॥अभंगवाणी॥३५०१ते३७५०॥
3501
करूनी चिंतन खेळों भोवतालें । चित्त येथें आलें पायांपाशीं ॥1॥
येथें नाहीं खोटा चालत परिहार । जाणसी अंतर पांडुरंगा ॥ध्रु.॥
सुखदुःखें तुज देऊनी सकळ । नाहीं ऐसा काळ केला आह्मी ॥2॥
तुका ह्मणे जाला देहाचा विसर । नाहीं आतां पर आप दोन्ही ॥3॥
3502
काळा च सारिखीं वाहाती क्षेत्रें । करितां दुसरें फळ नाहीं ॥1॥
ऐसें करत्यानें ठेविलें करून । भरिलें भरून माप नेमें॥ध्रु.॥
शीतउष्णकाळीं मेघ वरुषावे । वरुषतां वाव होय शीण॥2॥
तुका ह्मणे विष अमृताचे किडे । पालट न घडे जीणें तया ॥3॥
3503
बोलणें तें आह्मी बोलों उपयोगीं । पडिलें प्रसंगी काळाऐसें ॥1॥
जयामध्यें देव आदि मध्यें अंतीं । खोल पाया भिंती न खचेसी ॥ध्रु.॥
करणें तें आह्मी करूं एका वेळे । पुढिलिया बळें वाढी खुंटे ॥2॥
तुका ह्मणे असों आYोचीं धारकें । ह्मणऊनि एकें घायें सारूं ॥3॥
3504
तुझिया विनोदें आह्मांसी मरण । सोसियेला सीण बहु फेरे ॥1॥
आतां आपणें चि येसी तें करीन । नाम हें धरीन तुझें कंठीं ॥ध्रु.॥
वियोगें चि आलों उसंतीत वनें । संकल्प हे मनें वाहोनियां ॥2॥
तुका ह्मणे वर्म सांपडलें सोपें । गोवियेलों पापें पुण्यें होतों ॥3॥
3505
पाठीलागा काळ येतसे या लागें । मी माझें वाउगें मेंढीऐसें ॥1॥
आतां अगी लागो ऐसिया वेव्हारा । तूं माझा सोइरा पांडुरंगा ॥ध्रु.॥
वागविला माथां नसतां चि भार । नव्हे तें साचार जाणील तों ॥2॥
तुका ह्मणे केलें जवळील दुरी । मृगजळ वरी आड आलें ॥3॥
3506
आपुलिये टाकीं । करीन कांहीं तरी एकी ॥1॥
करीन पायांशीं वोळखी । करिसी तें करीं सुखीं ॥ध्रु.॥
कायाक्लेशगंगाजळ । समर्पीन तुळसीदळ ॥2॥
तुका ह्मणे देवा । कर जोडीन ते सेवा ॥3॥
3507
माझे तों स्वभाव मज अनावर । तुज ही देतां भार कांहीं नव्हे ॥1॥
ऐसें कळों आलें मज नारायणा । जागृती स्वपना ताळ नाहीं ॥ध्रु.॥
संपादितों तो अवघा बाहए रंग । तुझा नाहीं संग अभ्यंतरीं ॥2॥
तुका ह्मणे सत्या नाहीं पाठी पोट । असतें निघोंट एकी जाती ॥3॥
3508
नव्हावा तो बरा मुळीं च संबंध । विश्वासिकां वध बोलिलासे ॥1॥
आतां माझें हित काय तें विचारा । सत्यत्वें दातारा पांडुरंगा ॥ध्रु ॥
नाहीं भाव परी ह्मणवितों दास । नका देऊं यास उणेंयेऊं ॥2॥
तुका ह्मणे कां हो उद्धरितां दीन । मानीतसां सीण मायबापा॥3॥
3509
काय तुमचिया सेवे न वेचते गांठोळी । मोहें टाळाटाळी करीतसां ॥1॥
चतुराच्या राया आहो पांडुरंगा । ऐसें तरी सांगा निवडूनि ॥ध्रु.॥
कोण तुह्मां सुख असे या कौतुकें । भोगितां अनेकें दुःखें आह्मा ॥2॥
तुका ह्मणे काय जालासी निर्गुण । आह्मां येथें कोण सोडवील ॥3॥
3510
निष्ठ यासाटीं करितों भाषण । आहेसी तूं सर्वजाण दाता ॥1॥
ऐसें कोण दुःख आहे निवारिता । तो मी जाऊं आतां शरण त्यासी ॥ध्रु.॥
बैसलासी केणें करुनि एक घरीं । नाहीं येथें उरी दुस†याची ॥2॥
तुका ह्मणे आलें अवघें चि पायापें । आतां मायबापें नुपेक्षावें ॥3॥
3511
पायांपासीं चित्त । तेणें भेटी अखंडित ॥1॥
असे खेळे भलते ठायीं । प्रेमसूत्रदोरी पायीं ॥ध्रु.॥
केलेंसे जतन । मुळीं काय तें वचन ॥2॥
तुका ह्मणे सर्वजाणा । ठायीं विचारावें मना॥3॥
3512
