर्त्तमानें ॥5॥
कृपणाचें धन । लोभालागीं जैसें मन ॥6॥
तुका ह्मणे काय । तुजविण प्राण राहे॥7॥
1815
तुजऐसा कोणी न देखें उदार । अभयदानशूर पांडुरंगा ॥1॥
शरण येती त्यांचे न विचारिसी दोष । न मागतां त्यांस अढळ देसी ॥ध्रु.॥
धांवसी आडणी ऐकोनियां धांवा । कइवारें देवा भHांचिया ॥2॥
दोष त्यांचे जाळी कल्पकोटिवरी । नामासाटीं हरि आपुलिया ॥3॥
तुका ह्मणे तुज वाणूं कैशा परी । एक मुख हरी आयुष्य थोडें ॥4॥
1816
काय तुझे उपकार पांडुरंगा । सांगों मी या जगामाजी आतां ॥1॥
जतन हें माझें करूनि संचित । दिलें अवचित आणूनियां॥ध्रु.॥
घडल्या दोषांचें न घली च भरी । आली यास थोरी कृपा देवा ॥2॥
नव्हतें ठाउकें आइकिलें नाहीं । न मगतां पाहीं दान दिलें ॥3॥
तुका ह्मणे याच्या उपकारासाटीं । नाहीं माझें गाठीं कांहीं एंक ॥4॥
1817
वाळूनियां जन सांडी मज दुरी । करिसील हरी ऐसें कधीं ॥1॥
आठवीन पाय धरूनि अनुताप । वाहे जळ झोंप नाहीं डोळां ॥ध्रु.॥
नावडती जीवा आणीक प्रकार । आवडी ते फार एकांताची ॥2॥
तुका ह्मणे ऐसी धरितों वासना । होइप नारायणा साहए मज ॥3॥
1818
सांगतों या मना तें माझें नाइके । घातावरी टेंके चांडाळ हें ॥1॥
ह्मणऊनि पाहे तरतें बुडतें । न ल्हाये पुरतें बळ करूं ॥ध्रु.॥
काय तें संचित न कळे पाहातां । मतिमंद चित्ता उपजतें॥2॥
तुका ह्मणे ऐसें बळ नाहीं अंगी । पाहोनियां वेगीं पार टाकीं ॥3॥
1819
आतां नको चुकों आपुल्या उचिता । उदारा या कांता रखुमाइऩच्या ॥1॥
आचरावे दोष हें आह्मां विहित । तारावे पतित तुमचें तें ॥ध्रु.॥
आह्मी तों आपुलें केलेसें जतन । घडो तुह्मांकून घडेल ते ॥2॥
तुका ह्मणे विठो चतुराच्या राया । आहे ते कासया मोडों देसी ॥3॥
1820
मुखें बोलावें तें जीविंचें जाणसी । विदित पायांपाशीं सर्व आहे ॥1॥
आतां हें चि भलें भाकावी करुणा । विनियोग तो जाणां तुह्मी त्याचा ॥ध्रु.॥
आपलें तों येथें केलें नव्हे कांहीं । साधनाचा वांहीं पडों नये ॥2॥
तुका ह्मणे देह दिला पिंडदान । वेळोवेळां कोण चिंता करी ॥3॥
1821
कामातुरा भय लाज ना विचार । शरीर असार तृणतुल्य ॥1॥
नवल हे लीळा करात्याचें लाघव । प्रारब्धें भाव दाखविले ॥ध्रु.॥
लोभालोभ एका धनाचिये ठायीं । आणिकांची सोइऩ चाड नाहीं ॥2॥
तुका ह्मणे भूक न विचारी प्रकार । योजे तें चि सार यथाकाळें ॥3॥
1822
बांधे सोडी हें तों धन्याचिये हातीं । हेंकडें गोविती आपणां बळें ॥1॥
भुललियासी नाहीं देहाचा आठव । धोत†यानें भाव पालटिला ॥ध्रु.॥
घरांत रिघावें दाराचिये सोइऩ । भिंतीसवें डोइऩ घेऊनि फोडी ॥2॥
तुका ह्मणे देवा गेलीं विसरोन । आतां वर्म कोण दावी यांसी ॥3॥
1823
कवण जन्मता कवण जन्मविता । न कळे कृपावंता माव तुझी ॥1॥
कवण हा दाता कवण हा मागता । न कळे कृपावंता माव तुझी ॥ध्रु.॥
कवण भोगिता कवण भोगविता । न कळे कृपावंता माव तुझी ॥2॥
कवण ते रूप कवण अरूपता । न कळे कृपावंता माव तुझी ॥3॥
सर्वां ठायीं तूं चि सर्व ही जालासी। तुका ह्मणे यासी दुजें नव्हे ॥4॥
1824
जेथें देखें तेथें तुझी च पाउलें । विश्व अवघें कोंदाटलें।
रूप गुण नाम अवघा मेघश्याम । वेगळें तें काय उरलें ।
जातां लोटांगणीं अवघी च मेदिनी । सकळ देव पाट जालें ।
सदा पर्वकाळ सुदिन सुवेळ । चित्त प्रेमें असे धालें ॥1॥
अवघा आह्मां तूं च जालासी देवा । संसार हेवा कामधंदा ।
न लगे जाणें कोठें कांहीं च करणें । मुखीं नाम ध्यान सदा ॥ध्रु.॥
वाचा बोले ते तुझे चि गुणवाद। मंत्रजप कथा स्तुति ।
भोजन सारूं ठायीं फल तांबोल कांहीं । पूजा नैवेद्य तुज होती ।
चालतां प्रदक्षणा निद्रा लोटांगण । दंडवत तुजप्रति ।
देखोन दृष्टी परस्परें गोष्टी । अवघ्या तुझ्या मूतिऩ॥2॥
जाल्या तीर्थरूप वावी नदी कूप । अवघें गंगाजळ जालें।
महाल मंदिरें माडएा तनघरें । झोपडएा अवघीं देव देवाइलें।
ऐकें कानीं त्या हरिनामध्वनी । नाना शब्द होत जाले ।
तुका ह्मणे या विठोबाचे दास । सदा प्रेमसुखें धाले ॥3॥
1825
जे दोष घडले न फिटे करितां कांहीं । सरते तुझ्या पायीं जाले तैसे ॥1॥
माझा कां हो करूं नये अंगीकार । जालेती निष्ठ पांडुरंगा ॥ध्रु.॥
यातिहीन नये ऐकों ज्यां वेद । तयां दिलें पद वैकुंठींचें ॥2॥
तुका ह्मणे कां रे एकाचा आभार । घेसी माथां भार वाहोनियां ॥3॥
1826
हरिकथेची आवडी देवा । करितो सेवा दासांची॥1॥
ह्मणोनि हिंडे मागें मागें । घरटी जागे घालितसे ॥ध्रु.॥
निर्लज्ज भोजें नाचत रंगीं । भरतें अंगीं प्रेमाचें ॥2॥
तुका ह्मणे विकलें देवें। आपण भावें संवसाटी ॥3॥
1827
साधन संपित्त हें चि माझें धन । सकळ चरण विठोबाचे ॥1॥
शीतळ हा पंथ माहेराची वाट । जवळी च नीट सुखरूप ॥ध्रु.॥
वैष्णवांचा संग रामगाणें गाणें । मंडित भूषण अळंकार ॥2॥
भवनदी आड नव्हतीसी जाली । कोरडी च चाली जावें पायी ॥3॥
मायबाप दोघें पाहातील वाट । ठेवूनिया कटीं कर उभी ॥4॥
तुका ह्मणे केव्हां देखेन कळस । पळाली आळस निद्रा भूक ॥5॥
1828
यथार्थवादें तुज न वर्णवे कदा । बोलतों ते निंदा करितों तुझी ।
वेदश्रुति तुज नेणती कोणी । चोवीस ठेंगणीं धांडोिळतां॥1॥
आतां मज क्षमा करावें देवा । सलगी ते केशवा बोलियेलों ॥ध्रु.॥
सगुण कीं साकार निर्गुण कीं निराकार । न कळे हा पार वेदां श्रुतीं ।
तो आह्मी भावें केलासी लहान । ठेवूनियां नांवें पाचारितों ॥2॥
सहजरमुखें शेष सीणला स्तवितां । पार न कळतां ब्रह्मा ठेला ।
तेथें माझी देहबुिद्ध तें काइऩ । थोर मी अन्यायी तुका ह्मणे ॥3॥
1829
कृष्ण गातां गीतीं कृष्ण ध्यातां चित्तीं । ते ही कृष्ण होती कृष्णध्यानें ॥1॥
आसनीं शयनीं भोजनीं जेवितां । ह्मणारे भोगिता नारायण ॥ध्रु.॥
ओविये दळणीं गावा नारायण । कांडितां कांडण करितां काम ॥2॥
नर नारी याति हो कोणी भलतीं । भावें एका प्रीती नारायणा ॥3॥
तुका ह्मणे एका भावें भजा हरी । कांति ते दुसरी रूप एक ॥4॥
1830
डोिळयां पाझर कंठ माझा दाटे । येऊं देइप भेटे पांडुरंगे ॥1॥
बहु दिस टाकिले निरास कां केलें । कोठें वो गुंतलें चित्त तुझें ॥ध्रु.॥
बहु धंदा तुज नाहीं वो आठव । राहिलासे जीव माझा कंठीं ॥2॥
पंढरीस जाती वारकरी संतां । निरोप बहुतां हातीं धाडीं ॥3॥
तुजविण कोण सांवा धांवा करी । ये वो झडकरी पांडुरंगे ॥4॥
काय तुझी वाट पाहों कोठवरी । कृपाळु कांपरी विसरलासी ॥5॥
एक वेळ माझा धरूनि आठव । तुका ह्मणे ये वो न्यावयासी ॥6॥
1831
अधिक कोंडितां चरफडी । भलतीकडे घाली उडी॥1॥
काय करूं या मना आतां । का विसरातें पंढरिनाथा ।
करी संसाराची चिंता । वेळोवेळां मागुती ॥ध्रु.॥
भजन नावडे श्रवण । धांवे विषय अवलोकून ॥2॥
बहुत चंचळ चपळ । जातां येतां न लगे वेळ॥3॥
किती राखों दोनी काळ । निजलिया जागे वेळे ॥4॥
मज राखें आतां । तुका ह्मणे पंढरिनाथा ॥5॥
1832
कंथा प्रावर्ण । नव्हे भिक्षेचें तें अन्न ॥1॥
करीं यापरी स्वहित । विचारूनि धर्म नीत ॥ध्रु.॥
देऊळ नव्हे घर । प्रपंच परउपकार ॥2॥
विधिसेवन काम । नव्हे शब्द रामराम ॥3॥
हत्या क्षत्रधर्म । नव्हे निष्काम तें कर्म ॥4॥
तुका ह्मणे संतीं । करूनि ठेविली आइती ॥5॥
1833
पडोनियां राहीं । उगा च संतांचिये पायीं ॥1॥
न लगे पुसणें सांगावें । चित्त शुद्ध करीं भावें ॥ध्रु.॥
सहज ते िस्थति। उपदेश परयुिH ॥2॥
