॥अभंगवाणी॥३२५१ते३५००॥
3251
केला तैसा अंगीकार । माझा भार चालवीं ॥1॥
होऊं अंतराय बुद्धी । कृपानिधी नेदावी ॥ध्रु.॥
आह्मी तरी जड जीव। कैंचा भाव पुरता ॥2॥
अनन्यभावें घ्यावी सेवा । आह्मां देवा घडेसी ॥3॥
तुह्मीं आह्मी शरणागतें । कृपावंतें रक्षीजे ॥4॥
तुका ह्मणे भाकुं कींव । असों जीव जड आह्मी ॥5॥
3252
सोसें बहुगर्भवासीं । मेलों असों उपवासीं । नाहीं सखीं ऐसीं । तेथें कोणी भेटलीं ॥1॥
करीं करीं रे स्वहित । देह तंव हे अनित्य । नाहीं दिलें चित्त । सोडवूं मोहापासोनि ॥ध्रु.॥
पाळी तोंडऴिचया घांसें । तें चि होय अनारिसें । ज्या नव्हे ऐसें । खेदी परि सोडवीना ॥2॥
तुका ह्मणे धनमानें । माझ्या बाटलों मीपणें । नाहीं दिला जनें । देखों लाभें हा लाभ ॥3॥
3253
इिच्छती तयांसी व्हावें जी अरूप । आह्मांसी स्वरूपिस्थती चाड ॥1॥
आतां नव्हे माझा भाव अनारिसा । पाउलांनी इच्छा गोवियेली ॥ध्रु.॥ लेंकरासी कोठें जाणत्याची परी। करूं येते दुरी धरावया ॥2॥ लागली न सुटे नामाची आवडी। माझी भावजोडी भंगूं नका ॥3॥ घेसील वेढे मुHीच्या अभिळासें। चाळवीं जा पिसे ब्रह्मYाानी ॥4॥
तुका ह्मणे माझा कोठें भिHरस। पाडावया ओस चाळविसी ॥5॥
3254
आह्मां भाविकांची जाती । एकविध जी श्रीपती । अळंकारयुिH । सरों शके चि ना ॥1॥
जाणें माउली त्या खुणा। क्षोभ उपजों नेदी मना । शांतवूनि स्तना ॥लावीं अवो कृपाळे॥ध्रु.॥ तुज अवघे होऊं येते । मज वाटों नये चित्ते । उपासने परतें। नये कांहीं आवडों ॥2॥ करूं रूपाची कल्पना । मुखीं नाम उच्चारणा। तुका ह्मणे जना । जल स्थल देखतां ॥3॥
3255
ज्यावें हीनपणें । कासयाच्या प्रयोजनें ॥1॥
प्रारब्धीं संसार । बरी हिमतीची थार ॥ध्रु.॥ होणार ते कांहीं । येथें अवकळा नाहीं ॥2॥ तुका ह्मणे देवें । कृपा केलिया बरवें ॥3॥
3256
किती रांडवडे । घालूनि व्हाल रे बापुडे । संसाराचे भिडे । कासावीस जालेती ॥1॥
माझ्या स्वामी शरण रिघा । कृपाळुवा पांडुरंगा । ठेवी अंगसंगा । विश्वासियां जवळी ॥ध्रु.॥ कांहीं न मागतां भलें । होइऩल तें चि काम केलें । नसावें आथिलें। कांहीं एका संकल्पें ॥2॥ तुका ह्मणे भाव । पाववील ठायाठाव । एकविध जीव । ठेविलिया सेवेसी ॥3॥
3257
बाप करी जोडी लेंकराचे ओढी । आपुली करवंडी वाळवूनी ॥1॥
एकाएकीं केलों मिरासीचा धनी । कडिये वागवूनी भार खांदीं ॥ध्रु.॥ लेवऊनी पाहे डोळा अळंकार । ठेवा दावी थोर करूनियां ॥2॥ तुका ह्मणे नेदी गांजूं आणिकांसी । उदार जीवासी आपुलिया ॥3॥
3258
या रे हरिदासानो जिंकों किळकाळा । आमुचिया बळा पुढें किती बापुडें ॥1॥
रंग सुरंग घमंडी नाना छंदें । हास्यविनोदें मनाचिये आवडी ॥ध्रु.॥
येणें तेणें प्रकारें बहुतां सुख जोडे । पूजन तें घडे नारायणा अंतरीं ॥2॥
वांकडएा माना बोल बोलावे आर्ष । येइऩल तो त्यांस छंद पढीयें गोविंदा ॥3॥
आपुलालें आवडी एकापुढें एक नटा । नाहीं थोर मोठा लहान या प्रसंगीं ॥4॥
तुका ह्मणे येथें प्रेम भंगूं नये कोणीं । देव भH दोन्ही निवडितां पातक॥5॥
3259
अवघा च अन्यायी । तेथें एकल्याचें काइऩ ॥1॥
आतां अवघें एकवेळें । जळोनि सरो तें निराळें ॥ध्रु.॥ काय माझें खरें । एवढें च राखों बरें ॥2॥
तुका ह्मणे आतां । परिहार न लगे चित्ता ॥3॥
3260
काय वृंदावन मोहियेलें गुळें । काय जिरें काळें उपचारिलें ॥1॥
तैसी अधमाची जाती च अधम । उपदेश श्रम करावा तो ॥ध्रु.॥
न कळे विंचासी कुरवािळलें अंग । आपले ते रंग दावीतसे ॥2॥ तुका ह्मणे नये पाकासी दगड । शूकरासी गोड जैसी विष्ठा ॥3॥
3261
स्तवूनियां नरा । केला आयुष्याचा मातेरा ॥1॥
नारायणचिया लोपें । घडलीं अवघीं चि पापें ॥ध्रु.॥ जीव ज्याचें दान। त्याचा खंडूनियां मान ॥2॥ तुका ह्मणे वाणी । आइके त्या दोष कानीं ॥3॥
3262
संतां नाहीं मान । देव मानी मुसलमान ॥1॥
ऐसे पोटाचे मारिले । देवा आशा विटंबिले ॥ध्रु.॥
घाली लोटांगण । वंदी नीचाचे चरण ॥2॥
तुका ह्मणे धर्म । न कळे माजल्याचा भ्रम॥3॥
3263
अवो कृपावंता । होइप बुद्धीचा ये दाता ॥1॥
जेणें पाविजे उद्धार । होय तुझे पायीं थार ॥ध्रु.॥
वदवीं हे वाचा । भाव पांडुरंगीं साचा ॥2॥
तुका ह्मणे देवा । माझे अंतर वसवा ॥3॥
3264
नाहीं म्या वंचिला मंत्र कोणापाशीं । राहिलों जीवासीं धरूनि तो ॥1॥
विटेवरी भाव ठेवियेलें मन । पाउलें समान चिंतीतसें ॥ध्रु.॥ पावविला पार धरिला विश्वास । घालूनियां कास बळकट ॥2॥
तुका ह्मणे मागें पावले उद्धार । तिहीं हा आधार ठेविलासे ॥3॥
3265
चंचळीं चंचळ निश्चळीं निश्चळ । वाजवी खळाळ उदकासी ॥1॥
सोपें वर्म परि मन नाहीं हातीं । हा हा भूत चित्तीं भ्रम गाढा ॥ध्रु.॥ रविबिंब नाहीं तुटत उदका । छायेची ते नका सरी धरूं ॥2॥
तुका ह्मणे भय धरी रज्जूसाटीं । नाहीं साच पोटीं कळलें तों ॥3॥
3266
आवडी येते कळों । गुणें चिन्हें उमटती ॥1॥
पोटीचें ओठीं उभें राहे । चित्त साहे मनासी ॥ध्रु.॥
डाहोळे याची भूक गर्भा । ताटीं प्रभा प्रतिबिंबे ॥2॥ तुका ह्मणे मानोन घ्यावें । वाटे खावें वाटतें ॥3॥
3267. काय ऐसी वेळ । वोडवली अमंगळ ॥1॥ आजि दुखवलें मन । कथाकाळीं जाला सीण ॥ध्रु.॥ पापाचिया गुणें । त्यांचिया वेळे दर्षणें ॥2॥
तुका ह्मणे कानीं । घालूं आले दुष्टवाणी॥3॥
3268
किती वेळां जन्मा यावें । नित्य व्हावें फजीत ॥1॥
ह्मणऊनि जीव भ्याला । शरण गेला विठोबासी ॥ध्रु.॥
प्रारब्ध पाठी गाढें । न सरें पुढें चालत ॥2॥
तुका ह्मणे रोकडीं हे । होती पाहें फजीती ॥3॥
3269
होतों सांपडलों वेठी । जातां भेटी संसारा ॥1॥
तों या वाटे कृपा केली । भेटी जाली विठोबासी ॥ध्रु.॥
होता भार माथां माझे । बहु ओझें अमुप ॥2॥
तुका ह्मणे केली चिंता । कोण दाता भेटेल ॥3॥
3270
भुंकुनियां सुनें लागे हस्तीपाठी । होऊनि हिंपुटी दुःख पावे ॥1॥
काय त्या मशकें तयाचें करावें । आपुल्या स्वभावें पीडतसे ॥ध्रु.॥
मातलें बोकड विटवी पंचानना । घेतलें मरणा धरणें तें ॥2॥
तुका ह्मणे संतां पीडितील खळ । घेती तोंड काळें करूनियां ॥3॥
3271 जा रे तुह्मी पंढरपुरा । तो सोयरा दीनांचा ॥1॥
गुण दोष नाणी मना । करी आपणासारिखें ॥ध्रु.॥
उभारोनि उभा कर । भवपार उतराया ॥2॥
तुका ह्मणे तांतड मोठी । जाली भेटी उदंड॥3॥
3272
गर्जत जावें नामावळी । प्रेमें टाळी वाहोनि ॥1॥
येणें सुखें पुढती धांवे । भेटी सवें गोपाळा ॥ध्रु.॥
लोटांगण घाला तळीं । वंदा धुळी संतांची ॥2॥ तुका ह्मणे विठ्ठल लाहो । ऐसा बाहो उभारा ॥3॥
3273
अनुसरे तो अमर जाला । अंतरला संसारा ॥1॥
न देखती गर्भवास । कधीं दास विष्णूचे ॥ध्रु.॥
विसंभेना माता बाळा। तैसा लळा पाळावा ॥2॥
त्रिभुवनीं ज्याची सत्ता । तुक्या रिक्षता तो जाला ॥3॥
3274
आतां केशीराजा हे चि विनवणी । मस्तक चरणीं ठेवीतसें ॥1॥
देह असो माझा भलतिये ठायीं । चित्त तुझ्या पायीं असों द्यावें ॥ध्रु.॥
काळाचें खंडण घडावें चिंतन । धनमानजनविन्मुख तो ॥2॥
कफवातपित्त देहअवसानीं । ठेवावीं वारूनि दुरितें हीं॥3॥
सावध तों माझीं इंिद्रयें सकळें । दिलीं एका वेळे हाक आधीं ॥4॥
तुका ह्मणे तूं या सकळांचा जनिता । येथें ऐकता सकळांसी ॥5॥
3275
चित्त तें चिंतन कल्पनेची धांव । जे जे वाढे हांव इंिद्रयांची ॥1॥
हात पाव दिसे शरीर चालतां । नावें भेद सत्ता जीवाची ते ॥ध्रु.॥
रवीचिये अंगीं प्रकाशक कळा । वचनें निराळा भेद दिला ॥2॥
तुका ह्मणे माप वचनाच्या अंगीं । मौन्य काय रंगीं निवडावें ॥3॥
3276
बोलोनियां काय दावूं । तुह्मी जीऊ जगाचे ॥1॥
हे चि आतां माझी सेवा । चिंतन देवा करितों ॥ध्रु.॥ विरHासी देह तुच्छ । नाहीं आस देहाची ॥2॥
तुका ह्मणे पायापाशीं । येइन ऐसी वासना ॥3॥
3277
निजों नव्हें सकाळवेळीं । रातीकाळी चिंन चिंनी॥1॥
वोंगळानें घेतली पाठी । केली आटी जीवासी ॥ध्रु.॥
मेळऊनि सवें जन । चिंता नेणे देवळीं च ॥2॥
तुका ह्मणे आलों घरा । तोंडा घोरा बाइलेच्या ॥3॥
3278
मायबाप सवें नये धनवित्त । करावें संचित भोगावें तें ॥1॥
ह्मणऊनि लाभ काय तो विचारीं । नको चालीवरी चित्त ठेवूं ॥ध्रु.॥
आयुष्य सेवटीं सांडूनि जाणार । नव्हे हें साचार शरीर हें ॥2॥
तुका ह्मणे काळें लावियेलें माप । जमे धरी पापपुण्याची ही ॥3॥
3279
मोटळें हाटीं सोडिल्या गांठी । विक†या घातलें केण।
ज्याचे भाग त्यासी देऊनि वारिलें । सारूनि लिगाड दान ।
खरें माप हातीं घेऊनि बैसलों । मानिती ते चौघे जन ।
खरें वित्त तेथें आले चोजवीत । गि†हाइक संतजन ॥1॥
झाडिला पालव केला हाट वेच । जाली सकाळीं च अराणूक । याल तरि तुह्मी करा लगबग । आमचे ते कोणी लोक ॥ध्रु.॥ एक ते उत्तम मध्यम कनिष्ठ । वित्ताचे प्रकार तीन । बहुतां जनाचे बहुत प्रकार । वेगळाले वाण ।
लाभ हाणि कोणा मुदल जालें । कोणासी पडिलें खाण ।
अर्धमर्ध कोणी गुंतोनि राहिले । थोडे तैसे बहु जन ॥2॥
एके सांते आले एक गांवीहून । येकामे चि नव्हे जाणें ।
येतां जातां रुजू नाहीं दिवाणा । काळतोंडीं एकें तेणें ।
लाग भाग एकी एकानीं गोविलें । मागील पुढिलां ॠणें ।
तुका ह्मणे आतां पाहूं नये वास। साधावें आपुलें पेणें ॥3॥
3280
करा करा लागपाट । धरा पंढरीची वाट । जंव नाहीं चपेट । घात पडिला काळाचा ॥1॥
दुजा ऐसा नाहीं कोणी । जो या काढी भयांतूनि । करा ह्मणऊनि । हा विचार ठायींचा ॥ध्रु.॥