तुझे मजपाशीं मन । माझी येथें भूक तान ॥1॥
जिव्हा रतें एके ठायीं । दुजें बोलायाचें काइऩ ॥ध्रु.॥
माझिया कवतुकें । उभा पहासी भातुकें ॥2॥
तुका ह्मणे साचें । तेथें मागील कइऩचें ॥3॥
3513
तुह्मां आह्मां सरी । येथें कइऩच्या या परी ॥1॥
स्वामिसेवा अळंकार । नाहीं आवडिये थार ॥ध्रु.॥
खुंटलिया वाचा। मग हा आनंद कइचा ॥2॥
तुका ह्मणे कोडें । आह्मी नाचों तुज पुढें ॥3॥
3514
कैचें भांडवल खरा हातीं भाव । कळवऑयानें माव दावीतसें ॥1॥
आतां माझा अंत नको सर्वजाणा । पाहों नारायणा निवडूनि ॥ध्रु.॥
संतांचें उिच्छष्ट मागिले पंगती । करावें संगती लागे ऐसें ॥2॥
तुका ह्मणे आलों दावूनि विश्वास । संचित तें नास पावे ऐसें ॥3॥
3515
थोडे तुह्मी मागें होती उद्धरिले । मज ऐसे गेले वांयां जीव ॥1॥
आतां याचा काहीं न मनावा भार । कृपेचा सागर आहेसी तूं ॥ध्रु.॥
तुज आळवितां पापाची वसति । राहे अंगीं किती बळ त्याचें ॥2॥
तुका ह्मणे उदकीं तारिले दगड । तैसा मी ही जड एक देवा ॥3॥
3516
आह्मी ह्मणों कोणी नाहीं तुज आड । दिसतोसी भ्याड पांडुरंगा ॥1॥
हागे माझ्या भोगें केलासी परता । विश्वंभरीं सत्ता नाहीं ऐसी ॥ध्रु.॥
आह्मी तुज असों देऊनि आधार । नाम वारंवार उच्चारितों ॥2॥
तुका ह्मणे मज धरियेलें बळें । पंचभूतीं खळें करूनियां ॥3॥
3517
आहेतें सकळ प्रारब्धा हातीं । यावें काकुलती यासी आतां ॥1॥
ऐसा माझ्या मनें सांगितला भाव । तोंवरीच देव दुजा नाहीं ॥ध्रु.॥
अवघियांची जेव्हां सारावी करकर । भावबळें थार धरूं येसी ॥2॥
तुका ह्मणे तुज ठेवावें पुजून । आणीक ते गुण नाहीं येथें ॥3॥
3518
सेवट तो होती तुझियानें गोड । ह्मणऊनि चाड धरीतसों ॥1॥
देऊं भोगाभोग कलिवरचा भार । साहों तुज थार त्याचमधीं ॥ध्रु.॥
तुझ्या बळें कांहीं खटपट काम । वाढवावा श्रम न लगे तो ॥2॥
तुका ह्मणे आह्मी चेंपलों या भारें । तुमचें तें खरें देवपण ॥3॥
3519
ऐसा चि तो गोवा । न पाहिजे केला देवा ॥1॥
बहु आली दुरिवरी । ओढत हे भरोवरी ॥ध्रु.॥
आह्मांसी न कळे । तुह्मी झाकुं नये डोळे ॥2॥
तुका ह्मणे संगें । असों एक एका अंगें॥3॥
3520
मायलेंकरांत भिन्न । नाहीं उत्तराचा सीण ॥1॥
धाडीं धाडीं वो भातुकें । रंजविल्याचें कौतुकें ॥ध्रु.॥
करूनि नवल। याचें बोलिलों ते बोल ॥2॥
तुका ह्मणे माते । पांडुरंगे कृपावंते॥3॥
3521
आवडी कां ठेवूं । बैसोनियां संगें जेवूं ॥1॥
मागें नको ठेवूं उरी । माझी आण तुजवरी ॥ध्रु.॥
देखिले प्रकार । त्याचे पाहेन साचार ॥2॥
तुका ह्मणे बाळीं । केली चाहाडी सकळीं॥3॥
3522
नव्हेसी तूं लांसी । मायां आणिकां त्या ऐसी ॥1॥
जे हे वांयां जाती बोल । होती निर्फळ चि फोल ॥ध्रु.॥
नव्हेसी दुबळी । कांहीं नाहीं तें जवळी ॥2॥
तुका ह्मणे खोटी । कांहीं नव्हेसी करंटी ॥3॥
3523
आह्मां बोल लावा । तुह्मां अनुचित हें देवा ॥1॥
ऐसें सांगा कां व्यालेती । काय नाहीं तुह्मां हातीं ॥ध्रु.॥
आतां धरा दुरी । वांयां दवडाया थोरी ॥2॥
तुका ह्मणे ठायीं । ऐसें विचारावें पायीं ॥3॥
3524
मरोनियां गेली माया । मग तया कोण पुसे ॥1॥
पोरटियांची दाद कोणा । ऐसा जाना प्रवाहो ॥ध्रु.॥
निढळास निढळ जोडा । होय कोडा कवतुका ॥2॥