तुका ह्मणे भाव । जवळी धरूनि आणी देव॥3॥
1834
देवाचे घरीं देवें केले चोरी । देवें देव नागवूनि केला भिकारी ॥1॥
धांवणियां धांवा धांवणियां धांवा । माग चि नाहीं जावें कवणिया गांवा ॥ध्रु.॥
सवें चि होता चोर घरिचिया घरीं । फावलियावरी केलें अवघें वाटोळें ॥2॥
तुका ह्मणे येथें कोणी च नाहीं । नागवलें कोण गेलें कोणाचें काइऩ ॥3॥
1835
अवघे चि निजों नका अवघिये ठायीं । वेळ अवेळ तरी सांभाळावी कांहीं ॥1॥
जतन करा रे जतन करा । घालूं पाहे घरावरी घाला चोरटें ॥ध्रु.॥
सीतरिलीं फार खाती भोंवताले फेरे । गेलें नये हातां सेकीं तळमळ उरे ॥2॥
तुका ह्मणे आह्मी करूं आपलें जतन । न लगे कांहीं कोणां द्यावें उघडा रे कान ॥3॥
1836
काळोखी खाऊन कैवाड केला धीर । आपुलिया हितें जाले जनामध्यें शूर ॥1॥
कां रें तुह्मी नेणां कां रे तुह्मी नेणां। अल्पसुखासाटीं पडशी विपत्तीचे घाणां ॥ध्रु.॥
नाहीं ऐसी लाज काय तयांपें आगळें । काय नव्हे केलें आपुलिया बळें ॥2॥
तुका ह्मणे तरी सुख अवघें चि बरें । जतन करून हे आपुलालीं ढोरें॥3॥
1837
जाय परतें काय आणिला कांटाळा । बोला एक वेळा ऐसें तरी ॥1॥
कां हो केलें तुह्मी निष्ठ देवा । मानेना हे सेवा करितों ते ॥ध्रु.॥
भाग्यवंत त्यांसी सांगितल्या गोष्टी । तें नाहीं अदृष्टीं आमुचिया ॥2॥
तुका ह्मणे तुह्मापासूनि अंतर । न पडे नाहीं िस्थर बुिद्ध माझी ॥3॥
1838
अनुभवें कळों येतें पांडुरंगा । रुसावें तें कां गा तुह्मांवरी ॥1॥
आवरितां चित्त नावरे दुर्जन । घात करी मन माझें मज ॥ध्रु.॥
अंतरीं संसार भिH बाहएात्कार । ह्मणोनि अंतर तुझ्या पायीं ॥2॥
तुका ह्मणे काय करूं नेणें वर्म । आलें तैसें कर्म सोसूं पुढें ॥3॥
1839
तुजकरितां होतें आनाचें आन । तारिले पाषाण उदकीं देवा ॥1॥
कां नये कैवार करूं अंगीकार । माझा बहु भार चड जाला ॥ध्रु.॥
चुकलासी ह्मणों तरी जीवांचा ही जीव । रिता नाहीं ठाव उरों दिला ॥2॥
तुका ह्मणे ऐसें काय सत्ताबळ । माझे परी कृपाळ आहां तुह्मी ॥3॥
1840
फळ देंठींहून झडे । मग मागुतें न जोडे ॥1॥
ह्मणोनि तांतडी खोटी । कारण उचिताचे पोटीं ॥ध्रु.॥
पुढें चढे हात। त्याग मागिलां उचित ॥2॥
तुका ह्मणे रणीं । नये पाहों परतोनि ॥3॥
1841
अगी देखोनियां सती । अंगीं रोमांच उठती ॥1॥
हा तो नव्हे उपदेश । सुख अंतरीं उल्हासे ॥ध्रु.॥
वित्तगोतांकडे । चित्त न घाली न रडे ॥2॥
आठवूनि एका । उडी घाली ह्मणे तुका ॥3॥
1842
फळ पिके देंठीं । निमित्य वारियाची भेटी ॥1॥
हा तों अनुभव रोकडा । कळों येतो खरा कुडा ॥ध्रु.॥
तोडिलिया बळें। वांयां जाती काचीं फळें ॥2॥
तुका ह्मणे मन । तेथे आपुलें कारण ॥3॥
1843
हालवूनि खुंट । आधीं करावा बळकट ॥1॥
मग तयाच्या आधारें । करणें अवघें चि बरें ॥ध्रु.॥
सुख दुःख साहे । हर्षामषाअ भंगा नये ॥2॥
तुका ह्मणे जीवें । आधीं मरोनि राहावें॥3॥
1844
धांवे माते सोइऩ । बाळ न विचारितां कांहीं ॥1॥
मग त्याचें जाणें निकें । अंग वोडवी कौतुकें ॥ध्रु.॥
नेणे सर्प दोरी । अगी भलतें हातीं धरी ॥2॥
तीविन तें नेणें । आणीक कांहीं तुका ह्मणे ॥3॥
1845
भोग द्यावे देवा । त्याग भोगीं च बरवा ॥1॥
आपण व्हावें एकीकडे । देव कळेवरी जोडे ॥ध्रु.॥
योजे यथाकाळें । उत्तम पाला कंदें मूळें ॥2॥
वंचक त्यासी दोष । तुका ह्मणे मिथ्या सोस॥3॥
1846
पायांच्या प्रसादें । कांहीं बोलिलों विनोदें ॥1॥
मज क्षमा करणें संतीं । नव्हे अंगभूत युिH ॥ध्रु.॥
नव्हे हा उपदेश । तुमचें बडबडिलों शेष ॥2॥
तुमचे कृपेचें पोसणें । जन्मोजन्मीं तुका ह्मणे ॥3॥
1847
जायांचें अंगुलें लेतां नाहीं मान । शोभा नेदी जन हांसविलें ॥1॥
गुसिळतां ताक कांडितां भूस । साध्य नाहीं क्लेश जाती वांयां ॥2॥
तुका ह्मणे नाहीं स्वता भांडवल । भिकेचें तें फोल बीज नव्हे ॥3॥
1848
न बोलावें परी पडिला प्रसंग । हाकलितें जग तुझ्या नामें ॥1॥
लटिकें चि सोंग मांडिला पसारा । भिकारी तूं खरा कळों आलें ॥ध्रु.॥
निलाजिरीं आह्मी करोनियां धीर । राहिलों आधार धरूनियां ॥2॥
कैसा नेणों आतां करिसी शेवट । केली कटकट त्याची पुढें ॥3॥
तुका ह्मणे कांहीं न बोलसी देवा । उचित हे सेवा घेसी माझी ॥4॥
1849
नाहीं जालें मोल कळे देतां काळीं । कोण पाहों बळी दोघांमध्यें ॥1॥
आह्मी तरी जालों जीवासी उदार । कैंचा हा धीर तुजपाशीं ॥ध्रु.॥
बहु चाळविलें मागें आजिवरी । आतां पुढें हरि जाऊं नेदीं ॥2॥
नव्हती जों भेटी नामाची ओळखी । ह्मणऊनि दुःखी बहु जालें ॥3॥
तुका ह्मणे कांहीं राहों नेदीं बाकी । एकवेळा चुकी जाली आतां ॥4॥
1850
कैसा कृपाळु हें न कळसी देवा । न बोलसी सेवा घेसी माझी ॥1॥
काय ऐसें बळ आहे तुजपाशीं । पाहों हा रिघेसी कोणा आड ॥ध्रु.॥
पाडियेला ठायीं तुझा थारा मारा । अवघा दातारा लपसी तो ॥2॥
आतां तुह्मां आह्मां उरी तों चि बरें । काय हें उत्तरें वाढवूनि ॥3॥
तुका ह्मणे मज साहए झाले संत । ह्मणऊनि मात फावली हे ॥4॥
1851
चुकलिया आह्मां करितसां दंड । हाकासी कां खंड पांडुरंगा ॥1॥
चाळविलीं एकें रििद्धसिद्धीवरी । तैसा मी भिकारी नव्हें देवा ॥ध्रु.॥
कां मी येथें गुंतों मांडूनि पसारा । मागुता दातारा दंभासाटीं ॥2॥
केलें म्यां जतन आपुलें वचन । ठायींचें धरून होतों पोटीं ॥3॥
तुका ह्मणे ताळा घातला आडाखीं । ठावें होतें सेकीं आडविसी ॥4॥
1852
कृपावंता कोप न धरावा चित्तीं । छळूं वक्रोHी स्तुती करूं ॥1॥
आह्मी तुझा पार काय जाणों देवा । नेणों कैसी सेवा करावी ते ॥ध्रु.॥
अनंता अरूपा अलक्षा अच्युता । निर्गुणा सचिता सवाौत्तमा ॥2॥
चांगलीं हीं नामें घेतलीं ठेवून । जालासी लाहान भिHकाजा ॥3॥
तुका ह्मणे तुझ्या पायांवरी सदा । मस्तक गोविंदा असो माझा ॥4॥
1853
आतां तुझा भाव कळों आला देवा । ठकूनियां सेवा घेसी माझी ॥1॥
टाकूनि सांकडें आपुलिये माथां । घातला या संतावरी भार ॥ध्रु.॥
स्तुती करवूनि पिटिला डांगोरा । तें कोण दातारा साच करी ॥2॥
जातीचें वाणी मी पोटींचे कुडें । नका मजपुढें ठकाठकी ॥3॥
तुका ह्मणे नाहीं आलें अनुभवा । आधीं च मी देवा कैसें नाचों ॥4॥
1854
जन पूजी याचा मज कां आभार । हा तुह्मी विचार जाणां देवा ॥1॥
पत्र कोण मानी वंदितील सिक्का । गौरव सेवका त्या चि मुळें ॥ध्रु.॥
मी मीपणें होतों जनामधीं आधीं । कोणें दिलें कधीं काय तेव्हां ॥2॥
आतां तूं भोगिता सर्व नारायणा । नको आह्मां दीनां पीडा करूं ॥3॥
आपुलिया हातें देसील मुशारा । तुका ह्मणे खरा तो चि आह्मां ॥4॥
1855
आमची कां नये तुह्मासी करुणा । किती नारायणा आळवावें ॥1॥
काय जाणां तुह्मी दुर्बळाचें जिणें । वैभवाच्या गुणें आपुलिया ॥ध्रु.॥
देती घेती करिती खटपटा आणिकें । निराळा कौतुकें पाहोनियां ॥2॥
दिवस बोटीीं आह्मीं धरियेलें माप । वाहातों संकल्प स्वहिताचा ॥3॥
तुका ह्मणे मग देसी कोण्या काळें । चुकुर दुर्बळें होतों आह्मी ॥4॥
1856
तुह्मां आह्मां तुटी होइऩल यावरी । ऐसें मज हरी दिसतसे ॥1॥
वचनाचा कांहीं न देखों आधार । करावा हा धीर कोठवरी ॥ध्रु.॥
सारिलें संचित होतें गांठी कांहीं । पुढें ॠण तें ही नेदी कोणी ॥2॥
जावें चि न लगे कोणांचिया घरा । उडाला पातेरा तुझ्या संगें ॥3॥
तुका ह्मणे आह्मां हा चि लाभ जाला । मनुष्यधर्म गेला पांडुरंगा ॥4॥
1857