होती गात्रें बेंबळीं । दिवस अस्तमाना काळीं । हातपायटाळीं । जें मोकळी आहेती ॥2॥
कां रे घेतलासी सोसें । तुज वाटताहे कैसें। तुका ह्मणे ऐसें । पुढें कैं लाहासी ॥3॥
3281 यत्न आतां तुह्मी करा । मज दातारा सत्तेनें ॥1॥
विश्वास तो पायांवरि । ठेवुनि हरी राहिलों ॥ध्रु.॥
जाणत चि दुजें नाहीं । आणीक कांहीं प्रकार ॥2॥ तुका ह्मणे शरण आलों । नेणें बोलों विनवितां ॥3॥
3282
अनाथां जीवन । आह्मां तुमचे चरण । करूनि सांटवण। धरीयेले हृदयीं ॥1॥
पुष्ट जाली अंगकांति । आनंद न समाये चित्तीं । कवतुकें प्रीती । गाऊं नाचों उल्हासें ॥ध्रु.॥
करुणाउत्तरीं। करून आळवण हरी । जाऊं नेदूं दुरी । प्रेमप्रीतिपडिभरें ॥2॥
मोहो माते करी गोवा । ऐसें आहे जी केशवा । तुका ह्मणे सेवा । आणीक नाहीं जाणत ॥3॥
3283
सुखाची वसति जाली माझे जीवीं । तुमच्या गोसावी कृपादानें ॥1॥
रूप वेळावेळां आठवीं अंतरीं । बैसोनि जिव्हारीं राहिलें तें ॥ध्रु.॥
विसांवलें मन विठ्ठलें प्रपंचा ॥ गोडावली वाचा येणें रसें ॥2॥
तुका ह्मणे कांहीं नाठवेसें केलें । दुसरें विठ्ठलें मज आतां ॥3॥
3284 आह्मां कांहीं आह्मां कांहीं । आतां नाहीं या बोलें॥1॥ मोल सांगा मोल सांगा । घेणें तिंहीं गा पुसावें ॥ध्रु.॥ कैसें घडे कैसें घडे । बडबड तुज मज ॥2॥ मुदलें साटी मुदलें साटी । लाभ पोटीं त्या च मधीं ॥3॥ तुका ह्मणे साटवूं घरीं । आडल्या काळें पुसती तरी ॥4॥
3285
घ्या रे भाइऩ प्या रे भाइऩ । कोणी कांहीं थोडें बहु॥1॥
ये च हाटीं ये च हाटीं । बांधा गाठी पारखून ॥ध्रु.॥
वेच आहे वेच आहे । सरलें पाहे मग खोटें ॥2॥ उघडें दुकान उघडें दुकान । रात्री जाली कोण सोडी मग ॥3॥ तुका ह्मणे अंतकाळीं । जाती टाळीं बैसोनि ॥4॥
3286
मार्ग चुकले विदेशीं एकले । तयावरि जाले दिशाभुली॥1॥
हातीं धरूनियां पावविलें घरा । त्याच्या उपकारा काय द्यावें ॥2॥
तैसा मी कुडकुडा होतों केशीराजा । सेवा न घडे लाजा ह्मणऊनि ॥ध्रु.॥
सांडियेला गर्भ उबगोनि माउली । नाहीं सांभािळली भूमि शुद्ध ॥3॥ उष्ण तान भूक एवढिये अकांतीं । वोसंगा लाविती काय ह्मणिजे ॥4॥ खांद्यावरी शूळ मरणाचे वाटे। अन्याय हि मोटे साच केले ॥5॥ हातींचें हिरोनि घातला पाठीसी। तुका ह्मणे ऐसी परी जाली ॥6॥
3287 जैसी तैसी तरि वाणी । मना आणी माउली ॥1॥ लेकरांच्या स्नेहें गोड । करी कोड त्या गुणें ॥ध्रु.॥ मागें पुढें रिघे पोटीं । साहे खेटी करीतें ॥2॥ तुका विनवी पांडुरंगा । ऐसें पैं गा आहे हें ॥3॥
3288
गुणांचे आवडी वाचेचा पसरू । पडिला विसरु इतरांचा ॥1॥
आदिमध्यअंतीं नाहीं अवसान । जीवनीं जीवन मिळोनि गेलें ॥ध्रु.॥ रामकृष्णनाममाळा हे साजिरी । ओविली गोजिरी कंठाजोगी ॥2॥
तुका ह्मणे तनु जालीसे शीतळ । अवघी सकळ ब्रह्मानंदें ॥3॥
3289
देवाची भांडारी । आदा विनियोग करी ॥1॥
आतां न माखे हातपाय । नेणों होतें ऐसें काय ॥ध्रु.॥ देवें नेली चिंता । जाला सकळ करिता ॥2॥
तुका ह्मणे धणी । त्यासी अवघी पुरवणी ॥3॥
3290
पेणावलें ढोर मार खाय पाठी । बैसलें तें नुठी तेथूनियां ॥1॥
तैसी माझ्या मना परी जाली देवा । धावें अहंभावा सांडावलों ॥ध्रु.॥ कडां घालीं उडी मागिलांच्या भेणें । मरणामरण न कळे चि ॥2॥ तुका ह्मणे जालों त्यापरी दुःखित । असें बोलावीत पांडुरंगा ॥3॥
3291
जालिया दर्शन करीन मी सेवा । आणीक ही देवा न लगे दुजें ॥1॥
प्रारब्धा अंगीं अन्न आच्छादन । िस्थर करोनि मन ठेवीं पायीं ॥ध्रु.॥ ये गा ये गा ये गा कृपाळुवा हरी । निववीं अभ्यंतरीं देउनि भेटी ॥2॥ आसावलें मन जीवनाचे ओढी । नामरूपें गोडी लावियेली ॥3॥ काय तुह्मांपाशीं नाहीं भांडवल । माझे मिथ्या बोल जाती ऐसे ॥4॥ काय लोखंडाचे पाहे गुण दोष । सिवोनि परिस सोनें करी ॥5॥
तुका ह्मणे माझें अवघें असों द्यावें। आपुलें करावें ब्रीद साच ॥6॥
3292
येथें आड कांहीं न साहे आणीक । प्रमाण तें एक हें चि जालें ॥1॥
गाऊं नाचों टाळी गाऊं गाऊं गीत छंदें । डोलवूं विनोदें अंग तेणें ॥ध्रु.॥
मथुनियां सार काढिलें बाहेरी । उपाधि ते येरी निवडिली ॥2॥
तुका ह्मणे जगा लाविली शिराणी । सेवितां हे धणी होत नाहीं ॥3॥
3293
शरणागत जालों । तेणें मीपणा मुकलों ॥1॥
आतां दिल्याची च वाट । पाहों नाहीं खटपट ॥ध्रु.॥ नलगे उचित । कांहीं पाहावें संचित ॥2॥
तुका ह्मणे सेवा । माने तैसी करूं देवा ॥3॥
3294
वाचेचिया आळा कविळलें ब्रह्म । चुकविला श्रम पृथक तो ॥1॥
सुलभ जालें सुलभ जालें । जवळी आलें पंढरिये ॥ध्रु.॥
नामरूपाचें बांधलें मोटळें । एक एका वेळे सारियेलें ॥2॥
तुका ह्मणे वाटे चुकली वसती । उद्धार तो हातीं आणियेला ॥3॥
3295
सवंग जालें सवंग जालें । घरा आलें बंदरींचे ॥1॥
आतां हेवा करावा सोस । भिHरस बहु गोड ॥ध्रु.॥
पाउल वेचे चिंता नाहीं । आड कांहीं मग नये ॥2॥
तुका ह्मणे संचिताचें । नेणें काचें राहों तें ॥3॥
3296
तुह्मी संत मायबाप कृपावंत । काय मी पतित कीर्ती वाणूं ॥1॥
अवतार तुह्मां धराया कारणें । उद्धरावें जन जड जीव॥ध्रु.॥
वाढविलें सुख भिH भाव धर्म । कुळाचार नाम विठोबाचें ॥2॥
तुका ह्मणे गुण चंदनाचे अंगीं । तैसे तुह्मी जगीं संतजन ॥3॥
3297
पाठी लागे तया दवडीं दुरी । घालीं या बाहेरी संवसारा ॥1॥
येउनि दडें तुमच्या पायीं । धांवें तइप छो ह्मणा ॥ध्रु.॥ पारखियाचा वास पडे । खटबड उठी तें ॥2॥
तुका ह्मणे लाविला धाक । नेदी ताक खाऊं कोणी ॥3॥
3298
सांखिळलों प्रीती गळां । भुंके वेळा जाणोनियां॥1॥
तुमचें मी केशीराजा । सुनें या काजा पािळलों ॥ध्रु.॥
आलें गेलें कळे वाटा । कोण निटा वाकडिया ॥2॥
तुका ह्मणे आलें वारी । दुरितें दुरी नातळतां ॥3॥
3299
सुनियांचा हा चि भाव । आपला ठाव राखावा ॥1॥
दुजियाचा येऊं वारा । नेदूं घरावरी देऊं ॥ध्रु.॥
केली याची फाडाफाडी। तडामोडी क्षेत्राची ॥2॥
पातेजत नाहीं लोकां । तुका देवावांचूनि॥3॥
3300
सुनियांची आवडी देवा । घेत सेवा नाहीं कांहीं ॥1॥
सिकविलें जवळी बैसों । जेथें असों तेथें चि ॥ध्रु.॥
नेदी दुजें बोलों करूं । गुरुगुरु न साहे ॥2॥
तुका ह्मणे कृवािळतां । अंग सत्ता संगाची ॥3॥
3301 सिळें खातां आला वीट । सुनें धीट पावि धरी॥1॥ कान्होबा ते जाणे खूण । उन उन घास घाली ॥ध्रु.॥
आपुलिये ठायींचे घ्यावें । लाड भावें पाळावा ॥2॥
तुका ह्मणे मी जुनाट । मोहो आट परतला ॥3॥
3302
लागलें भरतें । ब्रह्मानंदाचें वरतें ॥1॥
जाला हरिनामाचा तारा । सीड लागलें फरारा ॥ध्रु.॥
बैसोनि सकळ । बाळ चालिले गोपाळ ॥2॥
तुका ह्मणे वाट । बरवी सांपडली नीट ॥3॥
3303
धनें वित्तें कुळें । अवघियानें ते आगळे ॥1॥
ज्याचे नारायण गांठीं । भरला हृदय संपुटीं ॥ध्रु.॥
अवघें चि गोड । त्याचें पुरलें सर्व कोड ॥2॥
तुका ह्मणे अस्त । उदय त्याच्या तेजा नास्त॥3॥
3304
बोलावें तें आतां आह्मी अबोलणे । एका चि वचनें सकळांसी ॥1॥
मेघदृिष्ट कांहीं न विचारी ठाव । जैसा ज्याचा भाव त्यासी फळो ॥2॥
तुका ह्मणे नाहीं समाधानें चाड । आपणा ही नाड पुढिलांसीं ॥3॥
3305
अधिकार तैसा करूं उपदेश । साहे ओझें त्यास तें चि द्यावें ॥1॥
मुंगीवर भार गजाचें पालाण । घालितां तें कोण कार्यसिद्धी ॥2॥
तुका ह्मणे फांसे वाघुरा कु†हाडी । प्रसंगी तों काढी पारधी तो ॥3॥
3306
नव्हों वैद्य आह्मी अर्थाचे भुकेले । भलते द्यावे पाले भलत्यासी ॥1॥
कुपथ्य करूनि विटंबावे रोगी । का हे सलगी भीड त्याची ॥2॥ तुका ह्मणे लांसू फांसंू देऊं डाव । सुखाचा उपाव पुढें आहे ॥3॥
3307
नव्हें परि ह्मणवीं दास । कांहीं निमित्तास मूळ केलें॥1॥
तुमचा तो धर्म कोण । हा आपण विचारा ॥धृ. ॥
नाहीं शुद्ध आचरण । परी चरण चिंतितों ॥2॥
तुका ह्मणे पांडुरंगा । ऐसें कां गा नेणां हें ॥3॥
3308
मागें चिंता होती आस । केला नास या काळें ॥1॥
तुह्मी आह्मां उदासीन । भिन्नाभिन्न वारिलें ॥ध्रु.॥
मोहजाळें दुःख वाढे । ओढे ओढे त्यास तें ॥2॥
तुका ह्मणे कोण देवा । आतां हेवा वाढवी ॥3॥
3309 आहो उभा विटेवरी । भरोवरी चुकविली ॥1॥ निवारलें जाणें येणें । कोणा कोणें रुसावे ॥ध्रु.॥ संकल्पासी वेचे बळ । भारे फळ निर्माण ॥2॥ तुका ह्मणे उभयतां । भेटी सत्ता लोभाची ॥3॥
3310
असो खटपट । आतां वाउगे बोभाट ॥1॥
परिसा हे विनवणी । असो मस्तक चरणीं ॥ध्रु.॥ अपराध करा । क्षमा घडले दातारा ॥2॥
तुका ह्मणे वेथा । तुह्मा कळे पंढरिनाथा ॥3॥
3311
वारकरी पायांपाशीं । आले त्यांसी विनविलें ॥1॥
काय काय तें आइका । विसरों नका रंकासी ॥ध्रु.॥ चिंतावोनि चिंता केली । हे राहिली अवस्था ॥2॥
तुका ह्मणे संसारा । रुसलों खरा यासाठीं ॥3॥
3312
जीवींचें कां नेणां । परि हे आवडी नारायणा ॥1॥
वाढवावें हें उत्तर । कांहीं लाज करकर ॥ध्रु.॥ कोठें वांयां गेले । शब्द उत्तम चांगले ॥2॥
तुका ह्मणे बाळा । असतात िप्रय खेळा॥3॥
3313
वोडविलें अंग । आतां करूनि घ्यावें सांग ॥1॥
काय पूजा ते मी नेणें । जाणावें जी सर्वजाणें ॥ध्रु.॥
पोटा आलें बाळ। त्याचें जाणावें सकळ ॥2॥
चुका ह्मणे हरी । वाहावें जी कडियेवरी॥3॥
3314
सेवटींची हे विनंती । पाय चित्तीं रहावे ॥1॥
ऐसे करा कृपादान । तुह्मां मन सन्निध ॥ध्रु.॥
भाग्याविण कैंची भेटी । नव्हे तुटी चिंतनें ॥2॥