तुका ह्मणे देवाऐसी । आहों सरसीं आपण ॥3॥
3525
संसाराची कोण गोडी । दिली जोडी करूनि ॥1॥
निष्ठ तूं बहु देवा । पुरे हेवा न ह्मणवी ॥ध्रु.॥
पाहोनियां कर्म डोळां । निराळा तो वर्जीना ॥2॥
तुका ह्मणे तुज माझें । ह्मणतां ओझें फुकट ॥3॥
3526
नव्हतें तें कळों आलें । तरी बोलें अबोला ॥1॥
तुज मज घातली तुटी । एके भेटीपासूनि ॥ध्रु.॥
आतां याची न धरीं चाड । कांहीं कोड कवतुकें ॥2॥
तुका ह्मणे यावें जावें । एका भावें खंडलें ॥3॥
3527
आतां दोघांमध्ये काय । उरलें होय वाणीजेसें ॥1॥
निष्ठ हें केलें मन । समाधान न करूनि ॥ध्रु.॥
झुरावें तें तेथींच्या परी । घरिच्याघरीं अवघिया ॥2॥
तुका ह्मणे देवपण । गुंडाळून असों दे ॥3॥
3528
मागितल्यास आस करा । उरी धरा कांहींबाहीं ॥1॥
ह्मणऊनि सारिली आस । होती यास मूळ तें ॥ध्रु.॥
माझ्या मोहें तुज पान्हा । लोटे स्तना वोरस ॥2॥
तुका ह्मणे आळवणे । माझ्या देणें उत्तर ॥3॥
3529
आतां बरें घरिच्याघरीं । आपली उरी आपणापें॥1॥
वाइटबरें न पडे दृष्टी । मग कष्टी होइजेना ॥ध्रु.॥
बोलों जातां वाढे बोल । वांयां फोल खटखट ॥2॥
काकुलती यावें देवा । तो तों सेवा इिच्छतो ॥3॥
हिशोबाचे खटखटे । चढे तुटे घडेना ॥4॥
तुका ह्मणे कळों आलें । दुसरें भलें तों नव्हे ॥5॥
3530
आधीं सोज्वळ करावा मारग । चालतां तें मग गोवी नाहीं ॥1॥
ऐसा चालोनियां आला शिष्टाचार । गोवीचा वेव्हार पापपुण्य ॥ध्रु.॥
पळणें तों पळा सांडुनि कांबळें । उपाधीच्या मुळें लाग पावे ॥2॥
तुका ह्मणे येथें शूर तो निवडे । पडिले बापुडे कालचक्रीं ॥3॥
3531
उद्धत त्या जाती । द्रवें रंगल्या उद्धती ॥1॥
ह्मणऊनि बहु फार । त्यांसी असावें अंतर ॥ध्रु.॥
कैंचें पाठी पोट । गोडविषासी सेवट ॥2॥
तुका ह्मणे सापा । न कळे कुरवािळलें बापा ॥3॥
3532
आह्मां कथा आवश्यक । येर संपादूं लौकिक ॥1॥
जैसी तैसी माय बरी । मानिल्या त्या माना येरी ॥ध्रु.॥
व्यालीचा कळवळा । जीव बहुत कोंवळा ॥2॥
कवतुकें वावरें । तुका ह्मणे या आधारें ॥3॥
3533
पािळतों वचन । परि बहु भीतें मन ॥1॥
करितें पायांशीं सलगी । नये बैसों अंगसंगीं ॥ध्रु.॥
जोडोनियां कर । उभें असावें समोर ॥2॥
तुका ह्मणे संत । तुह्मी मी बहु पतित ॥3॥
3534
जैसा तैसा आतां । मज प्रमाण अनंता ॥1॥
पायां पडणें न संडीं । पोटीं तें च वर तोंडीं ॥ध्रु.॥
एका भावें चाड । आहे तैसें अंतीं गोड ॥2॥
तुका ह्मणे आह्मां । टळणें चि नाहीं नेमा ॥3॥
3535
चुकलों या ऐशा वर्मा । तरी कर्मा सांपडलों ॥1॥
पाठी लागे करी नास । गर्भवास भोगवी ॥ध्रु.॥
माझें तुझें भिन्नभावें। गळां दावें मोहाचें ॥2॥
तुका ह्मणे पाठेळ केलों । नसत्या भ्यालों छंदासी ॥3॥
3536
देह प्रारब्धा शिरीं । असोन करी उद्वेग ॥1॥
धांव घालीं नारायणा । माझ्या मना जागवीं ॥ध्रु.॥
ऐसी चुकोनियां वर्में। पीडा भ्रमें पावलों ॥2॥
तुका ह्मणे कैंचा भोग । नव्हे रोग अंगींचा॥3॥
3537
अनंताच्या ऐकों कीर्ती । ज्याच्या चित्तीं हरिनाम ।
उलंघूनि गेले सिंधु । हा भवबंधु तोडोनियां ॥1॥
आतां हळुहळु ते चि वाहीं । चालों कांही अधिकारें ॥ध्रु.॥
खुंटूनियां गेले नावा । नाहीं हेवा खोळंबला ।
न लगे मोल द्यावा रुका । भावें एका कारणें॥2॥