देव मजुर देव मजुर । नाहीं उजुर सेवेपुढें ॥1॥
देव गांढएाळ देव गांढएाळ । देखोनियां बळ लपतसे ॥2॥
देव तर काइऩ देव तर काइऩ । तुका ह्मणे राइऩ तरी मोटी ॥3॥
1858
देव दयाळ देव दयाळ । साहे कोल्हाळ बहुतांचा॥1॥
देव उदार देव उदार । थोडएासाटीं फार देऊं जाणे ॥2॥
देव चांगला देव चांगला । तुका लागला चरणीं ॥3॥
1859
देव बासर देव बासर । असे निरंतर जेथें तेथें ॥1॥
देव खोळंबा देव खोळंबा । मज झळंबा म्हूण कोंडी ॥ध्रु.॥
देव लागट देव लागट । लाविलिया चट जीवीं जडे ॥2॥
देव बावळा देव बावळा । भावें जवळा लुडबुडी ॥3॥
देव न व्हावा देव न व्हावा। तुका ह्मणे गोवा करी कामीं ॥4॥
1860
देव निढळ देव निढळ । मूळ नाहीं डाळ परदेशी॥1॥
देव अकुळी देव अकुळी । भलते ठायीं सोयरीक ॥2॥
देव लिगाडएा देव लिगाडएा । तुका ह्मणे भाडएा दंभें ठकी ॥3॥
1861
देव बराडी देव बराडी । घाली देंठासाटीं उडी ॥1॥
देव भ्याड देव भ्याड । राखे बळीचें कवाड ॥ध्रु.॥
देव भाविक भाविक । होय दासाचें सेवक ॥2॥
देव होया देव होया । जैसा ह्मणे तैसा तया ॥3॥
देव लाहान लाहान । तुका ह्मणे अनुरेण॥4॥
1862
देव भला देव भला । मिळोनि जाय जैसा त्याला॥1॥
देव उदार उदार । देतां नाहीं थोडें फार ॥ध्रु.॥
देव बळी देव बळी। जोडा नाहीं भूमंडळीं ॥2॥
देव व्हावा देव व्हावा । आवडे तो सर्वां जीवां ॥3॥
देव चांगला चांगला । तुका चरणीं लागला ॥4॥
1863
देव पाहों देव पाहों । उंचे ठायीं उभे राहों ॥1॥
देव देखिला देखिला । तो नाहीं कोणां भ्याला ॥ध्रु.॥
देवा कांहीं मागों मागों । जीव भाव त्यासी सांगों ॥2॥
देव जाणे देव जाणे । पुरवी मनींचिये खुणे ॥3॥
देव कातर कातर । तुका ह्मणे अभ्यंतर ॥4॥
1864
देव आमचा आमचा । जीव सकळ जीवांचा ॥1॥
देव आहे देव आहे । जवळीं आह्मां अंतरबाहे ॥ध्रु.॥
देव गोड देव गोड । पुरवी कोडाचें ही कोड ॥2॥
देव आह्मां राखे राखे । घाली किळकाळासी काखे ॥3॥
देव दयाळ देव दयाळ । करी तुक्याचा सांभाळ ॥4॥
1865
जाऊं देवाचिया गांवां । देव देइऩल विसांवा ॥1॥
देवा सांगों सुखदुःख । देव निवारील भूक ॥ध्रु.॥
घालूं देवासी च भार। देव सुखाचा सागर ॥2॥
राहों जवळी देवापाशीं । आतां जडोनि पायांसी ॥3॥
तुका ह्मणे आह्मी बाळें । या देवाचीं लडिवाळें॥4॥
1866
प्रेम तेथें वास करी । मुखीं उच्चारितां हरी ॥1॥
प्रेम यावें तया गांवा । चोजवीत या वैष्णवां ॥ध्रु.॥
प्रेमें पाठी लागे बळें। भH देखोनियां भोळे ॥2॥
प्रेम न वजे दवडितां । शिरे बळें जेथें कथा ॥3॥
तुका ह्मणे थोर आशा । प्रेमा घरीं विष्णुदासां॥4॥
1867
संत मानितील मज । तेणें वाटतसे लाज ॥1॥
तुह्मी कृपा केली नाहीं । चित्त माझें मज ग्वाही ॥ध्रु.॥
गोविलों थोरिवां । दुःख वाटतसे जीवा ॥2॥
तुका ह्मणे माया । अवरा हे पंढरिराया ॥3॥
1868
नाहीं तुह्मी केला । अंगीकार तो विठ्ठला ॥1॥
सोंगें न पवीजे थडी । माजी फुटकी सांगडी ॥ध्रु.॥
प्रेम नाही अंगीं । भले ह्मणविलें जगीं ॥2॥
तुका ह्मणे देवा । मज वांयां कां चाळवा॥3॥
1869
आतां चक्रधरा । झणी आह्मांस अव्हेरा ॥1॥
तुमचीं ह्मणविल्यावरी । जैसीं तैसीं तरी हरी ॥ध्रु.॥
काळ आह्मां खाय । तरी तुझें नांव जाय ॥2॥
तुका ह्मणे देवा । आतां पण सिद्धी न्यावा ॥3॥
1870
मज ऐसें कोण उद्धरिलें सांगा । ब्रीदें पांडुरंगा बोलतसां ॥1॥
हातींच्या कांकणां कायसा आरिसा । उरलों मी जैसा तैसा आहें ॥ध्रु.॥
धनमंत्री हरी रोग्याचिये वेथे । तें तों कांहीं येथें न देखिजे ॥2॥
तुका ह्मणे नाहीं अनुभव अंगें । वचन वाउगें कोण मानी ॥3॥
1871
काय तें सामर्थ्य न चले या काळें । काय जालीं बळें शिHहीण ॥1॥
माझिया संचितें आणिलासी हरी । जालें तुजवरी वरिष्ठ तें ॥ध्रु.॥
काय गमाविली सुदर्शन गदा । नो बोला गोविंदा लाजतसां ॥2॥
तुका ह्मणे काय िब्रदाचें तें काम । सांडा परतें नाम दिनानाथ ॥3॥
1872
बळ बुद्धी वेचुनियां शHी । उदक चालवावें युHी॥1॥
नाहीं चळण तया अंगीं । धांवें लवणामागें वेगीं॥ध्रु.॥
पाट मोट कळा । भरित पखाळा सागळा ॥2॥
बीज ज्यासी घ्यावें। तुका ह्मणे तैसें व्हावें ॥3॥
1873
न ह्मणे साना थोर । दृष्ट पापी अथवा चोर ॥1॥
सकळा द्यावी एकी चवी । तान हरूनि निववी ॥ध्रु.॥
न ह्मणे दिवस राती । सर्व काल सर्वां भूतीं ॥2॥
तुका ह्मणे झारी । घेतां तांब्यानें खापरी ॥3॥
1874
इच्छा चाड नाहीं । न धरी संकोच ही कांहीं ॥1॥
उदका नेलें तिकडे जावें । केलें तैसें सहज व्हावें ॥ध्रु.॥
मोहरी कांदा ऊंस । एक वाफा भिन्न रस ॥2॥
तुका ह्मणे सुख । पीडा इच्छा पावे दुःख ॥3॥
1875
तरले ते मागें आपुलिया सत्ता । कमाइऩ अनंता करूनियां ॥1॥
उसनें फेडितां धर्म तेथें कोण । ते तुज अनन्ये तुह्मी त्यांसी ॥ध्रु.॥
मज ऐसा कोण सांगा वांयां गेला । तो तुह्मी तारिला पांडुरंगा ॥2॥
तुका ह्मणे नांवासारिखी करणी । न देखें हें मनीं समजावें ॥3॥
1876
कवणांशीं भांडों कोण माझें साहे । कोण मज आहे तुजविण ॥1॥
धरिलें उदास दुरदुरांतरें । सांडी एकसरें केली माझी॥ध्रु.॥
आइकोन माझे नाइकसी बोल । देखोनियां खोळ बुंथी घेसी ॥2॥
तुका ह्मणे एके गांवींची वसती । ह्मणऊनि खंती वाटे देवा ॥3॥
1877
आळवितां कंठ शोकला भीतर । आयुष्य वेचे धीर नाहीं मना ॥1॥
अझून कां नये हें तुझ्या अंतरा । दिनाच्या माहेरा पांडुरंगा ॥ध्रु.॥
धन दिसे डोळा दगडाचे परी । भोग ते शरीरीं विष जालें ॥2॥
चुकलों काय तें मज क्षमा करीं । आिंळगूनि हरी प्रेम द्यावें ॥3॥
अवस्था राहिली रूपाची अंतरीं । बाहेर भीतरी सर्व काळ ॥4॥
तुका ह्मणे माजे सकळ उपाय । पांडुरंगा पाय तुझे आतां ॥5॥
॥ शिवाजी राजे यांनीं स्वामींस अबदागिरी, घोडा, कारकून असे न्यावयास पाठविले ते अभंग ॥ 14 ॥ 1878
दिवटएा छत्री घोडे । हें तों ब†यांत न पडे ॥1॥
आतां येथें पंढरिराया । मज गोविसी कासया ॥ध्रु.॥
मान दंभ चेष्टा। हे तों शूकराची विष्ठा ॥2॥
तुका ह्मणे देवा । माझे सोडववणे धांवा ॥3॥
1879
नावडे जें चित्ता । तें चि होसी पुरविता ॥1॥
कां रे पुरविली पाठी । माझी केली जीवेसाटीं ॥ध्रु.॥
न करावा संग । वाटे दुरावावें जग ॥2॥
सेवावा एकांत । वाटे न बोलावी मात ॥3॥
जन धन तन । वाटे लेखावें वमन ॥4॥
तुका ह्मणे सत्ता । हातीं तुझ्या पंढरिनाथा ॥5॥
1880
जाणोनि अंतर । टािळसील करकर ॥1॥
तुज लागली हे खोडी । पांडुरंगा बहु कुडी ॥ध्रु.॥
उठविसी दारीं । धरणें एखादिया परी ॥2॥
तुका ह्मणे पाये । कैसे सोडीन ते पाहें ॥3॥
1881
नाहीं विचारीत । मेघ हागनदारी सेत ॥1॥
नये पाहों त्याचा अंत । ठेवीं कारणापें चित्त ॥ध्रु.॥
वर्जीत गंगा । नाहीं उत्तम अधम जगा ॥2॥
तुका ह्मणे मळ । नाहीं अग्नीसी विटाळ॥3॥
1882
काय दिला ठेवा । आह्मां विठ्ठल चि व्हावा ॥1॥
तुह्मी कळलेती उदार । साटीं परिसाची गार ॥ध्रु.॥
जीव दिला तरी। वचना माझ्या नये सरी ॥2॥
तुका ह्मणे धन । आह्मां गोमासासमान ॥3॥
1883
पिकवावें धन । ज्याची आस करी जन ॥1॥
पुढें उरे खातां देतां । नव्हे खंडण मवितां ॥ध्रु.॥
खोलीं पडे ओली बीज। तरीं च हातीं लागे निज ॥2॥
तुका ह्मणे धनी । विठ्ठल अक्षरी हीं तिन्ही ॥3॥
1884
मुंगी आणि राव । आह्मां सारखाची जीव ॥1॥
गेला मोह आणि आशा । किळकाळाचा हा फांसा ॥ध्रु.॥
सोनें आणि माती। आह्मां समान हें चित्तीं ॥2॥