तुका ह्मणे कळसा आलें । हें विठ्ठलें परिसावें ॥3॥
3315
करूंनियां शुद्ध मन । नारायण स्मरावा ॥1॥
तरीच हा तरिजे सिंधु । भवबंधू तोडोनिया ॥ध्रु.॥ तेथे सरे शुद्ध साचें । अंतरींचे बीज तें ॥2॥ तुका ह्मणे लवणकळी । पडतां जळीं तें होय ॥3॥
3316
जिकडे पाहे तिकडे देव । ऐसा भाव दे कांहीं ॥1॥
काय केलों एकदेशी । गुणदोषीं संपन्न ॥ध्रु.॥
पडें तेथें तुझ्या पायां। करीं वायां न वजतें ॥2॥
तुका ह्मणे विषमें सारी । ठाणें धरी जीवासी ॥3॥
3317
जिकडे जाय तिकडे सवें । आतां यावें यावरी ॥1॥
माझ्या अवघ्या भांडवला । तूं एकला जालासी ॥ध्रु.॥ आतां दुजें धरा झणी । पायांहूनि वेगळें ॥2॥
तुका ह्मणे आतां देवा । नका गोवा यावरी ॥3॥
3318
स्मरतां कां घडे नास । विष्णुदास यावरी ॥1॥
ऐसी सीमा जाली जगीं । तरी मी वेगीं अनुसरलों ॥ध्रु.॥
धरिलें तें निवडे आतां । न घडे चित्तावेगळें ॥2॥ तुका ह्मणे नाश नाहीं । पुराणें ही गर्जती ॥3॥
3319
आधी नाहीं कळों आला हा उपाय । नाहीं तरी काय चुकी होती ॥1॥
घालितो पायांसी मिठी एकसरें । नेदीं तो दुसरें आड येऊं ॥ध्रु.॥
कासया पडतों लटिक्याचे भरी । नव्हता का शिरीं भार घेतों ॥2॥
तुका ह्मणे कां हे घेतों गर्भवास । कां या होतों दास कुटुंबाचा ॥3॥
3320
आतां बरें जालें । माझें मज कळो आलें ॥1॥
खोटा ऐसा संवसार । मज पायीं द्यावी थार ॥ध्रु.॥
उघडले डोळे । भोग देताकाळीं कळे ॥
तुका ह्मणे जीवा । होतां तडातोडी देवा ॥3॥
3321
बोलिलों ते धर्म अनुभव अंगें । काय पांडुरंगें उणें केलें ॥1॥
सर्व सििद्ध पायीं वोळगती दासी । इच्छा नाहीं ऐसी व्हावें कांहीं ॥ध्रु.॥
संतसमागमें अळंकार वाणी । करूं हे पेरणी शुद्ध बीजा ॥2॥
तुका ह्मणे रामकृष्णनामें गोड । आवडीचें कोड माळ ओऊं ॥3॥
3322
परिसाचे अंगें सोनें जाला विळा । वाकणें या कळा हीन नेव्हे ॥1॥
अंतरीं पालट घडला कारण । मग समाधान तें चि गोड ॥ध्रु.॥ पिकली सेंद पूर्वकर्मा नये । अव्हेरु तो काय घडे मग॥2॥
तुका ह्मणे आणा पंगती सुरण । पृथक ते गुण केले पाकें॥3॥
3323
ज्याचे माथां जो जो भार । ते चि फार तयासी ॥1॥
मागें पुढें अवघें रितें । कळों येतें अनुभवें ॥ध्रु.॥ परिसा अंगीं अमुपसोनें । पोटीं हीन धातु चि ॥2॥ आपुला तो करि धर्म । जाणे वर्म तुका तें ॥3॥
3324
पाहें तिकडे दिशा ओस । अवघी पास पायांपें ॥1॥
मन चि साच होइल कइप । प्रेम देइप भेटोनि ॥ध्रु.॥
सर्वापरि पांगुळ असें । न कळे कैंसे तें तुह्मा ॥2॥
तुका ह्मणे कृपावंता । तूं तों दाता दीनाचा ॥3॥
3325
चालवणें काय । ऐसें अंगे माझे माय ॥1॥
धांव धांव लवलाहें । कंठीं प्राण वाट पाहे ॥ध्रु.॥
पसरूनि कर । तुज चालिलों समोर ॥2॥
देसील विसांवा । तुका ह्मणे ऐशा हांवा॥3॥
3326
आवडीच्या ऐसें जालें । मुखा आलें हरिनाम ॥1॥
आतां घेऊं धणीवरि । मागें उरी नुरेतों ॥ध्रु.॥
सांटवण मनाऐसी । पुढें रासी अमुप ॥2॥ तुका ह्मणे कारण जालें । विठ्ठल तीं अक्षरीं॥3॥
3327
त्यांचिया चरणां माझें दंडवत । ज्यांचें धनवित्त पांडुरंग ॥1॥
येथें माझा जीव पावला विसांवा । ह्मणऊनि हांवा भरलासें ॥ध्रु.॥
चरणींचें रज लावीन कपाळा । जीं पदें राउळा सोइऩ जाती ॥2॥
आणिक तीं भाग्यें येथें कुरवंडी । करूनियां सांडीं इंद्राऐसी ॥3॥
वैष्णवांचे घरीं देवाची वसति । विश्वास हा चित्तीं सत्यभावें ॥3॥
तुका ह्मणे सखे हरिचे ते दास । आतां पुढें आस नाहीं दुजें ॥5॥
3328
उपजोनियां मरें । परि हें चि वाटे बरें ॥1॥
नाहीं आवडीसी पार । न ह्मणावें जालें फार ॥ध्रु.॥ अमृताची खाणी । उघडली नव्हे धणी ॥2॥ तुका ह्मणे पचे । विठ्ठल हें मुखा साचें॥3॥
3329
सत्य तूं सत्य तूं सत्य तूं विठ्ठला । कां गा हा दाविला जगदाकार ॥1॥
सांभाळीं आपुली हाक देतो माया । आह्मांसी कां भयाभीत केलें ॥ध्रु.॥
रूप नाहीं त्यासी ठेवियेलें नाम। लटका चि श्रम वाढविला ॥2॥
तुका ह्मणे कां गा जालासी चतुर । होतासी निसुर निविऩकार ॥3॥
3330
अमच्या कपाळें तुज ऐसी बुिद्ध । धरावी ते शुद्धी योगा नये ॥1॥
काय या राहिलें विनोदावांचून । आपुलिया भिन्न केलें आह्मां ॥ध्रु.॥ कोठें मूिर्त्तमंत दावीं पुण्यपाप । काशासी संकल्प वाहाविसी ॥2॥
तुका ह्मणे आतां आवरावा चेडा । लटिकी च पीडा पांडुरंगा ॥3॥
3331
नो बोलावें ऐसें जनासी उत्तर । करितों विचार बहु वेळा ॥1॥
कोण पाप आड ठाकतें येऊन । पालटिति गुण अंतरींचा ॥ध्रु.॥
संसारा हातीं सोडवूनि गळा । हें कां अवकळा येती पुढें ॥2॥
तुका ह्मणे सेवे घडेल अंतराय । यास करूं काय पांडुरंगा ॥3॥
3332
आतां हें उचित माझें जना हातीं । पाहिजे फजीती केली कांहीं ॥1॥
मग हे तुमचे न सोडीं चरण । त्रासोनियां मन येइल ठाया ॥ध्रु.॥
वाउगे वाणीचा न धरीं कांटाळा । ऐसी कां चांडाळा बुिद्ध मज ॥2॥
तुका ह्मणे जरि माथां बैसे घाव । तरि मग वाव नेघे पुढें ॥3॥
3333
मायेवरी सत्ता आवडीची बाळा । संकोचोनि लळा प्रतिपाळी ॥1॥
अपराध माझे न मनावे मनीं । तुह्मी संतजनीं मायबापीं ॥ध्रु.॥
आरुष वचन लेंकुराची आळी । साहोनि कवळी मागुताली ॥2॥
तुका ह्मणे अंगीं काय नाहीं सत्ता । परि निष्ठता उपेजना ॥3॥
3334
कैसा होतो कृपावंत । बहुसंत सांगती । पुसणें नाहीं यातीकुळ । लागों वेळ नेदावा ॥1॥
ऐसी काय जाणों किती । उतरती उतरले ॥ध्रु.॥
दावी वैकुंठींच्या वाटा । पाहातां मोठा संपन्न। अभिमान तो नाहीं अंगी । भHालागी न बैसे ॥2॥
तुका ह्मणे आळस निद्रा । नाहीं थारा त्या अंगीं । आलें द्यावें भलत्या काळें । विठ्ठल बळें आगळा ॥3॥
3335
सदैव हे वारकरी । जे पंढरी देखती । पदोपदीं विठ्ठल वाचे । त्यांसी कैचा संसार ॥1॥
दोष पळाले दोष पळाले। पैल आले हरिदास ॥ध्रु.॥
प्रेमभातें भरलें अंगीं । निर्लज्ज रंगीं नाचती । गोपीचंदनाची उटी । तुळसी कंठीं मिरवती ॥2॥
तुका ह्मणे देव चित्तीं । मोक्ष हातीं रोकडा । दुर्बळा या शिHहीना । त्या ही जना पुरता ॥3॥
3336
ऐसीं ठावीं वर्में । तरी सांडवलों भ्रमें ॥1॥
सुखें नाचतों कीर्तनीं । नाहीं आशंकित मनीं ॥ध्रु.॥
ऐसें आलें हाता । बळ तरी गेली चिंता ॥2॥ सुखे येथें जालें तरी । नाहीं आणिकांची उरी ॥3॥
ऐसें केलें देवें । पुढें कांहीं चि न व्हावें ॥4॥
तुका ह्मणे मन । आतां जालें समाधान ॥5॥
3337
चित्तीं बैसलें चिंतन । नारायण नारायण ॥1॥
न लगे गोड कांहीं आतां । आणीक दुसरें सर्वथा ॥ध्रु.॥
हरपला द्वैतभाव । तेणें देह जाला वाव ॥2॥ तुकयाबंधु ह्मणे आम्ही । जालों निष्काम ये कामीं ॥3॥
3338
व्यापिलें सर्वत्र । बाहेरी भीतरीं अंत ॥1॥
ऐसें गोविंदें गोविलें । बोलें न वजाये बोलिले ॥ध्रु.॥ संचिताची होळी । करूनि जीव घेतला बळी ॥2॥ तुकयाबंधु ह्मणे नाहीं । आतां संसारा उरी कांहीं ॥3॥
3339
तुह्मांआह्मांसी दरुषण । जालें दुर्लभ भाषण ॥1॥
ह्मणऊनि करितों आतां । दंडवत घ्या समस्तां ॥ध्रु.॥ भविष्याचें माथां देह । कोण जाणें होइल काय ॥2॥ ह्मणे तुकयाचा बंधव । आमचा तो जाला भाव ॥3॥
3340
अनंतजन्में जरी केल्या तपरासी । तरी हा न पवे ह्मणे देह ॥1॥
ऐसें जें निधान लागलेंसे हातीं । त्याची केली माती भाग्यहीना ॥ध्रु.॥
उत्तमाचें सार वेदाचें भांडार । ज्याच्यानें पवित्र तीथॉ होती ॥2॥
तुका ह्मणे तुकयाबंधु आणीक उपमा । नाहीं या तों जन्मा द्यावयासी ॥3॥
3341
आह्मांपाशीं सरे एक शुद्ध भाव । चतुराइऩ जाणींव न लगे कळा ॥1॥
सर्वजाण माझा स्वामी पांडुरंग । तया अंगसंगें गोपाळासी ॥2॥ तुका ह्मणे कर्मधर्में नये हातां । तयावरि सत्ता भाविकांची ॥3॥
3342
प्रीति करी सत्ता । बाळा भीती मातापिता ॥1॥
काय चाले त्याशीं बळ । आळी करितां कोल्हाळ ॥ध्रु.॥ पदरीं घाली मिठी । खेदी मागें पुढें लोटी ॥2॥ बोले मना आलें । तुका साहिला विठ्ठलें ॥3॥
3343
आवडीचे भेटी निवे । चित्त पावे विश्रांती ॥1॥
बरवियाचा छंद मना । नारायणा अवीट ॥ध्रु.॥
तळणे कांहीं साम्या पुरे । हें तों नुरे ये रुचि ॥2॥
तुका ह्मणे बरवें जालें । फावलें हें कळे त्या ॥3॥ 3344
केलियाचें दान । करा आपुलें जतन ॥1॥
माझी बुिद्ध िस्थर देवा । नाहीं विषयांचा हेवा ॥ध्रु.॥ भावा अंतराय । येती अंतरती पाय ॥2॥ तुका ह्मणे जोडी । आदीं अंतीं राहो गोडी॥3॥
3345
माझे हातीं आहे करावें चिंतन । तुम्ही कृपादान प्रेम द्यावें ॥1॥
मागति यां भांडवल आळवण । नामाची जतन दातियासी॥ध्रु.॥
बाळक धांवोनि आड निघे स्तनीं ॥ घालावा जननी कृपे पान्हां ॥2॥
तुका ह्मणे करीं कासवाचे परी । आहे सूत्रदोरी तुझे हातीं ॥3॥
3346
वाट दावी त्याचें गेलें काय । नागवला जो वारितां जाय ॥1॥
ऐसीं मागें ठकलीं किती । सांगतां खाती विषगोळा॥ध्रु.॥
विचारोनि पाहे त्यास । न वजे जीवें नव्हे नास ॥2॥
तुका ह्मणे जो रुसला जीवा । तयासी केशवा काय चाले ॥3॥
3347
अनुभवावांचून सोंग संपादणें । नव्हे हें करणें स्वहिताचें॥1॥
तैसा नको भुलों बाहिरल्या रंगें । हित तें चि वेगें करूनि घेइप ॥ध्रु.॥
बहुरूपी रूपें नटला नारायण । सोंग संपादून जैसा तैसा ॥2॥
पाषाणाचें नाव ठेविलें देव । आणिका तारी भाव परि तो तैसा ॥3॥ कनक झाड ह्म वंदिलें माथां । परिं तें अर्था न मिळे माजी ॥4॥
तुका ह्मणे त्याचा भाव तारी त्यास । अहंभावीं नास तो चि पावे ॥5॥
3348