तुका ह्मणे पाहतों वाट । उभा नीट पाउलीं ।
भीमातिरीं थडवा केला । उठा चला लवलाहें ॥3॥
3538
तरीं च म्यां देवा । साटी करूनियां जीवा ॥1॥
येथें बैसलों धरणें । दृढ कायावाचामनें ॥ध्रु.॥
आवरिल्या वृित्त । मन घेउनियां हातीं ॥2॥
तुका ह्मणे जरा । बाहेर येऊं नेदीं घरा ॥3॥
3539
हें तों एक संतांठायीं । लाभ पायीं उत्तम ॥1॥
ह्मणवितां त्याचे दास । पुढें आस उरेना ॥ध्रु.॥
कृपादान केलें संतीं। कल्पांतीं ही सरेना ॥2॥
तुका ह्मणे संतसेवा । हा चि हेवा उत्तम॥3॥
3540
नारायणा ऐसा । सेवूं नेणतील रसा ॥1॥
जेणें भवव्याध तुटे । दुःख मागुतें न भेटे ॥ध्रु.॥
न लगे कांहीं आटी । बाधा राहों न सके पोटीं ॥2॥
कैवल्य तें जोडे । पालट लवकरी घडे ॥3॥
जन्ममरणदुःख अटे । जाळें अवघेंचि तुटे ॥4॥
तुका ह्मणे जाला । याचा गुण बहुतांला ॥5॥
3541
अनेक दोषांचे काट । जे जे गादले निघोंट ।
होती हरिनामें चोखट । क्षण एक न लगतां ॥1॥
तुह्मी हरि ह्मणा हरि ह्मणा । महादोषांचे छेदना ॥ध्रु.॥
अतिप्रीतीचा बांधला । नष्ट चांडाळीं रतला ।
क्षण न लगतां नेला । वैकुंठासी हरि ह्मणतां॥2॥
अमित्य दोषाचें मूळ । जालें वाल्मीकास सबळ ।
जाला हरिनामें निर्मळ । गंगाजळ पैं जैसा ॥3॥
हरि ह्मणतां तरले । महादोषी गणिके नेलें ।
कुंटणी भिली उद्धरिलें । वैकुंठासी हरि म्हणतां ॥4॥
हरिविण जन्म नको वांयां । जैसी दर्पणींची छाया ।
ह्मणोनि तुका लागे पायां । शरण तया हरीसी ॥5॥
3542
भजन या नासिलें हेडि । दंभा लंडा आवडी ॥1॥
जेवीत ना आइता पाक । नासी ताक घुसळूनि ॥ध्रु.॥
एकाएकीं इच्छी पाठ । नेणे चाट कां जेवूं ॥2॥
तुका ह्मणे मुलाम्याचें । बंधन साचें सेवटीं ॥3॥
3443
जैसा निर्मळ गंगाओघ । तैसा भाग वोगरीं ॥1॥
प्रेम वाढे ग्रासोग्रासीं । ब्रह्मरसीं भोजन ॥ध्रु.॥
तृप्तीवरि आवडी उरे। ऐसे बरे प्रकार ॥2॥
तुका ह्मणे पाख मन । नारायण तें भोगी॥3॥
3444
सुख सुखा विरजण जालें । तें मथलें नवनीत ॥1॥
हाले डोले हरुषे काया । निवती बाहएा नयन ॥ध्रु.॥
प्रबल तो नारायण । गुणें गुण वाढला ॥2॥
तुका ह्मणे भरली सीग । वरी मग वोसंडे ॥3॥
3545
कां रे न भजसी हरी । तुज कोण अंगीकारी ॥1॥
होइल यमपुरी । यमदंड यातना ॥ध्रु.॥
कोण जाली लगबग । काय करिसि तेथें मग ॥2॥
कां रे भरला ताठा । करिती वोज नेतां वाटा॥3॥
तोंडा पडिली खिळणी । जिव्हा पिटिती वोढूनि ॥4॥
कां रे पडिली जनलाज । कोण सोडवील तुज ॥5॥
लाज धरीं ह्मणे तुका । नको वांयां जाऊं फुका ॥6॥
3546
क्षरला सागर गंगा ओघीं मिळे । आपण चि खेळे आपणाशीं ॥1 ॥
मधील ते वाव अवघी उपाधि । तुह्मां आह्मांमधीं ते चि परी ॥ध्रु.॥
घट मठ जाले आकाशाचे पोटीं । वचनें चि तुटी तेथें चि तें ॥2 ॥
तुका ह्मणे बीजें बीज दाखविलें । फल पुष्प आलें गेलें वांयां ॥3॥
3547
एक आतां तुह्मी करा । मज दातारा सत्तेनें ॥1॥
विश्वास तो पायांवरी । ठेवुनि हरी राहिलों ॥ध्रु.॥
जाणत चि दुजें नाहीं । आणिक कांहीं प्रकार ॥2॥
तुका ह्मणे शरण आलों । काय बोलों विनवितों॥3॥
3548
काय विनवावें कोणें तो निवाड । केलें माझ्या कोड वचनाचें ॥1॥
आहो कृपनिधी गुणांच्या निधाना । माझ्या अनुमाना नये चि हें ॥ध्रु.॥