तुका ह्मणे आलें । घरा वैकुंठ सगळें ॥3॥
1885
तिहीं त्रिभुवनीं । आह्मी वैभवाचे धनी ॥1॥
हातां आले घाव डाव । आमचा मायबाप देव ॥ध्रु.॥
काय त्रिभुवनीं बळ। अंगीं आमुच्या सकळ ॥2॥
तुका ह्मणे सत्ता । अवघी आमुची च आतां ॥3॥
1886
आह्मी तेणें सुखी । ह्मणा विठ्ठल विठ्ठल मुखीं ॥1॥
तुमचें येर वित्त धन । तें मज मृित्तकेसमान ॥ध्रु.॥
कंटीं मिरवा तुळसी । व्रत करा एकादशी ॥2॥
ह्मणवा हरिचे दास । तुका ह्मणे मज हे आस ॥3॥
॥9॥
1887
नाही काष्ठाचा गुमान । गोवी भ्रमरा सुमन ॥1॥
प्रेम प्रीतीचेे बांधलें । तें न सुटे कांहीं केलें ॥ध्रु.॥
पदरीं घालीं पिळा। बाप निर्बळ साटी बाळा ॥2॥
तुका ह्मणे भावें । भेणें देवा आकारावें ॥3॥
1888
भावापुढें बळ । नाहीं कोणाचे सबळ ॥1॥
करी देवावरी सत्ता । कोण त्याहूनि परता ॥ध्रु.॥
बैसे तेथें येती । न पाचारितां सर्व शिH ॥2॥
तुका ह्मणे राहे । तयाकडे कोण पाहे॥3॥
1889
भावाचिया बळें । आह्मी निर्भर दुर्बळें ॥1॥
नाहीं आणिकांची सत्ता । सदा समाधान चित्ता ॥ध्रु.॥
तकाऩ नाहीं ठाव । येथें रिघावया वाव ॥2॥
एकछत्रीं राज । तुक्या पांडुरंगीं काज॥3॥
1890
सत्तावर्त्ते मन । पाळी विठ्ठलाची आन ॥1॥
आYाा वाहोनियां शिरीं । सांगितलें तें चि करीं ॥ध्रु.॥
सरलीसे धांव । न लगे वाढवावी हांव ॥2॥
आहे नाहीं त्याचें । तुका ह्मणे कळे साचें॥3॥
1891
खावें ल्यावें द्यावें । जमाखर्च तुझ्या नांवें ॥1॥
आतां चुकली खटपट । झाडएा पाडएाचा बोभाट ॥ध्रु.॥
आहे नाहीं त्याचें । आह्मां काम सांगायाचें ॥2॥
तुका ह्मणे चिंता । भार वाहे तुझ्या माथां ॥3॥
1892
आतां बरें जालें । माझे माथांचें निघालें ॥1॥
चुकली हे मरमर । भार माथांचे डोंगर ॥ध्रु.॥
नसतां कांहीं जोडी । करिती बहुतें तडातोडी ॥2॥
जाला झाडापाडा । तुका ह्मणे गेली पीडा ॥3॥
1893
संचितें चि खावें । पुढें कोणाचें न घ्यावें ॥1॥
आतां पुरे हे चाकरी । राहों बैसोनियां घरीं ॥ध्रु.॥
नाहीं काम हातीं। आराणूक दिसराती ॥2॥
तुका ह्मणे सत्ता । पुरे पराधीन आतां ॥3॥
1894
ज्याचे गांवीं केला वास । त्यासी नसावें उदास॥1॥
तरी च जोडिलें तें भोगे । कांहीं आघात न लगे ॥ध्रु.॥
वाढवावी थोरी। मुखें ह्मणे तुझे हरी ॥2॥
तुका ह्मणे हे गोमटी । दासा न घलावी तुटी ॥3॥
1895
माझा तुह्मी देवा केला अंगीकार । हें मज साचार कैसें कळे ॥1॥
कां हो कांहीं माझ्या नये अनुभवा । विचारितां देवा आहें तैसा ॥ध्रु.॥
लौकिकाचा मज लाविसी आभार । शिरोरत्नभार दुःखाचा हा ॥2॥
तुका ह्मणे नाहीं पालट अंतरीं । तेथें दिसे हरी ठकाठकी ॥3॥
1896
तोंडें बोलावें तें तरी वाटे खरें । जीव येरेयेरें वंचिजे ना ॥1॥
हें तुह्मां सांगणें काय उगवूनि । जावें समजोनि पांडुरंगा॥ध्रु.॥
जेवित्याची खूण वाढित्या अंतरीं । प्रीतीनें हे धरी चाली तेथें ॥2॥
तुका ह्मणे बहु परीचे आदर । अत्यंत वेव्हारसंपादणी ॥3॥
1897
न पालटे एक । भोळा भH चि भाविक ॥1॥
येरां नास आहे पुढें । पुण्य सरतां उघडें ॥ध्रु.॥
नेणे गर्भवास । एक विष्णूचा चि दास ॥2॥
तुका ह्मणे खरें । नाम विठोबाचे बरें ॥3॥
॥ स्वामींनीं पत्र पंढरीनाथास पंढरीस पाठविलें ते अभंग ॥ 66 ॥ संतांबरोबर पाठविल्या पत्राचे अभंग 36 1898
कोणा मुखें ऐसी ऐकेन मी मात । चाल तुज पंढरिनाथ बोलावितो ॥1॥
मग मी न धरीं आस मागील बोभाट । वेगीं धरिन वाट माहेराची ॥ध्रु.॥
निरांजिरें चित्त करितें तळमळ । केधवां देखती मूळ आलें डोळे ॥2॥
तुका ह्मणे कइप भाग्याची उजरी। होइऩल पंढरी देखावया ॥3॥
1899
कां माझा विसर पडिला मायबाप । सांडियेली कृपा कोण्या गुणें ॥1॥
कैसा कंठूनियां राहों संवसार । काय एक धीर देऊं मना ॥ध्रु.॥
नाहीं निरोपाची पावली वारता । करावी ते चिंता ऐसी कांहीं ॥2॥
तुका ह्मणे एक वेचूनि वचन । नाहीं समाधान केलें माझें ॥3॥
1900
कांहीं माझे कळों आले गुणदोष । ह्मणऊनि उदास धरिलें ऐसें ॥1॥
नाहीं तरी येथें न घडे अनुचित । नाहीं ऐसी रीत तया घरीं ॥ध्रु.॥
कळावें तें मना आपुलिया सवें । ठायींचे हें घ्यावें विचारूनि ॥2॥
मज अव्हेरिलें देवें । माझिया कर्तव्यें बुद्धीचिया॥3॥
1901
नव्हे धीर कांहीं पाठवूं निरोप । आला तरीं कोप येऊ सुखें ॥1॥
कोपोनियां तरी देइऩल उत्तर । जैसें तैसें पर फिरावूनि ॥ध्रु.॥
नाहीं तया तरी काय एक पोर । मज तों माहेर आणीक नाहीं ॥2॥
तुका ह्मणे असे तयामध्यें हित । आपण निवांत असों नये ॥3॥
1902
आतां पाहों पंथ माहेराची वाट । कामाचा बोभाट पडो सुखें ॥1॥
काय करूं आतां न गमेसें जालें । बहुत सोसिलें बहु दिस ॥ध्रु.॥
घर लागे पाठी चित्ता उभे वारे । आपुलें तें झुरे पाहावया ॥2॥
तुका ह्मणे जीव गेला तरी जाव । धरिला तो देव भाव सिद्धी ॥3॥
1903
विनवीजे ऐसें भाग्य नाहीं देवा । पायांशीं केशवा सलगी केली ॥1॥
धीटपणें पत्र लिहिलें आवडी । पार नेणे थोडी मति माझी ॥ध्रु.॥
जेथें देवा तुझा न कळे चि पार । तेथें मी पामर काय वाणूं ॥2॥
जैसे तैसे माझे बोल अंगीकारीं । बोबडएा उत्तरीं गौरवितों ॥3॥
तुका ह्मणे विटेवरि जी पाउलें । तेथें म्यां ठेविलें मस्तक हें ॥4॥
1904
देवांच्या ही देवा गोपिकांच्या पती । उदार हे ख्याती त्रिभुवनीं ॥1॥
पातकांच्या रासी नासितोसी नामें । जळतील कर्में महा दोष ॥ध्रु.॥
सर्व सुखें तुझ्या वोळगती पायीं । रििद्ध सििद्ध ठायीं मुिHचारी ॥2॥
इंद्रासी दुर्लभ पाविजे तें पद । गीत गातां छंद वातां टाळी ॥3॥
तुका ह्मणे जड जीव शिHहीन । त्यांचें तूं जीवन पांडुरंगा ॥4॥
1905
काय जालें नेणों माझिया कपाळा । न देखीजे डोळां मूळ येतां ॥1॥
बहु दिस पाहें वचनासी वास । धरिलें उदास पांडुरंगा ॥ध्रु.॥
नाहीं निरोपाचें पावलें उत्तर । ऐसें तों निष्ठ न पाहिजे ॥2॥
पडिला विसर किंवा कांहीं धंदा । त्याहूनि गोविंदा जरूरसा ॥3॥
तुका ह्मणे आलें वेचाचें सांकडें । देणें घेणें पुढें तो ही धाक ॥4॥
1906
एवढा संकोच तरि कां व्यालासी । आह्मी कोणांपाशीं तोंड वासूं ॥1॥
कोण मज पुसे सिणलें भागलें । जरी मोकलिलें तुह्मीं देवा ॥ध्रु.॥
कवणाची वाट पाहों कोणीकडे । कोण मज ओढे जीवलग ॥2॥
कोण जाणे माझे जीवींचें सांकडें । उगवील कोडें संकटाचें॥3॥
तुका ह्मणे तुह्मी देखिली नििंश्चती । काय माझे चित्तीं पांडुरंगा ॥4॥
1907
देइप डोळे भेटी न धरीं संकोच । न घलीं कांहीं वेच तुजवरी ॥1॥
तुज बुडवावें ऐसा कोण धर्म । अहनिऩशीं नाम घेतां थोडें ॥ध्रु.॥
फार थोडें काहीं करूनि पातळ । त्याजमध्यें काळ कडे लावूं ॥2॥
आहे माझी ते चि सारीन सिदोरी । भार तुजवरी नेदीं माझा ॥3॥
तुका ह्मणे आह्मां लेंकराची जाती । भेटावया खंती वाटतसे ॥4॥
1908
सीण भाग हरे तेथींच्या निरोपें । देखिलिया रूप उरी नुरे ॥1॥
इंिद्रयांची धांव होइऩल कुंटित । पावेल हें चित्त समाधान॥ध्रु.॥
माहेर आहेसें लौकिकीं कळावें । निढळ बरवें शोभा नेदी ॥2॥
आस नाहीं परी उरी बरी वाटे । आपलें तें भेटे आपणासी ॥3॥
तुका ह्मणे माझी अविट आवडी । खंडण तांतडी होऊं नेदीं ॥4॥
1909
धरितों वासना परी नये फळ । प्राप्तीचा तो काळ नाहीं आला ॥1॥
तळमळी चित्त घातलें खापरीं । फुटतसे परी लाहीचिया ॥ध्रु.॥
प्रकार ते कांहीं नावडती जीवा । नाहीं पुढें ठावा काळ हातीं ॥2॥
जातों तळा येतों मागुता लौकरी । वोळशाचे फेरी सांपडलों ॥3॥