मज नष्टा माया मोह नाहीं लोभ । अधिक हो क्षोभ आदराचा ॥1॥
धिग हें शरीर अनउपकार । न मनी आभार उपकाराचा ॥ध्रु.॥ मजहून नष्ट आहे ऐसा कोण । नावडे मिष्टान्न बहुमोल ॥2॥
न दिसती मज आपलेसे गुण । संचित तें कोण जाणे मागें ॥3॥
तुका ह्मणे देखोनियां काइऩ । पांडुरंगा पायीं राखियेलें ॥4॥
3349
मतिविण काय वणूप तुझें ध्यान । जेथें पडिलें मौन्य वेदश्रुती ॥1॥
करूनि गोजिरा आपुलिये मती । धरियेलें चित्तीं चरणकमळ ॥ध्रु.॥
सुखाचें ओतिलें पाहों ते श्रीमुख । तेणें हरे भूक तान माझी ॥2॥ रसना गोडावली ओव्या गातां गीत । पावलेंसे चित्त समाधान ॥3॥ तुका ह्मणे माझी दृिष्ट चरणांवरी । पाउलें गोजिरीं कुंकुमाचीं ॥4॥
3350
ओस जाल्या मज भिंगुळवाणें । जीवलग नेणें मज कोणी ॥1॥
भय वाटे देखें श्वापदांचे भार । नव्हे मज धीर पांडुरंगा॥ध्रु.॥
अंधकारापुढे न चलवे वाट । लागतील खुंटे कांटे अंगा ॥2॥
एकला निःसंग फांकती मारग । होतों नव्हे लाग चालावया ॥3॥
तुका ह्मणे वाट दावूनि सद्गु । राहि हा दुरू पांडुरंग ॥4॥
3351
उदार कृपाळ सांगसी जना । तरी कां त्या रावणा मारियेलें ।
नित्य नित्य पूजा करी श्रीकमळीं । तेणें तुझें काय केलें॥1॥
काय बडिवार सांगसी वांयां । ठावा पंढरिराया आहेसि आह्मां ।
एकला चि जरी देऊं परिहार । आहे दुरिवरी सीमा ॥ध्रु.॥
कर्णाऐसा वीर उदार जुंझार । तो तुवां जर्जर केला वाणीं ।
पडिला भूमी परी नयेची करुणा । दांत पाडियेले दोन्ही ॥2॥
िश्रयाळ बापुडे साित्वकवाणी । खादलें कापूनि त्याचें पोर ।
ऐसा कठिण कोण होइऩल दुसरा । उखळीं कांडविलें शिर ॥3॥ सिभ्री चक्रवर्ती करितां यYायाग । त्याचें चिरिलें अंग ठायीं ठायीं । जाचऊनि प्राण घेतला मागें । पुढें न पाहतां कांहीं ॥4॥
बळीचा अन्याय सांग होता काय। बुडविला तो पाय देऊनि माथां ।
कोंडिलें दार हा काय कहार । सांगतोसी चित्त कथा ॥5॥
हरिश्चंद्राचें राज्य घेऊनियां सर्व। विकविला जीव डोंबाघरीं ।
पाडिला विघड नळा दमयंतीमधीं। ऐसी तुझी बुिद्ध हरि ॥6॥ आणिकही गुण सांगावे किती । केलिया विपित्त माउसीच्या । वधियेला मामा सखा पुरुषोत्तमा । ह्मणे बंधु तुकयाचा ॥7॥
3352
जे केली आळी ते अवघी गेली वांयां । उरला पंढरिराया श्रम माझा ॥1॥
काय समाधान केलें कोण वेळे । कोणें माझे लळे पािळयेलें ॥ध्रु.॥
आभास ही नाहीं स्वप्नीं दुिश्चता । प्रत्यक्ष बोलतां कंइचा तो ॥2॥
आतां पुढें लाज वाटे पांडुरंगा । भH ऐसे जगामाजी जाले ॥3॥
तुका ह्मणे आतां नाहीं भरवसा । मोकलीसी ऐसा वाटतोसी ॥4॥
3353
समश्रुिळत असतां वाचा । घोष न करिसी कां नामाचा ॥1॥
कां रे वैष्णव नव्हेसी । कवण्या दंभें नागवलासी॥ध्रु.॥ हरि हरि ह्मणतां लाजसी । गर्वें फुगोनि चालसी ॥2॥ तारुण्यें उताणा । पुंसेंविण बांडा सुना ॥3॥ जालेंसि महिमेचे वेडें । नाचों लाजसी दिंडीपुढें ॥4॥
अळंकारांच्यानि बळें । वंचलासी तुळसीमाळें॥5॥
कैसा सकुमार जालासी । ह्मणसी न टकें एकादशी॥6॥
स्नान न करिसी आंघोळी । विभुती न लाविसी कपाळीं ॥7॥
वरिवरि न्याहािळसी त्वचा । उपेग नाहीं मांसाचा॥8॥ पद्मनाभी विश्वनाथ । तुका अझून रडत ॥9॥
3354 वाघाचा काळभूत दिसे वाघाऐसा । परी नाहीं दशा साच अंगीं ॥1॥ बाहेरील रंग निवडी कसोटी । संघष्टणें भेटी आपेआप ॥ध्रु.॥
सिकविलें तैसें नाचावें माकडें । न चले त्यापुढें युिH कांहीं ॥2॥
तुका ह्मणे करी लटिक्याचा सांटा । फजित तो खोटा शीघ्र होय ॥3॥
3355
सिंदळीचे सोर चोराची दया । तो ही जाणा तया संवसर्गी ॥1॥
फुकासाटीं भोगे दुःखाचा वाटा । उभारोनी कांटा वाटेवरी ॥ध्रु.॥
सर्प पोसूनियां दुधाचा नास । केलें थीता विष अमृताचें ॥2॥
तुका ह्मणे यासी न करितां दंडण । पुढिल खंडण नव्हे दोषा ॥3॥
3356
तेणें सुखें माझें निवालें अंग । विठ्ठल हें जग देखियेलें ॥1॥
कवतुकें करुणा भाकीतसें लाडें । आवडी बोबडें बोलोनियां ॥ध्रु.॥
मज नाहीं दशा अंतरीं दुःखाची । भावना भेदाची समूळ गेली ॥2॥
तुका ह्मणे सुख जालें माझ्या जीवा । रंगलें केशवा तुझ्या रंगे ॥3॥
3357
विठ्ठल सोयरा सज्जन विसांवा । जाइन त्याच्या गांवा भेटावया ॥1॥
सीण भाग त्यासी सांगेन आपुला । तो माझा बापुला सर्व जाणे ॥ध्रु.॥
माय माउलिया बंधुवर्गा जना । भाकीन करुणा सकिळकांसी ॥2॥
संत महंत सिद्ध महानुभाव मुनि । जीवभाव जाऊनि सांगेन त्या ॥3॥
माझिये माहेरीं सुखा काय उणें। न लगे येणें जाणें तुका ह्मणे ॥4॥
3358
ध्याइन तुझें रूप गाइन तुझें नाम । आणीक न करीं काम जिव्हामुखें ॥1॥
पाहिन तुझे पाय ठेविन तेथें डोय । पृथक तें काय न करीं मनीं ॥ध्रु.॥
तुझे चि गुणवाद आइकेन कानीं । आणिकांची वाणी पुरे आतां ॥2॥
करिन सेवा करीं चालेन मी पायीं । आणीक न वजें ठायीं तुजविण ॥3॥
तुका ह्मणे जीव ठेविला तुझ्या पायीं । आणीक तो काइऩ देऊं कोणा ॥4॥
3359
देवाचें भजन कां रे न करीसी । अखंड हव्यासीं पीडतोसी ॥1॥
देवासी शरण कां रे न वजवे तैसा । बक मीना जैसा मनुष्यालागीं ॥ध्रु.॥
देवाचा विश्वास कां रे नाहीं तैसा । पुत्रस्नेहें जैसा गुंतलासी ॥2॥
कां रे नाहीं तैसी देवाची हे गोडी । नागवूनी सोडी पत्नी तैसी ॥3॥
कां रे नाहीं तैसे देवाचे उपकार । माया मिथ्या भार पितृपूजना ॥4॥
कां रे भय वाहासी लोकांचा धाक । विसरोनि एक नारायण ॥5॥
तुका ह्मणे कां रे घातलें वांयां। अवघें आयुष्य जाया भिHविण ॥6॥
3360
माझें चित्त तुझे पायीं । राहें ऐसें करीं कांहीं । धरोनियां बाहीं । भव तारीं दातारा ॥1॥
चतुरा तूं शिरोमणि । गुणलावण्याची खाणी । मुगुट सकळां मणि । तूं चि धन्य विठोबा ॥ध्रु.॥ करीं त्रिमिराचा नाश । दीप होउनि प्रकाश । तोडीं आशापाश। करीं वास हृदयीं ॥2॥ पाहें गुंतलों नेणतां । तुज असो माझी चिंता। तुका ठेवी माथा । पायीं आतां राखावें ॥3॥
3361
आमुचें उचित हे चि उपकार । आपला चि भार घालूं तुज ॥1॥
भूक लागलिया भोजनाची आळी । पांघुरणें काळीं शीताचिये ॥ध्रु.॥
जेणें काळें उठी मनाची आवडी । ते चि मागों घडी आवडे तें ॥2॥
दुःख येऊं नेदी आमचिया घरा । चक्र करी फेरा भोंवताला ॥3॥
तुका ह्मणे नाहीं मुHीसवें चाड । हें चि आह्मां गोड जन्म घेतां ॥4॥
3362
मी दास तयाचा जया चाड नाहीं । सुख दुःख दोहऴिवरहित जो ॥1॥
राहिलासे उभा भीमरेच्या तीरीं । कट दोहीं करीं धरोनियां ॥ध्रु.॥
नवल काइऩ तरी पाचारितां पावे । न श्मरित धांवे भिHकाजें ॥2॥
सर्व भार माझा त्यासी आहें चिंता । तों चि माझा दाता स्वहिताचा ॥3॥ तुका ह्मणे त्यास गाइऩन मी गीतीं । आणीक तें चित्तीं न धरीं कांहीं ॥4॥
3363
यासी कोणी ह्मणे निंदेचीं उत्तरें । नागवला खरें तो चि एक ॥1॥
आड वाटे जातां लावी नीट सोइऩ । धर्मनीत ते ही ऐसी आहे ॥ध्रु.॥
नाइकता सुखें करावें ताडण । पाप नाहीं पुण्य असे फार ॥2॥ जन्म व्याधि फार चुकतील दुःखें । खंडावा हा सुखें मान त्याचा ॥3॥
तुका ह्मणे निंब दिलियावांचून । अंतरींचा सीण कैसा जाय ॥4॥
3364 निवडे जेवण सेवटींच्या घांसें । होय त्याच्या ऐसें सकळ ही ॥1॥
न पाहिजे जाला बुद्धीचा पालट । केली खटपट जाय वांयां ॥ध्रु.॥
संपादिलें होय धरिलें तें सोंग । विटंबणा वेंग पडियाली ॥2॥
तुका ह्मणे वर्म नेणतां जें रांधी । पाववी ते बुिद्ध अवकळा ॥3॥
3365
न लगे मरावें । ऐसा ठाव दिला देवें ॥1॥
माझ्या उपकारासाटीं । वागविला ह्मुण कंठीं ॥ध्रु.॥
घरीं दिला ठाव । अवघा सकळ ही वाव ॥2॥
तुका ह्मणे एके ठायीं । कोठें माझें तुझें नाहीं ॥3॥
3366. नाहीं लाग माग । न देखेंसें केलें जग ॥1॥ आतां बैसोनियां खावें । दिलें आइतें या देवें ॥ध्रु.॥ निवारिलें भय । नाहीं दुस†याची सोय ॥2॥
तुका ह्मणे कांहीं । बोलायाचें काम नाहीं॥3॥
3367
दिली हाक मनें नव्हे ती जतन । वेंटािळल्या गुणें धांव घेती ॥1॥
काम क्रोध मद मत्सर अहंकार । निंदा द्वेष फार माया तृष्णा ॥ध्रु.॥ इंिद्रयांचे भार फिरतील चोर । खान घ्यावया घर फोडूं पाहे ॥2॥ माझा येथें कांहीं न चले पराक्रम । आहे त्याचें वर्म तुझे हातीं ॥3॥
तुका ह्मणे आतां करितों उपाय । जेणें तुझे पाय आतुडती ॥4॥
3368
तुझा दास मज ह्मणती अंकित । अवघे सकिळक लहान थोर ॥1॥
हें चि आतां लागे करावें जतन । तुझें थोरपण तुज देवा ॥ध्रु.॥
होउनी निर्भर राहिलों नििंश्चतें । पावनपतित नाम तुझें ॥2॥
करितां तुज होय डोंगराची राइऩ । न लगतां कांहीं पात्या पातें ॥3॥
तुका ह्मणे तुज काय ते आशंका । तारितां मशका मज दीना ॥4॥
3369
काय मागावें कवणासी । ज्यासी मागों तो मजपाशीं॥1॥
जरी मागों पद इंद्राचें । तरी शाश्वत नाहीं त्याचें॥ध्रु.॥
जरी मागों ध्रुवपद । तरी त्यासी येथील छंद ॥2॥
स्वर्गभोग मागों पूर्ण । पुण्य सरल्या मागुती येणें ॥3॥
आयुष्य मागों चिरंजीव । जीवा मरण नाहीं स्वभावें ॥4॥
तुका ह्मणे एक मागें । एकपणे नाहीं भंग ॥5॥
3370 आह्मी ज्याचे दास । त्याचा पंढरिये वास ॥1॥ तो हा देवांचा ही देव । काय किळकाळाचा भेव ॥ध्रु.॥ वेद जया गाती। श्रुति ह्मणती नेति नेति ॥2॥ तुका ह्मणे निज । रूपडें हें तkवबीज ॥3॥
3371
भHवत्सल दिनानाथ । तिहीं लोकीं ज्याची मात॥1॥
तो हा पुंडलिकासाठीं । आला उभा वाळवंटीं ॥ध्रु.॥
गर्भवास धरी। अंबॠषीचा कैवारी ॥2॥
सकळां देवां अधिष्ठान । एका मंत्रासी कारण ॥3॥