बहुत करुणा केलेंसे भासेन । एक ही वचन नाहीं आलें ॥2॥
माझी कांहीं सेवा होइऩल पावली । नििंश्चती मानिली होती ऐसी ॥3॥
तुका ह्मणे माझी उरली ते आटी । अभय कर कटी न देखें चि ॥4॥
3549
लाजोनियां काळें राहिलें लिखित । नेदितां ही चित्त समाधान ॥1॥
कैसें सुख वाटे वचनाचे तुटी । प्रीतिविण भेटी रुचि नेदी ॥ध्रु.॥
एकाचिये भेटी एकाचा कोंपर । मावेचा पदर कळों येतो ॥2॥
होत्या आपल्या त्या वेचूनियां शHी । पुढें जालों युिHकळाहीन ॥3॥
तुका ह्मणे तुह्मी समर्थ जी देवा । दुर्बळाची सेवा कोठें पावे ॥4॥
3550
आशाबद्ध बहु असे निलाजिरें । होय ह्मणें धीरें फळ टोंकें ॥1॥
कारणापें चित्त न पाहें अपमान । चित्त समाधान लाभासाटीं ॥2॥
तुका ह्मणे हातें लोटिलें न कळे । झांकितसें डोळे पांडुरंगा ॥3॥
3551
सांता पांचां तरीं वचनां सेवटीं । निरोप कां भेटी एक तरी ॥1॥
कां नेणें निष्ठ केलें नारायणा । न देखें हें मना येतां कांहीं ॥2॥
तुका ह्मणे ऐसा न देखें निवाड । कडू किंवा गोड फळ पोटीं ॥3॥
3552
वांयां ऐसा जन्म गेला । हें विठ्ठला दुःख वाटे ॥1॥
नाहीं सरता जालों पायीं । तुह्मी जइप न पुसा ॥ध्रु.॥
कां मी जीतों संवसारीं । अद्यापवरी भूमिभार ॥2॥
तुका ह्मणे पंढरिनाथा । सबळ व्यथा भवरोग ॥3॥
3553
कासया हो माझा राखिला लौकिक । निवाड कां एक केला नाहीं ॥1॥
मग तळमळ न करितें मन । जालें तें कारण कळों येतें ॥2॥
तुका ह्मणे केला पाहिजे निवाड । वइदासी भीड मरणें रोग्या ॥3॥
3554
ऐसें कोण पाप बळी । जें जवळी येऊं नेदी ॥1॥
तुह्मां तंव होइल ठावें । नेदावें कां कळों हें ॥ध्रु.॥
कोण जाला अंतराय । कां ते पाय अंतरले ॥2॥
तुका ह्मणे निमित्याचा । आला सुच अनुभव ॥3॥
3555
ब्रह्मYाानाची भरोवरी । पुढिला सांगे आपण न करी॥1॥
थू थू त्याच्या तोंडावरी । व्यर्थ सिणवी वैखरी ॥ध्रु.॥
कथा करी वरिवरी । प्रेम नसे चि अंतरीं ॥2॥
तुका ह्मणे कवित्व करी । मान वस्तु हे आदरी ॥3॥
3556
कधीं कृपा करिसी नेणें । मज दीनाचें धांवणें ॥1॥
भेटी लागीं पंढरीनाथा । जीवीं लागली तळमळ व्यथा ॥ध्रु.॥
सिणलें माझें मन । वाट पाहतां लोचन ॥2॥
तुका ह्मणे लागली भूक । तुझें पहावया श्रीमुख ॥3॥
3557
उच्चारूं यासाटीं । आह्मी नाम तुझें कंठीं ॥1॥
येसी धांवत धांवत । माउलिये कृपावंते ॥ध्रु.॥
पाय चित्तीं धरूं । क्रिडा भलते ठायीं करूं ॥2॥
तुका ह्मणे माझे गंगे । प्रेमभरित पांडुरंगे ॥3॥
3558
दगडाच्या देवा बगाड नवस । बाइऩल कथेस जाऊं नेदी ॥1॥
वेची धनरासी बांधलें स्मशान । दारीं वृंदावन द्वाड मानी॥ध्रु.॥
चोरें नागविला न करी त्याची खंती । परी द्विजा हातीं नेदी रुका ॥2॥
करी पाहुणेर विव्हाया जावयासी । आल्या अतीतासी पाठमोरा ॥3॥
तुका ह्मणे जळो धिग त्याचें जिणें । भार वाही सीण वर्म नेणे ॥4॥
3559
करूनि विनवणी । माथा ठेवितों चरणीं ॥1॥
होतें तें चि असों द्यावें । रूप सौम्य चि बरवें ॥ध्रु.॥
भया भेणें तुमचा ठाव । तुमच्या कोपें कोठें जावें ॥2॥
तुका पायां लागे । दान समुदाय मागे ॥3॥
3560
प्रेम नये सांगतां बोलतां दावितां । अनुभव चित्ता चित्त जाणे ॥1॥
कासवीचें बाळ वाढे कृपादृष्टी । दुधा नाहीं भेटी अंगसंगें ॥ध्रु.॥