तुका ह्मणे बहु करितों विचार । उतरें डोंगर एक चढें ॥4॥
1910
कां माझे पंढरी न देखती डोळे । काय हें न कळे पाप यांचें ॥1॥
पाय पंथें कां हे न चलती वाट । कोण हें अदृष्ट कर्म बळी ॥ध्रु.॥
कां हें पायांवरी न पडे मस्तक । क्षेम कां हस्तक न पवती ॥2॥
कां या इंिद्रयांची न पुरे वासना । पवित्र होइऩना जिव्हा कीर्ती ॥3॥
तुका ह्मणे कइप जाऊनि मोटळें । पडेन हा लोळें महाद्वारीं ॥4॥
1911
काय पोरें जालीं फार । किंवा न साहे करकर ॥1॥
ह्मणऊनि केली सांडी । घांस घेऊं न ल्हां तोंडीं ॥ध्रु.॥
करूं कलागती। तुज भांडणें भोंवतीं ॥2॥
तुका ह्मणे टांचें । घरीं जालेंसे वरोचें ॥3॥
1912
कांहीं चिंतेविण । नाहीं उपजत सीण ॥1॥
तरी हा पडिला विसर । माझा तुह्मां जाला भार ॥ध्रु.॥
आली कांहीं तुटी । गेली सुटोनियां गांठी ॥2॥
तुका ह्मणे घरीं । बहु बैसले रिणकरी॥3॥
1913
निरोपासी वेचे । काय बोलतां फुकाचें ॥1॥
परी हें नेघेवे चि यश । भेओं नको सुखी आस ॥ध्रु.॥
सुख समाधानें । कोण पाहे देणें घेणें ॥2॥
न लगे निरोपासी मोल । तुका ह्मणे वेचे बोल ॥3॥
1914
जोडीच्या हव्यासें । लागे धनांचें चि पिसें ॥1॥
मग आणीक दुसरें । लोभ्या नावडती पोरें ॥ध्रु.॥
पाहे रुक्याकडे । मग अवघें ओस पडे ॥2॥
तुका ह्मणे देवा । तुला बहुत चि हेवा ॥3॥
1915
मविलें मविती । नेणों रासी पडिल्या किती ॥1॥
परि तूं धाला चि न धासी । आलें उभाउभीं घेसी ॥ध्रु.॥
अवघ्यां अवघा काळ । वाटा पाहाती सकळ ॥2॥
तुका ह्मणे नाहीं । अराणूक तुज कांहीं ॥3॥
1916
न बैससी खालीं । सम उभा च पाउलीं ॥1॥
ऐसे जाले बहुत दिस । जालीं युगें अठ्ठाविस ॥ध्रु.॥
नाहीं भाग सीण । अराणूक एक क्षण ॥2॥
तुका ह्मणे किती । मापें केलीं देती घेती॥3॥
1917
जोडी कोणांसाटीं । एवढी करितोसी आटी ॥1॥
जरी हें आह्मां नाहीं सुख । रडों पोरें पोटीं भूक ॥ध्रु.॥
करूनि जतन। कोणा देसील हें धन ॥2॥
आमचे तळमळे । तुझें होइऩल वाटोळें ॥3॥
घेसील हा श्राप । माझा होऊनियां बाप ॥4॥
तुका ह्मणे उरी । आतां न ठेवीं यावरी ॥5॥
1918
करूनि चाहाडी । अवघी बुडवीन जोडी ॥1॥
जरि तूं होऊनि उदास । माझी बुडविसी आस ॥ध्रु.॥
येथें न करी काम। मुखें नेघें तुझें नाम ॥2॥
तुका ह्मणे कुळ । तुझें बुडवीन समूळ॥3॥
1919
समर्थाचे पोटीं । आह्मी जन्मलों करंटीं ॥1॥
ऐसी जाली जगीं कीतिऩ । तुझ्या नामाची फजिती ॥ध्रु.॥
येथें नाहीं खाया। न ये कोणी मूळ न्याया ॥2॥
तुका ह्मणे जिणें । आतां खोटें जीवपणें ॥3॥
1920
पुढें तरी चित्ता । काय येइऩल तें आतां ॥1॥
मज सांगोनिया धाडीं । वाट पाहातों वराडी ॥ध्रु.॥
कंठीं धरिला प्राण । पायांपाशीं आलें मन ॥2॥
तुका ह्मणे चिंता । बहु वाटतसे आतां॥3॥
1921
कैंचा मज धीर । कोठें बुिद्ध माझी िस्थर ॥1॥
जें या मनासी आवरूं । आंत पोटीं वाव धरूं ॥ध्रु.॥
कैंची शुद्ध मति। भांडवल ऐसें हातीं ॥2॥
तुका ह्मणे कोण दशा आली सांगा ॥3॥
1922
समर्पक वाणी । नाहीं ऐकिजेसी कानीं ॥1॥
आतां भावें करूनि साचा । पायां पडिलों विठोबाच्या ॥ध्रु.॥
न कळे उचित। करूं समाधान चित्त ॥2॥
तुका ह्मणे विनंती । विनविली धरा चित्तीं ॥3॥
1923
येती वारकरी । वाट पाहातों तोंवरी ॥1॥
घालूनियां दंडवत । पुसेन निरोपाची मात ॥ध्रु.॥
पत्र हातीं दिलें । जया जेथें पाठविलें ॥2॥
तुका ह्मणे येती । जाइन सामोरा पुढती ॥3॥
1924
रुळें महाद्वारीं । पायांखालील पायरी ॥1॥
तैसें माझें दंडवत । सांगा निरोप हा संत ॥ध्रु.॥
पडे दंडकाठी । देह भलतीसवा लोटी ॥2॥
तुका ह्मणे बाळ । लोळे न धरितां सांभाळ॥3॥
1925
तुह्मी संतजनीं । माझी करावी विनवणी ॥1॥
काय तुक्याचा अन्याय । त्यासी अंतरले पाय ॥ध्रु.॥
भाका बहुतां रीती। माझी कीव काकुलती ॥2॥
न देखे पंढरी । तुका चरण विटेवरी॥3॥
1926
होइल कृपादान । तरी मी येइऩन धांवोन ॥1॥
होती संतांचिया भेटी । आनंदें नाचों वाळवंटीं ॥ध्रु.॥
रिघेन मातेपुढें । स्तनपान करीन कोडें ॥2॥
तुका ह्मणे ताप । हरती देखोनियां बाप॥3॥
1927
परिसोनि उत्तर । जाब देइऩजे सत्वर ॥1॥
जरी तूं होसी कृपावंत । तरि हा बोलावीं पतित ॥ध्रु.॥
नाणीं कांहीं मना । करूनि पापाचा उगाणा ॥2॥
तुका ह्मणे नाहीं । काय शिH तुझे पायीं ॥3॥
1928
ऐकोनियां कीर्ती । ऐसी वाटती विश्रांती ॥1॥
माते सुख डोळां पडे । तेथें कोण लाभ जोडे ॥ध्रु.॥
बोलतां ये वाचे । वीट नये जिव्हा नाचे ॥2॥
तुका ह्मणे धांवे । वासना ते रस घ्यावे॥3॥
1929
किती करूं शोक । पुढें वाढे दुःखें दुःख ॥1॥
आतां जाणसी तें करीं । माझें कोण मनीं धरी ॥ध्रु.॥
पुण्य होतें गांठी । तरि कां लागती हे आटी ॥2॥
तुका ह्मणे बळ । माझी राहिली तळमळ ॥3॥
1930
करील आबाळी । माझ्या दांताची कसाळी ॥1॥
जासी एखादा मरोन । पाठी लागेल हें जन ॥ध्रु.॥
घरीं लागे कळहे। नाहीं जात तो शीतळ ॥2॥
तुका ह्मणे पोरवडे । मज येतील रोकडे ॥3॥
1931
आतां आशीर्वाद । माझा असो सुखें नांद ॥1॥
ह्मणसी कोणा तरी काळें । आहेतसी माझीं बाळें ॥ध्रु.॥
दुरी दूरांतर। तरी घेसी समाचार ॥2॥
नेसी कधीं तरी । तुका ह्मणे लाज हरी ॥3॥
1932
आतां हे सेवटीं । माझी आइकावी गोष्टी ॥1॥
आतां द्यावा वचनाचा । जाब कळे तैसा याचा ॥ध्रु.॥
आतां करकर। पुढें न करीं उत्तर ॥2॥
तुका ह्मणे ठसा । तुझा आहे राखें तैसा ॥3॥
1933
बोलिलों ते आतां । कांहीं जाणतां नेणतां ॥1॥
क्षमा करावे अन्याय । पांडुरंगे माझे माय ॥ध्रु.॥
स्तुती निंदा केली। लागे पाहिजे साहिली ॥2॥
तुका ह्मणे लाड । दिला तैसें पुरवा कोड ॥3॥ ॥36॥
या पत्राच्या उत्तराच्या मार्गप्रतीक्षेचे अभंग 19 1934
माहेरिंचा काय येइऩल निरोप । ह्मणऊनि झोंप नाहीं डोळां ॥1॥
वाट पाहें आस धरूनियां जीवीं । निडळा हे ठेवीं वरी बाहे ॥ध्रु.॥
बोटवरी माप लेखितों दिवस । होतों कासावीस धीर नाहीं ॥2॥
काय नेणों संतां पडेल विसर । कीं नव्हे सादर मायबाप॥3॥
तुका ह्मणे तेथें होइऩल दाटणी । कोण माझें आणी मना तेथें ॥4॥
1935
परि तो आहे कृपेचा सागर । तोंवरी अंतर पडों नेदी॥1॥
बहुकानदृष्टी आइके देखणा । पुरोनियां जना उरलासे॥ध्रु.॥
सांगितल्याविणें जाणे अंतरिंचें । पुरवावें ज्याचें तैसें कोड ॥2॥
बहुमुखें कीर्ती आइकिली कानीं । विश्वास ही मनीं आहे माझा ॥3॥
तुका ह्मणे नाहीं जात वांयांविण । पािळतो वचन बोलिलों तें ॥4॥
1936
यावरि न कळे संचित आपुलें । कैसें वोडवलें होइल पुढें ॥1॥
करील विक्षेप धाडितां मुळासी । किंवा धाडा ऐसी तांतडी हे ॥ध्रु.॥
जोंवरी हे डोळां देखें वारकरी । तों हें भरोवरी करी चित्त ॥2॥
आस वाढविते बुद्धीचे तरंग । मनाचे ही वेग वावडती॥3॥
तुका ह्मणे तेव्हां होतील निश्चळ । इंिद्रयें सकळ निरोपानें ॥4॥
1937
होइऩल निरोप घेतला यावरी । राउळाभीतरीं जाऊनियां॥1॥
करूनियां दधिमंगळभोजन । प्रयाण शकुनसुमुहूर्तें॥ध्रु.॥
होतील दाटले सद्गदित कंठीं । भरतें या पोटीं वियोगाचें ॥2॥
येरयेरां भेटी क्षेम आलिंगनें । केलीं समाधान होतीं संतीं ॥3॥
तुका ह्मणे चाली न साहे मनास । पाहाती कळस परपरतों ॥4॥
1938
ऐसी ते सांडिली होइऩल पंढरी । येते वारकरी होत वाटे ॥1॥
देखिले सोहळे होती आठवत । चालती ते मात करूनियां ॥ध्रु.॥
केली आइकिली होइऩल जे कथा । राहिलें तें चित्ता होइल प्रेम ॥2॥