तुका ह्मणे ध्यानीं । ज्यासि ध्यातो शूळपाणी॥4॥
3372
फटकाळ देव्हारा फटकाळ अंगारा । फटकाळ विचारा चालविलें ॥1॥
फटकाळ तो देव फटकाळ तो भH । करवितो घात आणिका जीवा ॥2॥
तुका ह्मणे अवघें फटकाळ हें जन । अनुभविये खूण जाणतील ॥3॥
3373
लावुनियां गोठी । चुकवूं आदरिली दिठी । देउनियां मिठी । पळे महिमा थुलिया ॥1॥
पुढें तो चि करी आड । तिचा लोभ तिसी नाड । लावुनि चरफड । हात गोऊनि पळावें ॥ध्रु.॥
आधीं काकुलती । मोहो घालावा पुढती । तोंडीं पडे माती । फिरतां मागें कैचा तो ॥2॥ तुका ह्मणे देवा । यासी रडवी याचा हेवा । भावें कां हे सेवा । सुखें तुह्मां नापिऩती ॥3॥
3374
नेत्राची वासना । तुज पाहावें नारायणा ॥1॥
करीं याचें समाधान । काय पहातोसी अनुमान ॥ध्रु.॥ भेटावें पंढरिराया। हें चि इिच्छताती बाहएा ॥2॥
ह्मणतों जावें पंढरीसीं । हेंचि ध्यान चरणासी ॥3॥
चित्त ह्मणे पायीं तुझे राहीन निश्चयीं ॥4॥ ह्मणे बंधु तुकयाचा । देवा भाव पुरवीं साचा ॥5॥
3375
मन उताविळ । जालें न राहे निश्चळ ॥1॥
दे रे भेटी पंढरिराया । उभारोनि चारी बाहएा ॥ध्रु.॥
सर्वांग तळमळी । हात पाय रोमावळी ॥2॥
तुकयाबंधु ह्मणे कान्हा । भूक लागली नयना॥3॥
3376
ह्मणसी दावीन अवस्था । तैसें नको रे अनंता ॥1॥
होऊनियां सहाकार । रूप दाखवीं सुंदर ॥ध्रु.॥
मृगजळाचिया परी। तैसें न करावें हरी ॥2॥
तुकयाबंधु ह्मणे हरी । कामा नये बाहएात्कारी ॥3॥
3377
आकारवंत मूतिऩ । जेव्हां देखेन मी दृष्टी ॥1॥
मग मी राहेन निवांत । ठेवूनियां तेथें चित्त ॥ध्रु.॥
श्रुति वाखाणिती । तैसा येसील प्रचिती ॥2॥
ह्मणे तुकयाचा सेवक । उभा देखेन सन्मुख ॥3॥
3378
जेणें तुज जालें रूप आणि नांव । पतित हें दैव तुझें आह्मी ॥1॥
नाहीं तरी तुज कोण हें पुसतें । निराकारी तेथें एकाएकी ॥ध्रु.॥
अंधारे दीपा आणियेली शोभा । माणिकासी प्रभा कोंदणासी ॥2॥
धन्वंतरी रोगें आणिला उजेडा । सुखा काय चाडा जाणावें तें ॥3॥
अमृतासी मोल विषाचिया गुणें । पितळें तरी सोनें उंच निंच ॥4॥
तुका ह्मणे आह्मी असोनिया जना । तुज देव पणा आणियेलें ॥5॥
3379
सुखवाटे ये चि ठायी । बहु पायीं संतांचें ॥1॥
ह्मणऊनि केला वास । नाहीं नास ते ठायीं ॥ध्रु.॥
न करवे हाली चाली । निवारिली चिंता हे ॥2॥
तुका ह्मणे निवे तनु । रजकणु लागती ॥3॥
3380
देऊं कपाट । कीं कोण काळ राखों वाट ॥1॥
काय होइऩल तें शिरीं । आYाा धरोनियां करीं ॥ध्रु.॥
करूं कळे ऐसी मात। किंवा राखावा एकांत ॥2॥
तुका ह्मणे जागों । किंवा कोणा नेंदूं वागों ॥3॥
3381
मायबापापुढें लेंकराची आळी । आणीक हे पाळी कोण लळे ॥1॥
सांभाळा जी माझीं विषमें अनंता । जवळी असतां अव्हेर कां ॥ध्रु.॥
आणिकांची चाले सत्ता आह्मांवरी । तुमची ते थोरी काय मग ॥2॥
तुका ह्मणे आलों दुरोनि जवळी । आतां टाळाटाळी करूं नये ॥3॥
3382
माझ्या मुखें मज बोलवितो हरि । सकळां अंतरीं नारायण ॥1॥
न करावा द्वेष भूतांचा मत्सर । हा तंव विचार जाणों आह्मी ॥2॥
तुका ह्मणे दोष नाहीं या विचारें । हिताचीं उत्तरें शिकवितां ॥3॥
3383
मांस खातां हाउस करी । जोडुनि वैरी ठेवियेला॥1॥
कोण त्याची करिल कींव । जीवें जीव नेणती ॥ध्रु.॥
पुढिलांसाटीं पाजवी सुरी । आपुली चोरी अंगुळी ॥2॥
तुका ह्मणे कुटिती हाडें। आपुल्या नाडें रडती ॥3॥
3384
तुज जाणें तानें नाहीं पांडुरंगा । कां जी मज सांगा उपेिक्षलें ॥1॥
तुज ठावें होतें मी पातकी थोर । आधीं च कां थार दिधली पायीं ॥ध्रु.॥
अंक तो पडिला हरिचा मी दास । भेद पंगतीस करूं नये ॥2॥
तुका ह्मणे आह्मी जिंतिलें तें खरें । आतां उणें पुरें तुह्मां अंगीं ॥3॥
3385
आह्मां घरीं धन शब्दाचीं रत्नें । शब्दाचीं शस्त्रें यत्न करूं ॥1॥
शब्द चि आमुच्या जीवाचें जीवन । शब्दें वांटूं धन जनलोकां ॥2॥
तुका ह्मणे पाहा शब्द चि हा देव । शब्दें चि गौरव पूजा करूं ॥3॥
3386
ब्रह्मYाान दारीं येतें काकुलती । अव्हेरिलें संतीं विष्णुदासीं॥1॥
रिघों पाहे माजी बळें त्याचें घर । दवडिती दूर ह्मणोनियां ॥2॥
। तुका ह्मणे येथें न चाले सायास । पडिले उदास त्याच्या गळां ॥3॥
3387
कासया लागला यासी चौघाचार । मुळींचा वेव्हार निवडिला ॥1॥
ग्वाही बहुतांची घालूनियां वरि । महजर करीं आहे माझ्या ॥ध्रु.॥
तुह्मां वेगळा लागें आपल्या च ठायीं । होतें करुनि तें ही माझें माझें ॥2॥
भांडण सेवटीं जालें एकवट । आतां कटकट करूं नये ॥3॥
ठेविला ठेवा तो आला माझ्या हाता । आतां नाहीं सत्ता तुज देवा ॥4॥
तुका ह्मणे वांयांविण खटपटा । राहिलों मी वांटा घेऊनियां ॥5॥
3388
देहबुिद्ध वसे जयाचियें अंगीं । पूज्यता त्या जगीं सुख मानी ॥1॥
थोर असे दगा जाला त्यासी हाटीं । सोडोनिया गांठी चोरीं नेली ॥ध्रु.॥
गांठीचें जाउनि नव्हे तो मोकळा । बांधिलासे गळा दंभलोभें ॥2॥
पुढिल्या उदिमा जालेंसे खंडण । दिसे नागवण पडे गांठी ॥3॥
तुका ह्मणे ऐसे बोलतील संत । जाणूनियां घात कोण करी ॥4॥
3389
निंबाचिया झाडा साकरेचें आळें । आपलीं ती फळें न संडी च ॥1॥
तैसें अधमाचें अमंगळ चित्त । वमन तें हित करुनि सांडी ॥ध्रु.॥
परिसाचे अंगीं लाविलें खापर । पालट अंतर नेघे त्याचें ॥2॥
तुका ह्मणे वेळू चंदना संगतीं । काय ते नसती जविळकें ॥3॥
3390
दुबळें सदैवा । ह्मणे नागवेल केव्हां ॥1॥
आपणासारिखें त्या पाहे । स्वभावासी करिल काये ॥ध्रु.॥
मूढ सभे आंत । इच्छी पंडिताचा घात ॥2॥
गांढें देखुनि शूरा । उगें करितें बुरबुरा ॥3॥
आणिकांचा हेवा । न करीं शरण जाइप देवा ॥4॥
तुका ह्मणे किती । करूं दुष्टाची फजिती ॥5॥
3391
माझी आतां लोक सुखें निंदा करू । ह्मणती विचारू सांडियेला ॥1॥
कारण होय तो करावा विचार । काय भीड भार करूं देवा ॥2॥
तुका ह्मणे काय करूं लापनिक । जनाचार सुख नासिवंत ॥3॥
3392
ढेंकणाचे संगें हिरा जो भंगला । कुसंगें नाडला तैसा साधु ॥1॥
ओढाळाच्या संगें साित्वक नासलीं । क्षण एक नाडलीं समागमें ॥ध्रु.॥
डांकाचे संगती सोनें हीन जालें । मोल तें तुटलें लक्ष कोडी ॥2॥
विषानें पक्वान्नें गोड कडू जालीं । कुसंगानें केली तैसी परी ॥3॥
भावें तुका ह्मणे सत्संग हा बरा । कुसंग हा फेरा चौ†याशीचा ॥4॥
3393
भलते जन्मीं मज घालिसील तरी । न सोडीं मी हरी नाम तुझें ॥1॥
सुख दुःख तुज देइऩन भोगितां । मग मज चिंता कासयाची ॥ध्रु.॥
तुझा दास ह्मणवीन मी अंकिला । भोगितां विठ्ठला गर्भवास ॥2॥
कासया मी तुज भाकितों करुणा । तारीं नारायणा ह्मणवुनि ॥3॥
तुका ह्मणे तुज येऊं पाहे उणें । तारिसील तेणें आह्मां तया ॥4॥
3394
गातों नाचतों आनंदें । टाळघागरिया छंदें ॥1॥
तुझी तुज पुढें देवा । नेणों भावे कैसी सेवा ॥ध्रु.॥
नेणों ताळ घात मात । भलते सवां पाय हात ॥2॥
लाज नाहीं शंका । प्रेम घाला ह्मणे तुका ॥3॥
3395
रुसलों आह्मीं आपुलिया संवसारा । तेथें जनाचारा काय पाड ॥1॥
आह्मां इष्ट मित्र सज्जन सोयरे । नाहीं या दुसरें देवाविण ॥ध्रु.॥
दुराविले बंधु सखे सहोदर । आणीक विचार काय तेथें ॥2॥
उपाधिवचन नाइकती कान । त्रासलें हें मन बहु माझें॥3॥
तुका ह्मणे करा होइऩल ते दया । सुख दुःख वांयां न धरावें ॥4॥
3396
सांडुनि सुखाचा वांटा । मुिH मागे तो करंटा ॥1॥
कां रे न घ्यावा जन्म । प्रेम लुटावें नाम ॥ध्रु.॥
येथें मिळतो दहीं भात । वैकुंठीं ते नाहीं मात ॥2॥
तुका ह्मणे आतां । मज न लगे सायुज्यता ॥3॥
3397
पदोपदीं पायां पडणें । करुणा जाण भाकावी ॥1॥
ये गा ये गा विसांवया । करुणा दयासागरा ॥ध्रु.॥
जोडोनियां करकमळ । नेत्र जळ भरोनि ॥2॥
तुका उभें दारीं पात्र । पुरवीं आर्त विठोबा ॥3॥
3398
आतां हें सेवटीं असों पायांवरी । वदती वैखरी वागपुष्प ॥1॥
नुपेक्षावें आह्मां दीना पांडुरंगा । कृपादानीं जगामाजी तुह्मीं ॥ध्रु.॥
वोळवुनी देह सांडियेली शुद्ध । सारियेला भेद जीव शिव ॥2॥
तुका ह्मणे मन तुमचे चरणीं । एवढी आयणी पुरवावी॥3॥
3399
तरि च होय वेडी । नग्न होय धडफुडी ॥1॥
काय बोलाचें गौरव । आंत वरी दोन भाव ॥ध्रु.॥
मृगजळा न्याहािळतां। तान न वजाये सेवितां ॥2॥
न पाहे आणिकांची आस । शूर बोलिजे तयास ॥3॥
तुका ह्मणे हें लक्षण । संत अळंकार लेणें॥4॥
3400
आग्रहा नांवें पाप । योगीं सारावे संकल्प ॥1॥
सहजा ऐसें भांडवल । असोनि कां सारा बोल ॥ध्रु.॥
तैं न भेटे तें काय । मना अंगींचे उपाय ॥2॥
तुका ह्मणे धरीं सोय । वासनेची फोडा डोय ॥3॥
3401
न करीं पठन घोष अक्षरांचा । बीजमंत्र आमुचा पांडुरंग ॥1॥
सर्वकाळ नामचिंतन मानसीं । समाधान मनासी समाधि हे ॥ध्रु.॥
न करीं भ्रमण न रिघें कपाटीं । जाइऩन तेथें दाटी वैष्णवांची ॥2॥
अनु नेणें कांहीं न वजें तपासी । नाचें दिंडीपाशीं जागरणीं ॥3॥
उपवास व्रत न करीं पारणें । रामकृष्ण ह्मणें नारायण ॥4॥
आणिकांची सेवा स्तुती नेणें वाणूं । तुका ह्मणे आणु दुजें नाहीं ॥5॥
3402
पुंडलिकाचे निकटसेवे । कैसा धांवे बराडी ॥1॥
आपुलें थोरपण । नारायण विसरला ॥ध्रु.॥
उभा कटीं ठेवुनि कर। न ह्मणे पर बैससें ॥2॥
तुका ह्मणे जगदीशा । करणें आशा भHांची ॥3॥
3403
बाळ काय जाणे जीवनउपाय । मायबाप वाहे सर्व चिंता ॥2॥
आइतें भोजन खेळणें अंतरीं । अंकिताचे शिरीं भार नाहीं ॥ध्रु
॥
आपुलें शरीर रिक्षतां न कळें । सांभाळूनि लळे पाळी माय ॥2॥