पोटामध्यें कोण सांगितलें सर्पां । उपजत लपा ह्मणऊनि ॥2॥
बोलों नेणें परी जाणे गोड क्षार । अंतरीं विचार त्यासी ठावा ॥3॥
तुका ह्मणे बरें विचारावें मनीं । आणिक भल्यांनी पुसों नये ॥4॥
3561
आतां मी पतित ऐसा साच भावें । कळों अनुभवें आलें देवा ॥1॥
काय करावें तें रोकडें चि करीं । राहिली हे उरी नाहीं दोघां ॥ध्रु.॥
येर येरा समदृष्टी द्यावें या उत्तरा । यासी काय करा गोही आतां ॥2॥
तुका ह्मणे मेलों सांगतसांगतां । तें चि आलें आतां कळों तुह्मां ॥3॥
3562
काय तुज मागें नाहीं जाणवलें । माझें नाहीं केलें हित कांहीं ॥1॥
डोळे झांकुनियां होसी अबोलणा । तेव्हां नारायणा आतां कैसा ॥ध्रु.॥
न कळे उचित न संगतां स्पष्ट । ऐसा क्रियानष्ट काय जाणे ॥2॥
तुका ह्मणे माझा घात तुह्मां ठावा । तरि कां आधीं देवा वारूं नये ॥3॥
3563
नये ऐसें बोलों कठिण उत्तरें । सलगी लेंकुरें केली पुढें ॥1॥
अपराध कीजे घडला तो क्षमा । सिकवा उत्तमा आमुचिया॥ध्रु.॥
धरूं धावें आगी पोळलें तें नेणे । ओढिलिया होणें माते बाळा ॥2॥
तुका ह्मणे फार ज्याचा जार त्यासी । प्रवीण येविशीं असा तुह्मी ॥3॥
3564
लडिवाळ ह्मणोनी निष्ठ न बोला । परी सांभािळला लागे घात ॥1॥
बहु वागवीत आणिलें दुरूनि । दासांची पोसनी बहु आहे ॥ध्रु.॥
नाहीं लागों दिला आघाताचा वारा । निष्ठ उत्तरा कोमेजतों ॥2॥
तुका ह्मणे तुह्मी कृपावंत हरि । शांतवा उत्तरीं अमृताच्या ॥3॥
3565
आत्मिस्थति मज नको हा विचार । देइऩ निरंतर चरणसेवा ॥1॥
जन्मोजन्मीं तुझा दास पुरुषोत्तमा । हे चि गोडी माझ्या देइप जीवा ॥ध्रु.॥
काय सायुज्यता मुिH हे चि गोड । देव भH कोड तेथें नाहीं ॥2॥
काय तें निर्गुण पाहों कैशा परी । वणूप तुझी हरी कीर्ती कैसी ॥3॥
गोड चरणसेवा देवभHपण । मज देवा झणें दुराविसी ॥4॥
जाणिवेपासूनि सोडवीं माझ्या जीवा । देइऩ चरणसेवा निरंतर ॥5॥
तुका ह्मणे गोडा गोड न लगे प्रीतिकर । प्रीति ते ही सार सेवा हे रे ॥6॥
3566
चालें दंडवत घालीं नारायणा । आपुल्या कल्याणा लागूनियां ॥1॥
बैसविला पदीं पुत्र राज्य करी । पिता वाहे शिरीं आYाा त्याची ॥2॥
तुका ह्मणे आहे ठायींचा चि मान । आतां अनुमान कायसा तो ॥3॥
3567
समर्थाचें बाळ पांघरे वाकळ । हसती सकळ लोक कोणा ॥1॥
समर्थासी लाज आपुल्या नांवाची । शरण आल्याची लागे चिंता ॥2॥
जरी तुज कांहीं होइऩल उचित । तरी हा पतित तारीं तुका ॥3॥
3668
न करीं रे मना कांहीं च कल्पना । चिंतीं या चरणां विठोबाच्या ॥1॥
येथें सुखाचिया रासी । पुढें ठाव नाहीं कल्पनेसी॥ध्रु.॥
सुखाचें ओतिलें साजिरें श्रीमुख । शोक मोह दुःख पाहाता नाहीं ॥2॥
तुका ह्मणे येथें होइऩल विसांवा । तुटतील हांवा पुढिलिया ॥3॥
3569
काय करूं मज नागविलें आळसें । बहुत या सोसें पीडा केली ॥1॥
हिरोनियां नेला मुखींचा उच्चार । पडिलें अंतर जवळी च ॥ध्रु.॥
द्वैताचिया कैसा सांपडलों हातीं । बहुत करती ओढाओढी ॥2॥
तुका ह्मणे आतां आपुलिया सवें । न्यावें मज देवें सोडवूनि ॥3॥
3570
नाहीं देवाचा विश्वास । करी संतांचा उपहास ॥1॥
। त्याचे तोंडी पडे माती । हीन शूकराची जाती ॥ध्रु.॥
घोकुनी अक्षर। वाद छळणा करीत फिरे ॥2॥