गरुडटके टाळ मृदांग पताका । सांगती ते एकां एक सुख ॥3॥
तुका ह्मणे आतां येती लवलाहीं । आलिंगूनि बाहीं देइन क्षेम ॥4॥
1939
क्षेम मायबाप पुसेन हें आधीं । न घलीं हें मधीं सुख दुःख ॥1॥
न करीं तांतडी आपणांपासूनि । आइकेन कानीं सांगतीं तें ॥ध्रु.॥
अंतरींचें संत जाणतील गूज । निरोप तो मज सांगतील॥2॥
पायांवरी डोइऩ ठेवीन आदरें । प्रीतिपडिभरें आिंळगून ॥3॥
तुका ह्मणे काया करीन कुरवंडी । ओवाळून सांडीं त्यांवरून ॥4॥
1940
होइल माझी संतीं भाकिली करुणा । जे त्या नारायणा मनीं बैसे ॥1॥
शृंगारूनि माझीं बोबडीं उत्तरें । होतील विस्तारें सांगितलीं ॥ध्रु.॥
क्षेम आहे ऐसें होइल सांगितलें । पाहिजे धाडिलें शीघ्र मूळ ॥2॥
अवस्था जे माझी ठावी आहे संतां । होइल कृपावंता निरोपिली ॥3॥
तुका ह्मणे सवें येइऩल मु†हाळी । किंवा कांहीं उरी राखतील ॥4॥
1941
दोहींमध्यें एक घडेल विश्वासें । भातुकें सरिसें मूळ तरी ॥1॥
करिती निरास निःशेष न घडे । कांहीं तरी ओढे चित्त माये ॥ध्रु.॥
लौकिकाची तरी धरितील लाज । काय माझ्या काज आचरणें ॥2॥
अथवा कोणाचें घेणें लागे रीण । नाहीं तरी हीनकर्मी कांहीं ॥3॥
व्यालीचिये अंगीं असती वेधना । तुका ह्मणे मना मन साक्ष ॥4॥
1942
बैसतां कोणापें नाहीं समाधान । विवरे हें मन ते चि सोइऩ ॥1॥
घडी घडी मज आठवे माहेर । न पडे विसर क्षणभरी॥ध्रु.॥
नो बोलावें ऐसा करितों विचार । प्रसंगीं तों फार आठवतें ॥2॥
इंिद्रयांसी वाहो पडिली ते चाली । होती विसांवली ये चि ठायीं॥3॥
एकसरें सोस माहेरासी जावें । तुका ह्मणे जीवें घेतलासे ॥4॥
1943
नाहीं हानि परी न राहावे निसुर । न पडे विसर काय करूं ॥1॥
पुसाविसी वाटे मात कापडियां । पाठविती न्याया मूळ मज ॥ध्रु.॥
आणीक या मना नावडे सोहळा । करितें टकळा माहेरींचा ॥2॥
बहु कामें केलें बहु कासावीस । बहु जाले दिस भेटी नाहीं ॥3॥
तुका ह्मणे त्याचें न कळे अंतर । अवस्था तों फार होते मज ॥4॥
1944
तोंवरी म्यां त्यास कैसें निषेधावें । जों नाहीं बरवें कळों आलें ॥1॥
कोणाचिया मुखें तट नाहीं मागें । वचन वाउगें बोलों नये ॥ध्रु.॥
दिसे हानि परी निरास न घडे । हे तंव रोकडे अनुभव॥2॥
आपुलिया भोगें होइऩल उशीर । तोंवरी कां धीर केला नाहीं ॥3॥
तुका ह्मणे गोड करील सेवट । पाहिली ते वाट ठायीं आहे ॥4॥
1945
माहेरींचें आलें तें मज माहेर । सुखाचें उत्तर करिन त्यासी ॥1॥
पायांवरी माथा आिंळगीन बाहीं । घेइऩन लवलाहीं पायवणी ॥ध्रु.॥
सुख समाचार पुसेन सकळ । कैसा पर्वकाळ आहे त्यास ॥2॥
आपुले जीवींचें सुखदुःख भावें । सांगेन अघवें आहे तैसें ॥3॥
तुका ह्मणे वीट नेघें आवडीचा । बोलिली च वाचा बोलवीन ॥4॥
1946
वियोग न घडे सन्निध वसलें । अखंड राहिलें होय चित्तीं ॥1॥
विसरु न पडे विकल्प न घडे । आलें तें आवडे तया पंथें ॥ध्रु.॥
कामाचा विसर नाठवे शरीर । रसना मधुर नेणे फिकें॥2॥
निरोपासी काज असो अनामिक । निवडितां एक नये मज ॥3॥
तुका ह्मणे हित चित्तें ओढियेलें । जेथें तें उगलें जावें येणें ॥4॥
1947
आतां माझे सखे येती वारकरी । जीवा आस थोरी लागली ते ॥1॥
सांगतील माझ्या निरोपाची मात । सकळ वृत्तांत माहेरींचा ॥ध्रु.॥
काय लाभ जाला काय होतें केणें । काय काय कोणे सांटविलें ॥2॥
मागणें तें काय धाडिलें भातुकें । पुसेन तें सुखें आहेतसीं ॥3॥
तुका ह्मणे काय सांगती ते कानीं । ऐकोनियां मनीं धरुनि राहें ॥4॥
1948
काय करावें म्यां केले ते विचार । घडेल साचार काय पाहों ॥1॥
काय मन नाहीं धरीत आवडी । प्रारब्धीं जोडी ते चि खरी ॥ध्रु.॥
काय म्यां तेथींचें रांधिलें चाखोनि । तें हें करीं मनीं विवंचना ॥2॥
आणीक ही त्यासी बहुत कारण । बहु असे जिणें ओढीचें ही ॥3॥
तुका ह्मणे आह्मां बोळविल्यावरी । परती माघारी केली नाहीं ॥4॥
1949
आह्मां अराणूक संवसारा हातीं । पडिली नव्हती आजिवरी ॥1॥
पुत्रदाराधन होता मनी धंदा । गोवियेलों सदा होतों कामें ॥ध्रु.॥
वोडवलें ऐसें दिसतें कपाळ । राहिलें सकळ आवरोनि॥2॥
मागें पुढें कांहीं न दिसे पाहातां । तेथूनियां चिंता उपजली ॥3॥
तुका ह्मणे वाट पाह्याचें कारण । येथीचिया हिंणें जालें भाग्य ॥4॥
1950
बहु दिस नाहीं माहेरिंची भेटी । जाली होती तुटी व्यवसायें ॥1॥
आपुल्याला होतों गुंतलों व्यासंगें । नाहीं त्या प्रसंगें आठवलें ॥ध्रु.॥
तुटातें तुटतें जडती जडलें । आहे तें आपुलें आपणापें ॥2॥
बहु निरोपाचें पावलें उत्तर । जवळी च पर एक तें ही ॥3॥
काय जाणों मोह होइऩल सांडिला । बहु दिस तुटला तुका ह्मणे ॥4॥
1951
होतीं नेणों जालीं कठिणें कठीण । जवळी च मन मनें ग्वाही ॥1॥
आह्मी होतों सोइऩ सांडिला मारग । घडिलें तें मग तिकून ही ॥ध्रु.॥
नििंश्चतीनें होते पुढिलांची सांडी । न चाले ते कोंडी मायबापा ॥2॥
आह्मां नाहीं त्यांचा घडिला आठव । त्यांचा बहु जीव विखुरला ॥3॥
तुका ह्मणे जालें धर्माचें माहेर । पडिलें अंतर आह्मांकूनि ॥4॥
1952
आतां करावा कां सोंस वांयांविण । लटिका चि सीण मनासी हा ॥1॥
असेल तें कळों येइऩल लौकरी । आतां वारकरी आल्यापाठी ॥ध्रु.॥
बहु विलंबाचें सन्निध पातलें । धीराचें राहिलें फळ पोटीं ॥2॥
चालिलें तें ठाव पावेल सेवटीं । पुरलिया तुटी पाउलांची ॥3॥
तुका ह्मणे आसे लागलासे जीव । ह्मणऊनि कींव भाकीतसें ॥4॥ ॥19॥
व संत परत आले त्यांची भेट झाली ते अभंग 11 1953
भागलेती देवा । माझा नमस्कार घ्यावा ॥1॥
तुह्मी क्षेम कीं सकळ । बाळ अवघे गोपाळ ॥ध्रु.॥
मारगीं चालतां । श्रमलेती येतां जातां ॥2॥
तुका ह्मणे कांहीं । कृपा आहे माझ्या ठायीं ॥3॥
1954
घालूनियां ज्योती । वाट पाहें दिवसराती ॥1॥
बहु उताविळ मन । तुमचें व्हावें दरुषण ॥ध्रु.॥
आलों बोळवीत । तैसें या चि पंथें चित्त ॥2॥
तुका ह्मणे पेणी । येतां जातां दिवस गणीं॥3॥
1955
आजि दिवस धन्य । तुमचें जालें दरुषण ॥1॥
सांगा माहेरींची मात । अवघा विस्तारीं वृत्तांत ॥ध्रु.॥
आइकतों मन। करूनि सादर श्रवण ॥2॥
तुका ह्मणे नाम । माझा सकळ संभ्रम ॥3॥
1956
बोलिलीं तीं काय । माझा बाप आणि माय ॥1॥
ऐसें सांगा जी झडकरी । तुह्मी सखे वारकरी ॥ध्रु.॥
पत्राचें वचन । काय दिलें फिरावून ॥2॥
तुका ह्मणे कांहीं । मना आणिलें कीं नाहीं ॥3॥
1957
काय पाठविलें । सांगा भातुकें विठ्ठलें ॥1॥
आसे लागलासे जीव । काय केली माझी कींव ॥ध्रु.॥
फेडिलें मुडतर । किंवा कांहीं जरजर ॥2॥
तुका ह्मणे सांगा । कैसें आर्त पांडुरंगा॥3॥
1958
आजिचिया लाभें ब्रह्मांड ठेंगणें । सुखी जालें मन कल्पवेना ॥1॥
आर्तभूत माझा जीव जयांसाटीं । त्यांच्या जाल्या भेटी पायांसवें ॥ध्रु.॥
वाटुली पाहातां सिणले नयन । बहु होतें मन आर्तभूत ॥2॥
माझ्या निरोपाचें आणिलें उत्तर । होइल समाचार सांगती तो ॥3॥
तुका ह्मणे भेटी निवारला ताप । फळलें संकल्प संत आले ॥4॥
1959
आजि बरवें जालें । माझें माहेर भेटलें ॥1॥
डोळां देखिले सज्जन । निवारला भाग सीण ॥ध्रु.॥
धन्य जालों आतां । क्षेम देऊनियां संतां ॥2॥
इच्छेचें पावलों । तुका ह्मणे धन्य जालों॥3॥
1960
वोरसोनि येती । वत्सें धेनुवेच्या चित्तीं ॥1॥
माझा कराया सांभाळ । वोरसोनियां कृपाळ ॥ध्रु.॥
स्नेहें भूक तान । विसरती जाले सीण ॥2॥
तुका ह्मणे कौतुकें । दिलें प्रेमाचें भातुकें॥3॥