तुका ह्मणे माझा विठ्ठल जनिता । जेथें आमची सत्ता तयावरी ॥3॥
3405
काय करिती केलीं नित्य पापें । वसे नाम ज्यापें विठोबाचें ॥1॥
तृणीं हुताशन लागला ते रासी । जळतील तैसीं क्षणमात्रें ॥ध्रु.॥
विष्णुमूतिऩपाद पाहतां चरण । तेथें कर्म कोण राहूं शके ॥2॥
तुका ह्मणे नाम जाळी महादोष । जेथें होय घोष कीर्तनाचा ॥3॥
3406
वेद नेलें शंखासुरें । केलें ब्रह्म्यानें गा†हाणें ॥1॥
धांव धांव झडकरी । ऐसें कृपाळुवा हरी ॥ध्रु.॥
गजेंद्र नाडियें गांजिला ॥ तेणें तुझा धांवा केला ॥
2॥ तुका ह्मणे पद्मनाभा । जेथें पाहें तेथें उभा ॥3॥
3407
माकडा दिसती कंवटी नारळा । भोHा निराळा वरील सारी ॥1॥
एका रस एका तोंडीं पडे माती । आपुलाले नेती विभाग ते ॥ध्रु.॥
सुनियांसी क्षीर वाढिल्या ओकवी । भोगित्यां पोसवी धणीवरी ॥2॥
तुका ह्मणे भार वागविती मूर्ख । नेतील तें सार परीक्षक ॥3॥
3408
भेटीची आवडी उताविळ मन । लागलेंसे ध्यान जीवीं जीवा ॥1॥
आतां आवडीचा पुरवावा सोहळा । येऊनी गोपाळा क्षेम देइप ॥ध्रु.॥
नेत्र उन्मिळत राहिले ताटस्त । गंगा अश्रुपात वहावली ॥2॥
तुका ह्मणे तुह्मी करा साचपणा । मुळींच्या वचना आपुलिया ॥3॥
3409
धवळलें जगदाकार । आंधार तो निरसला ॥1॥
लपों जातां नाहीं ठाव । प्रगट पा पसारा ॥ध्रु.॥
खरियाचा दिवस आला । वाढी बोला न पुरे ॥2॥
तुका ह्मणे जिवें साटीं ॥ पडिली मिठी धुरेसी ॥3॥
3410
मातेची अवस्था काय जाणे बाळ । तिसी तों सकळ चिंता त्याची ॥1॥
ऐसें परस्परें आहे चि विचारा । भोपऑयाचा तारा दगडासी ॥ध्रु.॥
भुजंग पोटाळी चंदनाचें अंग । निवे परि संग नव्हे तैसा ॥2॥
तुका ह्मणे करा परिसाचे परी । मज ठेवा सरी लोखंडाचे ॥3॥
3411
लावूनि कोलित । माझा करितील घात ॥1॥
ऐसे बहुतांचे संधी । सांपडला खोळेमधीं ॥ध्रु.॥
पाहातील उणें । तेथें देती अनुमोदनें ॥2॥
तुका ह्मणे रिघे । पुढें नाहीं जालें धींगे ॥3॥
3412
ऐसी एकां अटी । रीतीं सिणती करंटीं ॥1॥
साच आपुल्या पुरतें । करून नेघेती कां हितें ॥ध्रु.॥
कां हीं वेचितील वाणी। निरर्थक चि कारणीं ॥2॥
तुका ह्मणे देवा । कांहीं समर्पूनि सेवा ॥3॥
3413
चालिले सोबती । काय मानिली नििश्चती ॥1॥
काय करिसी एकला । काळ सन्निध पातला ॥ध्रु.॥
कांहीं सावध तो बरवा । करीं आपुला काढावा ॥2॥
चालिले अगळे । हळू च कान केश डोळे ॥3॥
वोसरले दांत । दाढा गडबडल्या आंत ॥4॥
एकली तळमळ । जिव्हा भलते ठायीं लोळे ॥5॥
तुका ह्मणे यांणीं। तुझी मांडिली घालणी ॥6॥
3414
नका मजपाशीं । वदो प्रपंचाचे विशीं ॥1॥
आतां नाइकावी कानीं । मज देवाविण वाणी ॥ध्रु.॥
येऊनियां रूपा । कोण पाहे पुण्यपापा ॥2॥
मागे आजिवरी । जालें माप नेलें चोरी॥3॥
सांडियेलीं पानें । पुढें पिका अवलोकन ॥4॥
पडों नेदी तुका । आड गुंपूं कांहीं चुका ॥5॥
3415
जाले आतां सांटे । कासयाचे लहान मोटे ॥1॥
एक एका पडिलों हातीं । जाली तेव्हां चि नििंश्चती ॥ध्रु.॥
नाहीं फिरों येत मागें । जालें साक्षीचिया अंगें ॥2॥
तुका ह्मणे देवा । आतां येथें कोठें हेवा ॥3॥
3416
माझें मज द्यावें । नाहीं करवीत नवें ॥1॥
सहस्रनामाचें रूपडें । भH कैवारी चोखडें ॥ध्रु.॥
साक्षीविण बोलें । तरी मज पाहिजे दंडिलें ॥2॥
तुका ह्मणे माल । माझा खरा तो विठ्ठल ॥3॥
3417
करूं स्तुती तरि ते निंदा । तुह्मी जाणां हे गोविंदा॥1॥
आह्मां लडिवाळांचे बोल । करा कवतुकें नवल ॥ध्रु.॥
बोबडएा उत्तरीं । तुह्मा रंजवितों हरी ॥2॥
मागतों भातुकें । तुका ह्मणे कवतुकें ॥3॥
3418
नव्हतील जपें नव्हतील तपें । आह्मांसी हें सोपें गीतीं गातां ॥1॥
न करितां ध्यान न करितां धारणा । तो नाचे कीर्त्तनामाजी हरि ॥ध्रु.॥
जयासी नाहीं रूप आणि आकार । तो चि कटी कर उभा विटे ॥2॥
अनंत ब्रह्मांडें जयाचिया पोटीं । तो आह्मां संपुष्टीं भिHभावें ॥3॥
तुका ह्मणे वर्म जाणती लडिवाळें । जें होतीं निर्मळें अंतर्बाहीं ॥4॥
3419
आह्मी जालों बिळवंत । होऊनियां शरणागत ॥1॥
केला घरांत रिघावा । ठायीं पडियेला ठेवा ॥ध्रु.॥
हातां चढलें धन। नेणं रचिलें कारण ॥2॥
तुका ह्मणे मिठी । पायीं देउनि केली सुटी ॥3॥
3420
लागपाठ केला । आतां वांटा नित्य त्याला ॥1॥
करा जोडीचा हव्यास । आलें दुरील घरास ॥ध्रु.॥
फोडिलीं भांडारें। मोहोरलीं एकसरें ॥2॥
अवघियां पुरतें । तुका ह्मणे घ्यावें हातें॥3॥
3421
एकीं असे हेवा । एक अनावड जीवां ॥1॥
देवें केल्या भिन्न जाती । उत्तम कनिष्ठ मध्यस्ती ॥ध्रु.॥
प्रीतिसाटीं भेद। कोणी पूज्य कोणी निंद्य ॥2॥
तुका ह्मणे कळा । त्याचा जाणे हा कळवळा ॥3॥
3422
स्वामीचें हें देणें । येथें पावलों दर्षणें ॥1॥
करूं आवडीनें वाद । तुमच्या सुखाचा संवाद ॥ध्रु.॥
कळावया वर्म । हा तों पायांचा चि धर्म ॥2॥
तुका ह्मणे सिद्धी । हे चि पाववावी बुद्धी ॥3॥
3423
रुसलों संसारा । आह्मी आणीक व्यापारा ॥1॥
ह्मणऊनि केली सांडी । देउनि पडिलों मुरकंडी ॥ध्रु.॥
परते चि ना मागें । मोहो निष्ठ जालों अंगें ॥2॥
सांपडला देव । तुका ह्मणे गेला भेव ॥3॥
3424
हें तों वाटलें आश्चर्य । तुह्मां न धरवे धीर ॥1॥
माझा फुटतसे प्राण । धांवा धांवा ह्मणऊन ॥ध्रु.॥
काय नेणों दिशा। जाल्या तुह्मांविण ओशा ॥2॥
तुका ह्मणे कां गा । नाइकिजे पांडुरंगा ॥3॥
3425
धांवा केला धांवा । श्रम होऊं नेदी जीवा ॥1॥
वर्षे अमृताच्या धारा । घेइप वोसंगा लेंकरा ॥ध्रु.॥
उशीर तो आतां । न करावा हे चिंता ॥2॥
तुका ह्मणे त्वरें । वेग करीं विश्वंभरे ॥3॥
3426
जोडिले अंजुळ । असें दानउताविळ ॥1॥
पाहा वाहा कृपादृष्टी । आणा अनुभवा गोष्टी ॥ध्रु.॥
तूं धनी मी सेवक । आइक्य तें एका एक ॥2॥
करितों विनंती । तुका सन्मुख पुढती॥3॥
3427
काय तुज कैसें जाणवेल देवा । आणावें अनुभवा कैशा परी ॥1॥
सगुण निर्गुण थोर कीं लहान । न कळे अनुमान मज तुझा ॥ध्रु.॥
कोण तो निर्धार करूं हा विचार । भवसिंधु पार तरावया ॥2॥
तुका ह्मणे कैसे पाय आतुडती । न पडे श्रीपती वर्म ठावें ॥3॥
3428
मी तव बैसलों धरुनियां ध्यास । न करीं उदास पांडुरंगा ॥1॥
नको आतां मज दवडूं श्रीहरी । मागाया भिकारी जालों दास ॥ध्रु.॥
भुकेलों कृपेच्या वचनाकारणें । आशा नारायणें पुरवावी ॥2॥
तुका ह्मणे येऊनियां देइप भेटी । कुरवाळुनी पोटीं धरीं मज ॥3॥
3429
आतां तुझें नाम गात असें गीतीं । ह्मणोनी मानिती लोक मज ॥1॥
अन्नवस्त्रचिंता नाहीं या पोटाची । वारिली देहाची थोर पीडा ॥ध्रु.॥
सज्जन संबंधी तुटली उपाधी ।रोकडी या बंदीं सुटलोंसें ॥2॥
घ्यावा द्यावा कोणें करावा सायास । गेली आशापाश वारोनियां ॥3॥
तुका ह्मणे तुज कळेल तें आतां । करा जी अनंता मायबापा ॥4॥
3430
कामक्रोध माझे लावियेले पाठीं । बहुत हिंपुटीं जालों देवा ॥1॥
आवरितां तुझे तुज नावरती । थोर वाटे चित्तीं आश्चर्य हें ॥ध्रु.॥
तुझिया विनोदें आह्मां प्राणसाटी । भयभीत पोटीं सदा दुःखी ॥2॥
तुका ह्मणे माझ्या कपाळाचा गुण । तुला हांसे कोण समर्थासी ॥3॥
3431
सन्मुख चि तुह्मीं सांगावी जी सेवा । ऐसे माझे देवा मनोरथ ॥1॥
निघों आह्मी कांहीं चित्तवित्त घरें । आपुल्या उदारें जीवावरी ॥ध्रु.॥
बोल परस्परें वाढवावें सुख । पाहावें श्रीमुख डोळेभरी ॥2॥
तुका ह्मणे सत्य बोलतों वचन । करुनी चरण साक्ष तुझे ॥3॥
3432
मज अनाथाकारणें । करीं येणें केशवा ॥1॥
जीव झुरे तुजसाटीं । वाट पोटीं पहातसें ॥ध्रु.॥
चित्त रंगलें चरणीं । तुजवांचूनि न राहे ॥2॥
तुका ह्मणे कृपावंत । माझी चिंता असावी॥3॥
3433
कासया वांचूनि जालों भूमी भार । तुझ्या पायीं थार नाहीं तरी ॥1॥
जातां भलें काय डोिळयांचें काम । जंव पुरुषोत्तम न देखती ॥ध्रु.॥
काय मुख पेंव श्वापदाचें धांव । नित्य तुझें नांव नुच्चारितां ॥2॥
तुका ह्मणे आतां पांडुरंगाविण । न वांचतां क्षण जीव भला ॥3॥
3434
नको मज ताठा नको अभिमान । तुजवांचूनि क्षीण होतो जीव ॥1॥
दुर्धर हे माया न होय सुटका । वैकुंठनायका सोडवीं मज ॥2॥
तुका ह्मणे तुझें जालिया दर्षण । मग निवारण होइल सर्व ॥3॥
3435
चाल घरा उभा राहें नारायणा । ठेवूं दे चरणांवरि माथा ॥1॥
वेळोवेळां देइप क्षेमआलिंगन । वरी अवलोकन कृपादृष्टी॥ध्रु.॥
प्रक्षाळूं दे पाय बैसें माजघरीं । चित्त िस्थर करीं पांडुरंगा ॥2॥
आहे त्या संचितें करवीन भोजन । काय न जेवून करिसी आतां ॥3॥
करुणाकरें नाहीं कळों दिलें वर्म । दुरी होतां भ्रम कोण वारी ॥4॥
तुका ह्मणे आतां आवडीच्या सत्ता । बोलिलों अनंता करवीन तें ॥5॥
3436
देवाची ते खूण आला ज्याच्या घरा । त्याच्या पडे चिरा मनुष्यपणा ॥1॥
देवाची ते खूण करावें वाटोंळें । आपणा वेगळें कोणी नाहीं ॥ध्रु.॥
देवाची ते खूण गुंतों नेदी आशा । ममतेच्या पाशा शिवों नेदी ॥2॥
देवाची ते खूण गुंतों नेदी वाचा। लागों असत्याचा मळ नेदी ॥3॥
देवाची ते खूण तोडी मायाजाळ। आणि हें सकळ जग हरी ॥4॥
पहा देवें तेंचि बळकाविलें स्थळ। तुक्यापें सकळ चिन्हें होतीं ॥5॥
3437
अनंताचे मुखीं होसील गाइला । अमुप विठ्ठला दास तुह्मां ॥1॥
माझें कोठें आलें होइऩल विचारा । तरीं च अव्हेरा योग्य जालों ॥ध्रु.॥
सर्वकाळ तुह्मी असा जी संपन्न । चतुरा नारायण शिरोमणि ॥2॥
तुका ह्मणे ऐसे कलियुगींचे जीव । तरी नये कीव बहुपापी ॥3॥