ह्मणे देवासी पाषाण । तुका ह्मणे भावहीन ॥3॥
3571
हें चि सर्वसुख जपावा विठ्ठल । न दवडावा पळ क्षण वांयां ॥1॥
हें चि एक सर्वसाधनांचें मूळ । आतुडे गोपाळ येणें पंथें ॥ध्रु.॥
न लगती कांहीं तपांचिया रासी । करणें वाराणसी नाना तीथॉ ॥2॥
कल्पना हे तिळ देहीं अभिमान । नये नारायण जवळी त्यांच्या ॥3॥
तुका ह्मणे नामें देव नेदी भेटी । ह्मणे त्याचे होंटीं कुष्ट होय ॥4॥
3572
माझे विषयीं तुज पडतां विसर । नको धरूं दूर पांडुरंगा ॥1॥
तुझा ह्मणवितों हे चि लाज तुला । आतां झणी मला विसरेसी ॥2॥
तुका ह्मणे तुझी माझी नाहीं उरी । आतां केली खरी देवराया ॥3॥
3573
अभHाचे गांवीं साधु म्हणजे काय । व्याघ्रें वाडां गाय सांपडली ॥1॥
कसाबाचे आळी मांडिलें प्रमाण । बस्वणाची आण तया काइऩ ॥ध्रु.॥
केळी आणि बोरी वसती सेजारी । संवाद कोणे परी घडे येथें ॥2॥
तुका ह्मणे खीर केली का†हेऑयाची । शुद्ध गोडी कैची वसे तेथें ॥3॥
3574
भागल्यांचा तूं विसांवा । करीं नांवा निंबलोण ॥1॥
परमानंदा पुरुषोत्तमा । हरीं या श्रमापासूनि ॥ध्रु.॥
अनाथांचा अंगीकार। करितां भार न मनिसी ॥2॥
तुका ह्मणे इच्छा पुरे । ऐसें धुरेगे विठ्ठल ॥3॥
3575
घालूनियां कास । बळें आलों मागायास ॥1॥
प्रेमें देइप पाठवूनि । पांडुरंगा सेवाॠणी ॥ध्रु.॥
होइप रे शाहाणा । कळों नेदावें या जना ॥2॥
तुका ह्मणे पायीं । जडलों मग उरलें काइऩ॥3॥
3576
भेटीलागीं पंढरिनाथा । जीवीं लागली तळमळ व्यथा॥1॥
कैं कृपा करिसी नेणें । मज दीनाचें धांवणें ॥ध्रु.॥
सीणलें माझें मन । वाट पाहातां लोचन ॥2॥
तुका ह्मणे भूक । तुझें पाहावया मुख ॥3॥
3577
सांडियेली काया । वरी ओंवाळूनी पायां ॥1॥
शरण शरण नारायणा । मज अंगीकारा दीना ॥ध्रु.॥
आलों लोटांगणीं। रुळें तुमचे चरणीं ॥2॥
तुका ह्मणे कइप । डोइऩ ठेवीन हे पायीं॥3॥
3578
तुझे दारींचा कुतरा । नको मोकलूं दातारा ॥1॥
धरणें घेतलें घरांत । नको धरून उठवूं हात ॥ध्रु.॥
घेतली मुरकुंडी। थोर जालों मी लंडी ॥2॥
तुका ह्मणे जगजीवना । िब्रदें पाहें नारायणा॥3॥
3579
पडिलों बाहेरि आपल्या कर्तव्यें । संसाराचा जीवें वीट आला ॥1॥
एकामध्यें एक नाहीं मिळों येत । ताक नवनीत निडिळया ॥ध्रु.॥
दोनी जालीं नांवें एकाच्या मथनें । भुस सार गुणें वेगळालीं ॥2॥
तुका ह्मणे कोठें वसे मुHाफळ । सिंपल्याचें स्थळ खंडलिया ॥3॥
3581
पाहातां हें बरवें जालें । कळों आलें यावरी ॥1॥
मागिलांचा जाला झाडा । त्या निवाडास्तव ॥ध्रु.॥
विसांवलें अंग दिसे । सरिसे अनुभव ॥2॥
तुका ह्मणे बरें जालें । देवें नेलें गवसूनि ॥3॥
3581
चक्रफेरीं गळीं गळा । होता गोवियेला माळा ॥1॥
फुटोनियां गेला कुंभ । जालों निष्काम स्वयंभ ॥ध्रु.॥
धरित चि नाहीं थारा । वेठी भ्रमण खोंकरा ॥2॥
तुका ह्मणे कौतुक कोडें । आगी काय जाणे मढें ॥3॥
3582
श्रमपरिहारा । मूळ हें जालें दातारा ॥1॥
देह निवेदूनि पायीं । जालों रिकामा उतराइऩ ॥ध्रु.॥
आपली ते सत्ता । येथें असों नेदीं आतां ॥2॥
राहिला निराळा । तुका कटकटे वेगळा॥3॥
3583
पाठवाल तेथें गर्जेन पवाडे । कायाअ देहाकडे नावलोकीं॥1॥
ह्मणउनि मागें कंठींचा सौरस । पावतील नास विघ्नें पुढें ॥ध्रु.॥