1961
आलें तें आधीं खाइऩन भातुकें । मग कवतुकें गाइऩन ओव्या ॥1॥
सांगितला आधीं आइकों निरोप । होइल माझा बाप पुसें तों तें ॥2॥
तुका ह्मणे माझे सखे वारकरी । आले हे माहेरीहून आजि ॥3॥
1962
आमुप जोडल्या सुखाचिया रासी । पार त्या भाग्यासी नाहीं आतां ॥1॥
काय सांगों सुख जालें आलिंगन । निवाली दर्शनें कांति माझी ॥2॥
तुका ह्मणे यांच्या उपकारासाटीं । नाहीं माझे गांठी कांहीं एक ॥3॥
1963
पवित्र व्हावया घालीन लोळणी । ठेवीन चरणीं मस्तक हें ॥1॥
जोडोनि हस्तक करीन विनवणी । घेइन पायवणी धोवोनियां ॥2॥
तुका ह्मणे माझें भांडवल सुचें । संतां हें ठायींचें ठावें आहे ॥3॥ ॥11॥
पत्राचे अभंग समाप्त । 36 । 19 । 11 ॥ 66॥
1964
मना एक करीं । ह्मणे जाइऩन पंढरी । उभा विटेवरी। तो पाहेन सांवळा ॥1॥
करीन सांगती तें काम । जरी जपसी हें नाम । नित्य वाचे राम । हरि कृष्ण गोविंदा ॥ध्रु.॥
लागें संतांचिया पायां । कथे उल्हास गावया । आलों मागावया । शरण देइप उचित॥2॥
नाचें रंगीं वाहें टाळी । होय सादर ते काळीं । तुका ह्मणे मळी । सांडूनियां अंतरी ॥3॥
1965
न राहे क्षण एक वैकुंठीं । क्षीरसागरीं त्रिपुटी ।
जाय तेथें दाटी । वैष्णवांची धांवोनि ॥1॥
भाविक गे माये भोळें गुणाचें। आवडे तयाचें नाम घेतां तयासी ॥ध्रु.॥
जो नातुडे कवणिये परी । तपें दानें व्रतें थोरी ।
ह्मणतां वाचे हरि । राम कृष्ण गोविंदा ॥2॥
चौदा भुवनें जया पोटीं । तो राहे भHांचिये कंठीं ।
करूनियां साटी। चित्त प्रेम दोहींची ॥3॥
जया रूप ना आकार । धरी नाना अवतार ।
घेतलीं हजार । नांवें ठेवूनि आपणां ॥4॥
ऐसा भHांचा ॠणी । पाहातां आगमीं पुराणीं ।
नाहीं तुका ह्मणे ध्यानीं । तो कीर्तनीं नाचतसे ॥5॥
1966
स्वल्प वाट चला जाऊं । वाचे गाऊं विठ्ठल ॥1॥
तुह्मी आह्मी खेळीमेळीं । गदा रोळी आनंदें ॥ध्रु.॥
ध्वजा कुंचे गरुडटके । शृंगार निके करोनि ॥2॥
तुका ह्मणे हें चि नीट । जवळी वाट वैकुंठा ॥3॥
1967
आनंदाच्या कोटी । सांटवल्या आह्मां पोटीं ॥1॥
प्रेम चालिला प्रवाहो । नामओघ लवलाहो ॥ध्रु.॥
अखंड खंडेना जीवन । राम कृष्ण नारायण ॥2॥
थडी आहिक्य परत्र । तुका ह्मणे सम तीर ॥3॥
1968
चाहाडाची माता । व्यभिचारीण तkवता ॥1॥
पाहे संतांचें उणें । छिद्र छळावया सुनें ॥ध्रु.॥
जेणों त्याच्या वाचें । कांहीं सोडिलें गाठीचें ॥2॥
तुका ह्मणे घात । व्हावा ऐसी जोडी मात ॥3॥
1969
सापें ज्यासी खावें । तेणें प्राणासी मुकावें ॥1॥
काय लाधला दुर्जन । तोंडावरी थुंकी जन ॥ध्रु.॥
विंचु हाणें नांगी। अग्न लावी आणिकां अंगीं ॥2॥
तुका ह्मणे जाती । नरका पाउलीं चालती ॥3॥ ॥6॥
स्वामींनीं स्त्रीस उपदेश केला ते अभंग ॥ 11 ॥ 1970
पिकल्या सेताचा आह्मां देतो वांटा । चौधरी गोमटा पांडुरंग ॥1॥
सत्तर टके बाकी उरली मागे तो हा । मागें झडले दाहा आजिवरी ॥ध्रु.॥
हांडा भांडीं गुरें दाखवी ऐवज । माजघरीं बाजे बैसलासे ॥2॥
मज यासी भांडतां जाब नेदी बळें । ह्मणे एका वेळे घ्याल वांटा ॥3॥
तुका ह्मणे िस्त्रये काय वो करावें । नेदितां लपावें काय कोठें ॥4॥
1971
करितां विचार अवघें एक राज्य । दुजा कोण मज पाठी घाली ॥1॥
कोण्या रीती जावें आह्मी वो पळोनि । मोकळ अंगणीं मागें पुढें ॥ध्रु.॥
काय तें गव्हाणें हिंडावीं वो किती । दूत ते लागती याच पाठी ॥2॥
कोठें याची करूं केलों कुळवाडी । आतां हा न सोडी जीवें आह्मां ॥3॥
होऊनि बेबाख येथें चि राहावें। देइऩल तें खावें तुका ह्मणे ॥4॥
1972
नागवूनि एकें नागवीं च केली । फिरोनियां आलीं नाहीं येथें ॥1॥
भेणें सुती कोणी न घेती पालवीं । करूनियां गोवी निसंतान ॥ध्रु.॥
एकें तीं गोविलीं घेऊनि जमान । हांसतील जन लोक तयां ॥2॥
सरले तयांसी घाली वैकुंठीं । न सोडी हे साटी जीवें जाली ॥3॥
तुका ह्मणे जालों जाणोनि नेणती । सांपडलों हातीं याचे आह्मी ॥4॥
1973
आतां तूं तयास होइऩ वो उदास । आरंभला नास माझ्या जीवा ॥1॥
जरूर हें जालें मज कां नावडे । उपास रोकडे येती आतां ॥ध्रु.॥
बरें म्या तुझिया जीवाचें तें काय । व्हावें हें तें पाहें विचारूनि ॥2॥
तुज मज तुटी नव्हे या विचारें । सहित लेकुरें राहों सुखें ॥3॥
तुका ह्मणे तरी तुझा माझा संग । घडेल वियोग कधीं नव्हे ॥4॥
1974
काय करूं आतां माझिया संचिता । तेणें जीववित्ता साटी केली ॥1॥
न ह्मणावें कोणी माझें हें करणें । हुकुम तो येणें देवें केला ॥ध्रु.॥
करूनि मोकळा सोडिलों भिकारी । पुरविली तरी पाठी माझी ॥2॥
पाणिया भोंपळा जेवावया पानें । लाविलीं वो येणें देवें आह्मां ॥3॥
तुका ह्मणे यासी नाहीं वो करुणा । आहे नागवणा ठावा मज ॥4॥
1975
नको धरूं आस व्हावें या बाळांस । निर्माण तें त्यांस त्यांचें आहे ॥1॥
आपुला तूं गळा घेइप उगवूनि । चुकवीं जाचणी गर्भवास ॥ध्रु.॥
अवेज देखोनि बांधितील गळा । ह्मणोनि निराळा पळतुसें ॥2॥
देखोनियां त्यांचा अवघड मार । कांपे थरथर जीव माझा ॥3॥
तुका ह्मणे जरी आहे माझी चाड । तरी करीं वाड चित्त आतां ॥4॥
1976
भले लोक तुज बहु मानवती । वाढेल या कीतिऩ जगामाजी ॥1॥
ह्मणे मेलीं गुरें भांडीं नेलीं चोरें । नाहींत लेंकुरें जालीं मज ॥ध्रु.॥
आस निरसूनि कठिण हें मन । करीं वो समान वज्र तैसें ॥2॥
किंचित हें सुख टाकीं वो थुंकोनि । पावसील धनी परमानंद ॥3॥
तुका ह्मणे थोर चुकती सायास । भवबंद पाश तुटोनियां ॥4॥
1977
ऐक हें सुख होइऩल दोघांसी । सोहळा हे ॠषि करिती देव ॥1॥
जडितविमानें बैसविती मानें । गंधर्वांचें गाणें नामघोष ॥ध्रु.॥
संत महंत सिद्ध येतील सामोरे । सर्वसुखा पुरे कोड तेथें ॥2॥
आलिंगूनि लोळों त्यांच्या पायांवरी । जाऊं तेथवरी मायबापें ॥3॥
तुका ह्मणे तया सुखा वणूप काय । जेव्हां बापमाय देखें डोळां ॥4॥
1978
देव पाहावया करीं वो सायास । न धरीं हे आस नाशिवंत ॥1॥
दिन शुद्ध सोम सकाळीं पातला । द्वादशी घडला पर्वकाळ ॥ध्रु.॥
द्विजां पाचारूनि शुद्ध करीं मन । देइप वो हें दान यथाविध ॥2॥
नको चिंता करूं वस्त्रा या पोटाची । माउली आमुची पांडुरंग ॥3॥
तुका ह्मणे दुरी सांगतों पाल्हाळीं । परी तो जवळी आहे आह्मां ॥4॥
1979
सुख हें नावडे आह्मां कोणा बळें । नेणसी अंधळें जालीशी तूं ॥1॥
भूक तान कैसी राहिली निश्चळ । खुंटलें चपळ मन ठायीं ॥ध्रु.॥
द्रव्य जीवाहूनि आवडे या जना । आह्मांसी पाषाणाहूनि हीन ॥2॥
सोइरे सज्जन जन आणि वन । अवघें समान काय गुणें ॥3॥
तुका ह्मणे आह्मां जवळी च आहे । सुख दुःख साहे पांडुरंग ॥4॥
1980
गुरुकृपे मज बोलविलें देवें । होइऩल हें घ्यावें हित कांहीं ॥1॥
सत्य देवें माझा केला अंगीकार । आणीक विचार नाहीं आतां ॥ध्रु.॥
होइऩ बळकट घालूनियां कास । हा चि उपदेश तुज आतां ॥2॥
सडा संमार्जन तुळसीवृंदावन । अतीतपूजन ब्राह्मणाचें॥3॥
वैष्णवांची दासी होइप सर्वभावें । मुखीं नाम घ्यावें विठोबाचें ॥4॥
पूर्णबोध स्त्रीभ्रतारसंवाद । धन्य जिहीं वाद आइकिला॥5॥
तुका ह्मणे आहे पांडुरंगकथा । तरेल जो चित्ता धरील कोणी ॥6॥ ॥11॥
1981
खडा रवाळी साकर । जाला नामाचा चि फेर ।
न दिसे अंतर । गोडी ठायीं निवडितां ॥1॥
तुह्मी आह्मी पांडुरंगा । भिन्न ऐसें काय सांगा ।
जाळविलें जगा । मी हें माझें यासाटीं॥ध्रु॥
पायीं हातीं नाकीं शिरीं । हेम राहे अळंकारीं ।