3438
न करावी चिंता । भय धरावें सर्वथा ॥1॥
दासां साहे नारायण । होय रिक्षता आपण ॥ध्रु.॥
न लगे परिहार । कांहीं योजावें उत्तर ॥2॥
न धरावी शंका । नये बोलों ह्मणे तुका ॥3॥
3439
भांडवल माझें लटिक्याचे गांठी । उदीम तो तुटी यावी हा चि ॥1॥
कैसी तुझी वाट पाहों कोणा तोंडें । भोंवतीं किं रे भांडे गर्भवास ॥ध्रु.॥
चहूं खाणीचिया रंगलोंसें संगें । सुष्ट दुष्ट अंगें धरूनियां ॥2॥
बहुतांचे बहु पालटलों सळे । बहु आला काळें रंग अंगा ॥3॥
उकलूनि नये दावितां अंतर । घडिचा पदर सारूनियां ॥4॥
तुका ह्मणे करीं गोंवळें यासाटीं । आपल्या पालटीं संगें देवा ॥5॥
3440
संतसंगतीं न करावा वास । एखादे गुणदोष अंगा येती ॥1॥
मग तया दोषा नाहीं परिहार । होय अपहार सुकृताचा॥2॥
तुका ह्मणे नमस्कारावे दुरून । अंतरीं धरून राहें रूप ॥3॥
3441
जें ज्याचें जेवण । तें चि याचकासी दान ॥1॥
आतां जाऊं चोजवीत । जेथें वसतील संत ॥ध्रु.॥
होतीं धालीं पोटें। मागें उरलीं उिच्छष्टें ॥2॥
तुका ह्मणे धांव । पुढें खुंटइऩल हांव ॥3॥
3442
धरावा तो बरा । ठाव वसतीचा थारा ॥1॥
निजविल्या जागविती । निज पुरवूनि देती ॥ध्रु.॥
एक वेवसाव । त्यांचा संग त्यांचा जीव ॥2॥
हितें केलें हित । ग्वाही एक एकां चित्त ॥3॥
विषमाचें कांहीं । आड तया एक नाहीं ॥4॥
तुका ह्मणे बरीं । घरा येतील त्यापरी ॥5॥
3443
धोंडएासवें आदिळतां फुटे डोकें । तों तों त्याच्या सुखें घामेजेना ॥1॥
इंगळासी सन्निधान अतित्याइऩ । क्षेम देतां काइऩ सुख वाटे ॥2॥
तुका ह्मणे आह्मांसवें जो रुसला । तयाचा अबोला आकाशासीं ॥3॥
3444
सरे आह्मांपाशीं एक शुद्धभाव । नाहीं तरी वाव उपचार ॥1॥
कोण मानी वरी रसाळ बोलणें । नाहीं जाली मनें ओळखी तों ॥2॥
तुका ह्मणे आह्मां जाणीवेचें दुःख । न पाहों त्या मुख दुर्जनाचें ॥3॥
3445
आतां तळमळ । केली पाहिजे सीतळ ॥1॥
करील तें पाहें देव । पायीं ठेवुनियां भाव ॥ध्रु.॥
तो चि अन्नदाता । नाहीं आणिकांची सत्ता ॥2॥
तुका ह्मणे दासा । नुपेक्षील हा भरवसा॥3॥
3446
लांब धांवे पाय चोरी । भरोवरी जनाच्या ॥1॥
आतां कैसें होय याचें । सिजतां काचें राहिलें ॥ध्रु.॥
खाय ओकी वेळोवेळां । कैसी कळा राहेल ॥2॥
तुका ह्मणे भावहीण । त्याचा सीण पाचावा ॥3॥
3447
माझ्या इंिद्रयांसीं लागलें भांडण । ह्मणतील कान रसना धाली ॥1॥
करिती तळमळ हस्त पाद भाळ । नेत्रांसी दुकाळ पडिला थोर ॥ध्रु.॥
गुण गाय मुख आइकती कान । आमचें कारण तैसें नव्हे ॥2॥
दरुषणें फिटे सकळांचा पांग । जेथें ज्याचा भाग घेइल तें ॥3॥
तुका ह्मणे ऐसें करीं नारायणा । माझी ही वासना ऐसी आहे ॥4॥
3448
सिद्धीचा दास नव्हें श्रुतीचा अंकिला । होइऩन विठ्ठला सर्व तुझा ॥1॥
सर्वकाळ सुख आमच्या मानसीं । राहिलें जयासी नास नाहीं ॥ध्रु.॥
नेणें पुण्य पाप न पाहें लोचनीं । आणिका वांचूनि पांडुरंगा ॥2॥
न करीं आस मुHीचे सायास । भिHप्रेमरस सांडूनियां ॥3॥
गर्भवासीं धाक नाहीं येतां जातां । हृदयीं राहतां नाम तुझें ॥4॥
तुका ह्मणे जालों तुझा चि अंकिला । न भें मी विठ्ठला किळकाळासी ॥5॥
3449
जन्मा येऊनि तया लाभ जाला । बिडवइऩ भेटला पांडुरंगा ॥1॥
संसारदुःखें नासिलीं तेणें । उत्तम हें केणें नामघोष॥ध्रु.॥
धन्य ते संत सिद्ध महानुभाव । पंढरीचा ठाव टाकियेला ॥2॥
प्रेमदाते ते च पतितपावन । धन्य दरुषण होय त्याला ॥3॥
पावटणिया पंथें जालिया सिद्धी । वोगळे समाधि सायुज्यता ॥4॥
प्रेम अराणूक नाहीं भय धाक । मज तेणें सुखें कांहीं चिंता ॥5॥
तें दुर्लभ संसारासी । जडजीवउद्धारलोकासी ॥6॥
तुका ह्मणे त्यासी । धन्य भाग्य दरूषणें ॥7॥
3450
काय दिवस गेले अवघे चि व†हाडें । तें आलें सांकडें कथेमाजी ॥1॥
क्षण एके ठायीं मन िस्थर नाहीं । अराणूक कइं होइऩल पुढें ॥ध्रु.॥
कथेचे विरसें दोषा मूळ होय । तरण उपाय कैचा माती ॥2॥
काय तें सांचवुनि उरलें हें मागें । घटिका एक संगें काय गेलें ॥3॥
ते चि वाणी येथें करा उजळणी । काढावी मथूनि शब्दरत्नें॥4॥
तुका ह्मणे हें चि बोलावया चाड । उभयतां नाड हित असे ॥5॥
3451
शुद्धाशुद्ध निवडे कैसें । चर्म मास भिन्न नाहीं ॥1॥
कांहीं अधिक नाहीं उणें । कवण्या गुणें देवासी ॥ध्रु.॥
उदक भिन्न असे काइऩ । वाहाळ बावी सरिता नइऩ ॥2॥
सूर्य तेजें निवडी काय। रश्मी रसा सकळा खाय ॥3॥
वर्णां भिन्न दुधा नाहीं । सकळा गाइप सारखें ॥4॥
करितां भिन्न नाहीं माती । मडक्या गति भिन्न नांवें॥5॥
वर्त्ते एकविध अिग्न । नाहीं मनीं शुद्धाशुद्ध ॥6॥
तुका ह्मणे पात्र चाड । किंवा विसें अमृत गोड ॥7॥
3452
न धरी प्रतिष्ठा कोणाची यम । ह्मणतां कां रे राम लाजा झणी ॥1॥
सांपडे हातींचें सोडवील काळा । तो कां वेळोवेळां नये वाचे ॥ध्रु.॥
कोण लोक जो हा सुटला तो एक । गेले कुंभपाक रवरवांत ॥2॥
तुका ह्मणे हित तों ह्मणा विठ्ठल । न ह्मणे तो भोगील कळेल तें ॥3॥
3453
ह्मणवितां हरी न ह्मणे तयाला । दरवडा पडिला देहामाजी ॥1॥
आयुष्यधन त्याचें नेले यमदूतीं । भुलविला नििंश्चतीं कामरंगें ॥ध्रु.॥
नावडे ती कथा देउळासी जातां । िप्रयधनसुता लक्ष तेथें ॥2॥
कोण नेतो तयां घटिका दिवसा एका । कां रे ह्मणे तुका नागवसी ॥3॥
3454
कथे बैसोनि सादरें । सुखचर्चा परस्परें । नवल काय तो उद्धरे । आणीक तरे सुगंधें ॥1॥
पुण्य घेइप रे फुकाचें । पाप दुष्टवासनेचें । पेरिल्या बीजाचें । फळ घेइप शेवटीं ॥ध्रु.॥
कथा विरस पाडी आळसें । छळणा करूनि मोडी रस । बुडवी आपणासरिसें। विटाळसें नावेसी ॥2॥
सज्जन चंदनाचिये परी । दुर्जन देशत्यागें दुरी । राहो ह्मणे हरि । विनंती करी तुका हे ॥3॥
3455
कळों आलें तुझें जिणें । देवा तूं माझें पोसनें ॥1॥
वाट पाहासी आठवाची । सत्ता सतंत कइपची ॥ध्रु.॥
बोलावितां यावें रूपा । सदा निर्गुणीं चि लपा ॥2॥
तुका ह्मणे तूं परदेशी । येथें आह्मां अंगेजिसी ॥3॥
3456
आतां येथें लाजे नाहीं तुझें काम । जाय मज राम आठवूं दे ॥1॥
तुझे भिडे माझे बहु जाले घात । केलों या अंकित दुर्जनाचा ॥ध्रु.॥
माझें केलें मज पारिखें माहेर । नटोनी साचार चाळविलें ॥2॥
सुखासाटीं एक वाहियेलें खांदीं । तेणें बहु मांदी मेळविली ॥3॥
केला चौघाचार नेलों पांचांमधीं । नाहीं दिली शुद्धी धरूं आशा ॥4॥
तुका ह्मणे आतां घेइऩन कांटीवरी । धनी म्यां कैवारी केला देव ॥5॥
3457
आजिवरि होतों तुझे सत्ते खालीं । तोंवरी तों केली विटंबणा ॥1॥
आतां तुज राहों नेदीं या देशांत । ऐसा म्यां समर्थ केला धणी ॥ध्रु.॥
सापें रिग केला कोठें बाळपणीं । होतीसी पापिणी काय जाणों ॥2॥
तुका ह्मणे म्यां हा बुडविला वेव्हार । तुझे चि ढोपर सोलावया ॥3॥
3458
देवाच्या निरोपें पिटितों डांगोरा । लाजे नका थारा देऊं कोणी ॥1॥
मोडिलें या रांडे सुपंथ मारग । चालविलें जग यमपंथें ॥ध्रु.॥
परिचारीं केली आपुली च रूढी । पोटींची ते कुडी ठावी नाहीं ॥2॥
तुका ह्मणे आणा राउळा धरून । फजित करून सोडूं मग ॥3॥
3459
कां रे तुह्मी निर्मळ हरिगुण गा ना । नाचत आनंदरूप वैकुंठासी जा ना ॥1॥
काय गणिकेच्या याती अधिकार मोटा । दोषी अजामेळ ऐसीं नेलीं वैकुंठा ॥ध्रु.॥
ऐसे नेणों मागें किती अनंत अपार । पंच महादोषी पातकां नाहीं पार ॥2॥
पुत्राचिया लोभें नष्ट म्हणे नारायण । कोण कर्तव्य तुका ह्मणे त्याचें पुण्य॥3॥
3460
बैसोनियां खाऊं जोडी । ओढाओढी चुकवूनि ॥1॥
ऐसें केलें नारायणें । बरवें जिणें सुखाचें ॥ध्रु.॥
घरीच्या घरीं भांडवल । न लगे बोल वेचावे ॥2॥
तुका ह्मणे आटाआटी । चुकली दाटी सकळ ॥3॥
3461
नाहीं भ्यालों तरी पावलों या ठाया । तुह्मां आळवाया जविळकें ॥1॥
सत्ताबळें आतां मागेन भोजन । केलें तें चिंतन आजिवरी ॥ध्रु.॥
नवनीतासाटीं खादला हा जीव । थोडएासाटीं कीव कोण करी ॥2॥
तुका ह्मणे ताक न लगे हें घाटे । पांडुरंगा खोटें चाळवण ॥3॥
3462
सारीन तें आतां एकाचि भोजनें । वारीन मागणें वेळोवेळां ॥1॥
सेवटींच्या घासें गोड करीं माते । अगे कृपावंते पांडुरंगे ॥ध्रु.॥
वंचूं नये आतां कांहीं च प्रकार । धाकल्याचें थोर जाल्यावरी ॥2॥
तुका ह्मणे आतां बहु चाळवावें । कांहीं नेदीं ठावें उरों मागें ॥3॥
3463
पोट धालें मग न लगे परती । जालिया नििंश्चती खेळ गोड ॥1॥
आपुलिया हातें देइऩ वो कवळ । विठ्ठल शीतळ जीवन वरी ॥ध्रु.॥
घराचा विसर होइऩल आनंद । नाचेन मी छंदें प्रेमाचिया ॥2॥
तुका ह्मणे तों च वरी करकर । मग हें उत्तर खंडइऩल ॥3॥
3464
बोलविसी तरी । तुझ्या येइऩन उत्तरीं ॥1॥
कांहीं कोड कवतिकें । हातीं द्यावया भातुकें ॥ध्रु.॥
बोलविसी तैसें । करीन सेवन सरिसें ॥2॥
तुका ह्मणे देवा । माझें चळण तुज सवा॥3॥
3465
दिला जीवभाव । तेव्हां सांडिला म्यां ठाव ॥1॥
आतां वर्ते तुझी सत्ता । येथें सकळ अनंता ॥ध्रु.॥
माझीया मरणें । तुह्मी बैसविलें ठाणें ॥2॥
तुका ह्मणे काइप । मी हें माझें येथें नाहीं॥3॥
3466
एकाचिये वेठी । सांपडलों फुकासाटीं ॥1॥
घेतों काम सत्ताबळें । माझें करूनि भेंडोळें ॥ध्रु.॥
धांवे मागें मागें । जाय तिकडे चि लागे ॥2॥
तुका ह्मणे नेलें । माझें सर्वस्वें विठ्ठलें ॥3॥
3467
बराडियाची आवडी पुरे । जया झुरे साटीं तें ॥1॥
तैसें जालें माझ्या मना । नुठी चरणावरूनि ॥ध्रु.॥