मुसे आल्यावरी। काय निवडे वेगळें ॥2॥
निजलिया लाभ हानी । तों च खरी ते स्वप्नीं ।
तुका ह्मणे दोन्ही । निवारलीं जागतां ॥3॥
1982
आह्मी जाणों तुझा भाव । कैंचा भH कैंचा देव । बीजा नाहीं ठाव । कैंचें फळ शेवटीं ॥1॥
संपादिलें बहु रूप । कैंचें पुण्य कैंचें पाप । नव्हतों आह्मी आप । आपणासी देखिलें॥ध्रु.॥
एके ठायीं घरिच्याघरीं । न कळतां जाली चोरी । तेथें तें चि दुरी । जाणें येणें खुंटलें ॥2॥
तुका ह्मणे धरूनि हातीं । उर ठेविली मागुती । एकांतीं लोकांतीं । देवभिHसोहळा ॥3॥
1983
कांहीं बोलिलों बोबडें । मायबापा तुह्मांपुढें । सलगी लाडें कोडें । मज क्षमा करावी ॥1॥
काय जाणावा महिमा । तुमचा म्यां पुरुषोत्तमा । आवडीनें सीमा । सांडविली मज हातीं ॥ध्रु.॥
घडे अवYाा सख्यत्वें । बाळें बापासी न भ्यावें । काय म्यां सांगावें । आहे ठावें तुह्मासी ॥2॥
तुका ह्मणे देवा । प्रेम लोभ न संडावा । पािळला पाळावा । लळा पुढती आगळा ॥3॥
1984
बहु भितों जाणपणा । आड न यो नारायणा ।
घेइन प्रेमपान्हा । भिHसुख निवाडें ॥1॥
यासी तुळे ऐसे कांहीं । दुजें त्रिभुवनीं नाहीं ।
काला भात दहीं । ब्रह्मादिकां दुर्लभ ॥ध्रु.॥
निमिशा अर्ध संतसंगति । वास वैकुंठीं कल्पांतीं ।
मोक्षपदें होती । ते विश्रांति बापुडी ॥2॥
तुका ह्मणे हें चि देइप । मीतूंपणा खंड नाहीं।
बोलिलों त्या नाहीं । अभेदाची आवडी ॥3॥ ॥4॥
1985
देवा आतां ऐसा करीं उपकार । देहेचा विसर पाडीं मज ॥1॥
तरीं च हा जीव सुख पावे माझा । बरें केशीराजा कळों आलें ॥ध्रु.॥
ठाव देइप चित्ता राख पायांपाशीं । सकळ वृत्तींसी अखंडित ॥2॥
असे भय आतां लाज काम क्रोध । तोडावा संबंध यांचा माझा ॥3॥
मागणें तें एक हें चि आहे आतां । नाम मुखीं संतसंग देइप ॥4॥
तुका ह्मणे नको वरपंग देवा । घेइप माझी सेवा भावशुद्ध ॥5॥
1986
तुज न करितां काय नव्हे एक । हे तों सकिळक संतवाणी ॥1॥
घेइप माझा भार करीं कइवार । उतरीं हा पार भवसिंधु ॥ध्रु.॥
उचित अनुचित पापपुण्यकाला । हा तों नये मला निवडितां ॥2॥
कुंटित राहिली बोलतां बोलतां । पार न पवतां वाणी पुढें ॥3॥
पुसतां ही कोणां न कळे हें गुज । राखें आतां लाज पांडुरंगा ॥4॥
तुका ह्मणे बहु पाहिलें या जीवें । वर्म जालें जी ठावें नाम तुझें ॥5॥
1987
मज त्याची भीड नुलंघवे देवा । जो ह्मणे केशवा दास तुझा ॥1॥
मज आवडती बहु तैसे जन । करिती कीर्तन कथा तुझी ॥ध्रु.॥
सांडूनियां लाज नाचेन त्यांपुढें । आइकती कोडें नाम तुझें ॥2॥
न लगे उपचार होइऩन भिकारी । वैष्णवांच्या घरीं उष्टावळी॥3॥
तुका ह्मणे जाणों उचित अनुचित । विचारूनि हित तें चि करूं ॥4॥
1988
तुझे पाय माझे राहियेले चित्तीं । ते मज दाविती वर्म देवा ॥1॥
आह्मां अंधां तुझ्या पायांचा आधार । जाणसी विचार चाळवितां ॥ध्रु.॥
मन िस्थर ठेलें इंिद्रयें निश्चळ । हें तों माझें बळ नव्हे देवा ॥2॥
पापपुण्य भेद नासिलें तिमिर । त्रिगुण शरीर सांडियेलें ॥3॥
तुका ह्मणे तुझा प्रताप हा खरा । मी जाणें दातारा शरणागत ॥4॥
1989
जेथें जातों तेथें तू माझा सांगाती । चालविसी हातीं धरूनियां ॥1॥
चालों वाटे आह्मी तुझा चि आधार । चालविसी भार सवें माझा ॥ध्रु.॥
बोलों जातां बरळ करिसी तें नीट । नेली लाज धीट केलों देवा ॥2॥
अवघें जन मज जाले लोकपाळ । सोइरे सकळ प्राणसखे ॥3॥
तुका ह्मणे आतां खेळतों कौतुकें । जालें तुझें सुख अंतर्बाहीं ॥4॥
1990
जालें पीक आह्मां अवघा सुकाळ । घेऊं अवघा काळ प्रेमसुख ॥1॥
जाली अराणुक अवघियांपासून । अवघा गेला सीण भाग आतां ॥ध्रु.॥
अवघा जाला आह्मां एक पांडुरंग । आतां नाहीं जग माझें तुझें ॥2॥
अवघे चि आह्मी ल्यालों अळंकार । शोभलों हि फार अवघ्यांवरी ॥3॥
तुका ह्मणे आह्मी सदेवांचे दास। करणें न लगे आस आणिकांची ॥4॥ ॥6॥
1991
साधनें आमुचीं आYोचीं धारकें । प्रमाण सेवकें स्वामिसत्ता ॥1॥
प्रकाशिलें जग आपुल्या प्रकाशें । रवि कर्मरसें अलिप्त त्या ॥ध्रु.॥
सांगणें तें तें नाहीं करणें आपण । मोलही वचन बाध जालें ॥2॥
तुका ह्मणे आह्मां भांडवल हातीं । येरझारा खाती केवढियें ॥3॥
1992
शुभ जाल्या दिशा अवघा चि काळ । अशुभ मंगळ मंगळाचें ॥1॥
हातींचिया दीपें दुराविली निशी । न देखिजे कैसी आहे ते ही ॥ध्रु.॥
सुख दुःखाहूनि नाहीं विपरीत । देतील आघात हितफळें ॥2॥
तुका ह्मणे आतां आह्मांसी हें भलें । अवघे चि जाले जीव जंत ॥3॥
1993
पाप पुण्य दोन्ही वाहाती मारग । स्वर्गनर्कभोग यांचीं पेणीं ॥1॥
एका आड एक न लगे पुसावें । जेविल्या देखावें मागें भूक ॥ध्रु.॥
राहाटीं पडिलें भरोनियां रितीं । होतील मागुतीं येतीं जातीं ॥2॥
तुका ह्मणे आह्मी खेळतियांमधीं । नाहीं केली बुद्धी िस्थर पाहों ॥3॥
॥3॥
1994
हित तें हें एक राम कंठीं राहे । नाठविती देहभाव देही ॥1॥
हा चि एक धर्म निज बीजवर्म । हें चि जाळी कर्में केलीं महा ॥ध्रु.॥
चित्त राहे पायीं रूप बैसे डोळां । जीवें कळवळा आवडीचा ॥2॥
अखंड न खंडे अभंग न भंगे । तुका ह्मणे गंगे मिळणी सिंधु ॥3॥ ॥1॥
1995
माझिये जातीचें मज भेटो कोणी । आवडीची धणी फेडावया ॥1॥
आवडे ज्या हरि अंतरापासूनि । ऐसियाचे मनीं आर्त माझें ॥ध्रु.॥
तयालागीं जीव होतो कासावीस । पाहातील वास नयन हे ॥2॥
सुफळ हा जन्म होइऩल तेथून । देतां आलिंगन वैष्णवांसी ॥3॥
तुका ह्मणे तो चि सुदिन सोहळा । गाऊं या गोपाळा धणीवरि ॥4॥
1996
आमुचें जीवन हें कथाअमृत । आणिक ही संतसमागम॥1॥
सारूं एके ठायीं भोजन परवडी । स्वादरसें गोडी पदोपदीं ॥ध्रु.॥
धालिया ढेंकर येती आनंदाचे । वोसंडलें वाचे प्रेमसुख ॥2॥
पिकलें स्वरूप आलिया घुमरि । रासी ते अंबरीं न समाये ॥3॥
मोजितां तयाचा अंत नाहीं पार । खुंटला व्यापार तुका ह्मणे ॥4॥
1997
जोडिलें तें आतां न सरे सारितां । जीव बळी देतां हाता आलें ॥1॥
संचित सारूनि बांधिलें धरणें । तुंबिलें जीवन आक्षय हें ॥ध्रु.॥
शीत उष्ण तेथें सुखदुःख नाहीं । अंतर सबाही एक जालें ॥2॥
बीज तो अंकुर पत्र शाखा फळें । प्राप्तबीज मुळें अवघें नासे ॥3॥
तुका ह्मणे नामीं राहिलीसे गोडी । बीजाच्या परवडी होती जाती ॥4॥
1998
भिHभाव आह्मी बांधिलासे गांठी । साधावितों हाटीं घ्या रे कोणी ॥1॥
सुखाचिया पेंठे घातला दुकान । मांडियेले वान रामनाम ॥ध्रु.॥
सुखाचें फुकाचें सकळांचें सार । तरावया पार भवसिंधु ॥2॥
मागें भाग्यवंत जाले थोर थोर । तिहीं केला फार हा चि सांटा ॥3॥
खोटें कुडें तेथें नाहीं घातपात । तुका ह्मणे चित्त शुद्ध करीं ॥4॥
1999
प्रजन्यें पडावें आपुल्या स्वभावें । आपुलाल्या दैवें पिके भूमि ॥1॥
बीज तें चि फळ येइऩल शेवटीं । लाभहानितुटी ज्याची तया ॥ध्रु.॥
दीपाचिये अंगीं नाहीं दुजाभाव । धणी चोर साव सारिखे चि ॥2॥
काउळें ढोंपरा ककर तिित्तरा । राजहंसा चारा मुHाफळें ॥3॥
तुका ह्मणे येथें आवडी कारण । पिकला नारायण जयां तैसा ॥4॥
2000
धीर तो कारण एकविधभाव । पतिव्रते नाहो सर्वभावें॥1॥
चातक हे जळ न पाहाती दृष्टी । वाट पाहे कंठीं प्राण मेघा ॥ध्रु.॥
सूर्यविकाशनी नेघे चंद्रामृत । वाट पाहे अस्तउदयाची॥2॥
धेनु येऊं नेदी जवळी आणिकां । आपुल्या बाळकाविण वत्सा ॥3॥
तुका ह्मणे नेम प्राणांसवेंसाटी । तरी च या गोष्टी विठोबाची ॥4॥ ॥6॥