मागलिया पेणें पावे । विसांवे तें ठाकणीं ॥2॥
तुका ह्मणे छाया भेटे । बरें वाटे तापे त्या ॥3॥
3468
आतां द्यावें अभयदान । जीवन ये कृपेचें ॥1॥
उभारोनी बाहो देवा । हात ठेवा मस्तकीं ॥ध्रु.॥
नाभी नाभी या उत्तरें । करुणाकरें सांतवीजे ॥2॥
तुका ह्मणे केली आस । तो हा दिस फळाचा ॥3॥
3469
बहुजन्में सोस केला । त्याचा जाला परिणाम ॥1॥
विठ्ठलसें नाम कंठीं । आवडी पोटीं संचितें ॥ध्रु.॥
येथुन तेथवरी आतां । न लगे चिंता करावी ॥2॥
तुका ह्मणे धालें मन । हें चि दान शकुनाचें ॥3॥
3470
उसंतिल्या कर्मवाटा । बहु मोटा आघात ॥1॥
शीघ्र यावें शीघ्र यावें । हातीं न्यावें धरूनि ॥ध्रु.॥
भागलों या खटपटे । घटपटें करितां ॥2॥
तुका ह्मणे कृपावंता । माझी चिंता खंडावी॥3॥
3471
तुह्मांसी हें अवघें ठावें । किती द्यावें स्मरण ॥1॥
कां बा तुह्मी ऐसें नेणें । निष्ठपणें टािळत असां ॥ध्रु.॥
आळवितां मायबापा । नये कृपा अझूनि ॥2॥
तुका ह्मणे जगदीशा । काय असां निजेले ॥3॥
3472
नेलें सळेंबळें । चित्तावित्ताचें गांठोळें ॥1॥
साहए जालीं घरिच्या घरीं । होतां ठायीं च कुठोरी ॥ध्रु.॥
मी पातलों या भावा । कपट तें नेणें देवा ॥2॥
तुका ह्मणे उघडें केलें । माझें माझ्या हातें नेलें ॥3॥
3473
जाला हा डांगोरा । मुखीं लहानाचे थोरा ॥1॥
नागविलों जनाचारीं । कोणी बैसों नेदी दारी ॥ध्रु.॥
संचिताचा ठेवा। आतां आला तैसा घ्यावा ॥2॥
तुका ह्मणे देवें । ह्मणों केलें हें बरवें ॥3॥
3474
किती चौघाचारें । येथें गोविलीं वेव्हारें ॥1॥
असे बांधविले गळे । होऊं न सकती निराळे ॥ध्रु.॥
आपलें आपण । केलें कां नाहीं जतन ॥2॥
तुका ह्मणे खंडदंडें । येरझारीं लपती लंडें ॥3॥
3475
पांडुरंगा ऐसा सांडुनि वेव्हारा । आणिकांची करा आस वांयां ॥1॥
बहुतांसी दिला उद्धार उदारें । निवडीना खरें खोटें कांहीं ॥ध्रु.॥
याचिया अंकिता वैकुंठ बंदर । आणीक वेव्हार चालितना ॥2॥
तुका ह्मणे माझे हातींचें वजन । यासी बोल कोण ठेवूं सके ॥3॥
3476
ठेवूनि इमान राहिलों चरणीं । ह्मणउनि धणी कृपा करी ॥1॥
आह्मांसी भांडार करणें जतन । आलें गेलें कोण उंच निंच ॥ध्रु.॥
करूनि सांभाळीं राहिला निराळा । एक एक वेळा आYाा केली ॥2॥
तुका ह्मणे योग्यायोग्य विनीत । देवा नाहीं चित्त येथें देणें ॥3॥
3477
आतां नव्हे गोड कांहीं करितां संसार । आणीक संचार जाला माजी ॥1॥
ब्रह्मरसें गेलें भरूनियां अंग । आधील तो रंग पालटला ॥ध्रु.॥
रसनेचिये रुची कंठीं नारायण । बैसोनियां मन निवविलें ॥2॥
तुका ह्मणे आतां बैसलों ठाकणीं । इच्छेची ते धणी पुरइऩल ॥3॥
3478
आतां काशासाटीं दुरी । अंतर उरी राखिली ॥1॥
करीं लवकरी मुळ । लहानें तीळ मुळीचिया ॥ध्रु.॥
दोहीं ठायीं उदेगवाणें । दरुषणें नििंश्चती ॥2॥
तुका ह्मणे वेग व्हावा । ऐसी जीवा उत्कंठा ॥3॥
3479
पडिली हे रूढि जगा परिचार । चालविती वेव्हार सत्य ह्मूण ॥1॥
मरणाची कां रे नाहीं आठवण । संचिताचा धन लोभ हेवा ॥ध्रु.॥
देहाचें भय तें काळाचें भातुकें । ग्रासूनि तें एकें ठेविलेंसे ॥2॥
तुका ह्मणे कांहीं उघडा रे डोळे । जाणोनि अंधळे होऊं नका ॥3॥
3480
जेथें पाहें तेथें कांडिती भूस । चिपाडें चोखूनि पाहाती रस ॥1॥
काय सांगों देवा भुलले जीव । बहु यांची येतसे कींव ॥ध्रु.॥
वेठीचें मोटळें लटिकें चि फुगे । पेणिया जाऊनि भिक्षा मागे ॥2॥
तुका ह्मणे कां उगे चि खोल । जवळी दाखवी आपणां बोल ॥3॥
3481
जाणिवेच्या भारें चेंपला उर । सदा बुरबुर सरे चि ना ॥1॥
किती याचें ऐकों कानीं । मारिलें घाणीं नाळकरी ॥ध्रु.॥
मिठेंविण आळणी बोल । कोरडी फोल घसघस ॥2॥
तुका ह्मणे डेंगा न कळे हित । किती फजित करूं तरी ॥3॥
3482
अनुतापयुH गेलिया अभिमान । विसरूं वचन मागिलांचा ॥1॥
त्याचे पाय माझे लागोत कपाळीं । भोग उष्टावळी धन्यकाळ ॥ध्रु.॥
षड उर्मी जिंहीं हाणितल्या लाता । शरण या संता आल्या वेगीं ॥2॥
तुका ह्मणे जाती वोळे लवकरी । ठायीं चि अंतरीं शुद्ध होती ॥3॥
3483
खोल ओले पडे तें पीक उत्तम । उथळाचा श्रम वांयां जाय ॥1॥
लटिक्याचे आह्मी नव्हों सांटेकरी । थीतें घाली भरी पदरीचें ॥ध्रु.॥
कोणा इहलोकीं पाहिजे पसारा । दंभ पोट भरायाचे चाडे ॥2॥
तुका ह्मणे कसीं अगी जें उतरे । तें चि येथें सरे जातिशुद्ध ॥3॥
3484
गोमटएा बीजाचीं फळें ही गोमटीं । बाहे तें चि पोटीं समतुक ॥1॥
जातीच्या संतोषें चित्तासी विश्रांति । परतोनि मागुती फिरों नेणें ॥ध्रु.॥
ख†याचे पारखीं येत नाहीं तोटा । निवडे तो खोटा ढाळें दुरी ॥2॥
तुका ह्मणे मज सत्याचि आवडी । करितां तांतडी येत नाहीं ॥3॥
3485
मन जालें भाट । कीतिऩ मुखें घडघडाट । पडियेली वाट । ये चि चाली स्वभावें ॥1॥
बोलें देवाचे पवाडे । नित्य नवे चि रोकडे । ज्या परी आवडे । तैसा तैसा करूनि ॥ध्रु.॥
रोखीं रहावें समोर । पुढें मागें चाले भार । करावें उत्तर । सेवा रुजू करूनि॥2॥
पूर वर्षला देकारें । संतोषाच्या अभयें करें । अंगींच्या उत्तरें । तुकया स्वामी शृंगारी ॥3॥
3486
दूरि तों चि होतों आपुले आशंके । नव्हतें ठाउकें मूळभेद ॥1॥
आतां जेथें तेथें येइन सांगातें । लपाया पुरतें उरों नेदीं ॥ध्रु.॥
मिथ्या मोहें मज लाविला उशीर । तरी हे अंतर जालें होतें ॥2॥
तुका ह्मणे कां रे दाखविसी भिन्न । लटिका चि सीण लपंडाइऩ ॥3
।
3487. कळों नये तों चि चुकावितां बरें । मग पाठमोरें काय काज ॥ 1॥ धरिलेती आतां द्या जी माझा डाव । सांपडतां भाव ऐसा आहे ॥ ध्रु.॥ होतासी अंतरें झाकिलिया डोळीं । तो मी हा न्याहाळीं धरुनी दृष्टी ॥ 2॥ तुका ह्मणे तुज रडीची च खोडी । अहाच बराडी तो मी नव्हे ।.3॥
3488
करिसी लाघवें । तूं हें खेळसी आघवें ॥1॥
केला अहंकार आड । आह्मां जगासी हा नाड ॥ध्रु.॥
यथंभुतें यावें । दावूं लपों ही जाणावें ॥2॥
तुका ह्मणे हो श्रीपती । आतां चाळवाल किती ॥3॥
3489
विश्वास तो देव । ह्मणुनि धरियेला भाव ॥1॥
माझी वदवितो वाणी । ज्याणें धरिली धरणी ॥ध्रु.॥
जोडिलीं अक्षरें । नव्हेती बुद्धीचीं उत्तरें ॥2॥
नाहीं केली आटी । कांहीं मानदंभासाटीं॥3॥
कोणी भाग्यवंत । तया कळेल उचित ॥4॥
तुका ह्मणे झरा । आहे मुळींचा चि खरा ॥5॥
3490
सुराणीचीं जालों लाडिकीं एकलीं । वडील धाकुलीं आह्मी देवा ॥1॥
ह्मणऊनि कांहीं न घडे अव्हेर । गोमटें उत्तर भातुकें ही ॥ध्रु.॥
कांहीं एक नाहीं वंचिलें वेगळें । मुळऴिचया मुळें िस्थराविलें ॥2॥
लेवविलीं अंगीं आपुलीं भूषणें । अळंकार लेणें सकळ ही ॥3॥
सारितां न सरे आमुप भांडार । धना अंतपार नाहीं लेखा ॥4॥
तुका ह्मणे आह्मी आळवूं आवडी । ह्मणऊनी जोडी दाखविली ॥5॥
3491
एका वेळे केलें रितें कलिवर । आंत दिली थार पांडुरंगा ॥1॥
पाळण पोषण लागलें ते सोइऩ । देहाचें तें काइऩ सर्वभावें ॥ध्रु.॥
माझिया मरणें जाली हे वसति । लागली ते ज्योती अविनाशा ॥2॥
जाला ऐसा एका घायें येथें नाहीं । तुका ह्मणे कांहीं बोलों नये ॥3॥
3492
पावतों ताडन । तरी हें मोकलितों जन ॥1॥
मग मी आठवितों दुःखें । देवा सावकाश मुखें ॥ध्रु.॥
होती अप्रतिष्ठा । हो तों वरपडा कष्टा ॥2॥
तुका ह्मणे मान । होतां उत्तम खंडन ॥3॥
3493
धरावें तों भय । अंतरोनि जाती पाय ॥1॥
जाल्या तुटी देवासवें । काय वांचोनि करावें ॥ध्रु.॥
कोणासी पारिखें । लेखूं आपणासारिखें ॥2॥
तुका ह्मणे असो । अथवा हें आतां नासो॥3॥
3494
आह्मांसी सांगाती । होती अराले ते होती ॥1॥
येती आइकतां हाक । दोन मिळोन ह्मणती एक ॥ध्रु.॥
आणिकां उत्तरीं। नसे गोवी वैखरी ॥2॥
तुका ह्मणे बोल । खूण पहाती विठ्ठल॥3॥
3495
आनंदाचा थारा । सुखें मोहरला झरा ॥1॥
ऐसी प्रभुची ज्या कळा । त्याच्या कोण पाहे बळा ॥ध्रु.॥
अंकिता ऐसया। होइल पावविलें ठाया ॥2॥
तुका ह्मणे ऐसें । दिलें आभंड प्रकासे ॥3॥
3496
काहे लकडा घांस कटावे । खोद हि जुमीन मठ बनावे ॥1॥
देवलवासी तरवरछाया । घरघर माइऩ खपरिबसमाया॥ध्रु.॥
कां छांडियें भार फेरे सीर भागें । मायाको दुःख मिटलिये अंगें॥2॥
कहे तुका तुम सुनो हो सिद्धा । रामबिना और झुटा कछु धंदा ॥3॥
3497
आणीक पाखांडें असती उदंडें । तळमिळती पिंडें आपुलिया ॥1॥
त्याचिया बोलाचा नाहीं विश्वास । घातलीसे कास तुझ्या नामीं ॥ध्रु.॥
दृढ एक चित्तें जालों या जीवासी । लाज सर्वविशीं तुह्मांसी हे ॥2॥
पीडों नेदी पशु आपुले अंकित । आहे जें उचित तैसें करा ॥3॥
तुका ह्मणे किती भाकावी करुणा । कोप नारायणा येइल तुह्मां ॥4॥
3498
व्हावया भिकारी हें आह्मां कारण । अंतरोनि जन जावें दुरी ॥1॥
संबंध तुटावा शब्दाचा ही स्पर्श । ह्मणऊनि आस मोकलिली ॥2॥
तुका ह्मणे दुःखें उबगला जीव । ह्मणऊनी कीव भाकीं देवा ॥3॥
3499
कोरडिया ऐशा सारून गोष्टी । करा उठाउठीं हित आधीं ॥1॥
खोळंबला राहे आपुला मारग । पहावी ते मग तुटी कोठें ॥ध्रु.॥
लौकिकाचा आड येइऩल पसारा । मग येरझारा दुःख देती ॥2॥
तुका ह्मणे डांख लागे अळंकारें । मग नव्हे खरें पुटाविण ॥3॥
3500
ऐसें ठावें नाहीं मूढा । सोस काकुलती पुढां ॥1॥
माझीं नका जाळूं भांडीं । पोटीं भय सोस तोंडीं ॥ध्रु.॥
पातलिया काळ । तेव्हां काय चाले बळ ॥2॥
संचित तें करी । नरका जाया मेल्यावरी ॥3॥
परउपकार । न घडावा हा विचार ॥4॥
तुका ह्मणे लांसी । आतां भेटों नये ऐसी ॥5॥