कृपेच्या कटाक्षें निभें किळकाळा । येतां येत बळाशHीपुढें ॥2॥
तुका ह्मणे गुढी आणीन पायांपें । जगा होइल सोपें नाम तुझें ॥3॥
3584
उपजल्या काळें शुभ कां शकुन । आतां आवरोन राहिलेती ॥1॥
नाहीं मागितली वचनाची जोडी । निष्काम कोरडी वरिवरि ॥ध्रु.॥
सत्याविण काय उगी च लांबणी । कारियाची वाणी येर भूस ॥2॥
तुका ह्मणे ऐसी कोणा चाळवणी । न विचारा मनीं पांडुरंगा ॥3॥
3585
नव्हें मी आहाच आशेचें बांधलें । जें हें टोंकविलें नारायणा ॥1॥
अंतर तों तुम्हां बरें कळों येतें । वेव्हार उचितें चाळवीजे ॥ध्रु.॥
मनें कल्पीलें आवरितां पाप । संकल्पीं विकल्प याचि नांवें ॥2॥
तुका ह्मणे आह्मां न सोसे जळजळ । सिजल्यावरी जाळ कढ खोटा ॥3॥
3586
ताकें कृपण तो जेवूं काय घाली । आहाच ते चालीवरुनि कळे ॥1॥
काय तुह्मां वेचे घातलें सांकडें । माहें आलें कोडें आजिवरि ॥ध्रु.॥
सेवेंविण आह्मी न लिंपों काया । जाला देवराया निर्धार हा ॥2॥
तुका ह्मणे तुझीं राखावया ब्रीदें । येणें अनुवादें कारियासी ॥3॥
3587
वृत्तीवरि आह्मां येणें काशासाटीं । एवढी हे आटी सोसावया ॥1॥
जाणतसां परी नेणते जी देवा । भ्रम चि बरवा राखावा तो ॥ध्रु.॥
मोडूनि क्षरलों अभेदाची मूस । तुह्मां कां अळस वोडवला ॥2॥
तुका ह्मणे होइप लवकरि उदार । लांबणीचें फार काम नाहीं ॥3॥
3588
सुलभ कीर्तनें दिलें ठसावूनि । करितां धरणी उरी कोण ॥1॥
आतां न टळावें केलिया नेमासी । उदाराचा होसी हीन काय ॥ध्रु.॥
एका नेमें कोठें दुसरा पालट । पादिर तो धीट ह्मणती त्यासी ॥2॥
तुका ह्मणे किती बोलसी उणें । एकाच वचनें खंड करीं ॥3॥
3589
जेथें माझी दृिष्ट राहिली बैसोन । तेथें चि हें मन गुंडाळातें ॥1॥
टाळावी ते पीडा आपुल्यापासून । दिठावेलें अन्न ओकवितें ॥ध्रु.॥
तुम्हांसी कां कोडें कोणे ही विशीचें । नवलाव याचें वाटतसे ॥2॥
तुका ह्मणे वेगीं उभारा जी कर । कीर्त मुखें थोर गर्जइऩन ॥3॥
3590
इच्छेपाशीं आलों फिरोनि मागुता । स्वामीसेवकता आवडीचे ॥1॥
द्यावें लवकरी मागितलें दान । मुळींचें जतन करूनि असें ॥ध्रु.॥
उपाय हे करीं एका चि वचना । दावूनियां खुणा ठाया येतों ॥2॥
तुका ह्मणे गांठी किती तुजपाशीं । जगाच्या तोडिसी चिंतनानें ॥3॥
3591
कोठें आतां आह्मी वेचावी हे वाणी । कोण मना आणी जाणोनियां ॥1॥
न करावी सांडी आतां टाळाटाळी । देइन ये कळी होइल माजी ॥ध्रु.॥
घरोघरीं जाल्या Yाानाचिया गोष्टी । सत्यासवें गांठी न पडवी ॥2॥
तुका ह्मणे आह्मां भाकितां करुणा। भलता चि शाहाणा शोध काढी ॥3॥
3592
डगमगी मन निराशेच्या गुणें । हें तों नारायणें सांतवीजे ॥1॥
धीरें तूं गंभीर जीवनें जगाचें । जळो विभागाचें आत्रीतत्या ॥ध्रु.॥
भेइऩल जीव हें देखोनि कठिण । केला जातो सीण तो तो वांयां ॥2॥
तुका ह्मणे आवश्यक हें वचन । पाळावें चि वान समयो आहे ॥3॥
3593
आह्मी पाहा कैसीं एकतkव जालों । राखणे लागलों वासनेसी ॥1॥
तुह्मांविण कांहीं नावडावें जीवा । केला तो चि देवा केला पण ॥ध्रु.॥
वर्म नेणों परि वृत्ती भंगों नेदुं । वंदिलें चि वंदूं आवडीनें ॥2॥
तुका ह्मणे कळे नामाचें जीवन । वारता ही भिन्न नेणों आतां ॥3॥
3594
आपण तों असा । समर्थ जी हृषीकेशा ॥1॥
करा करा बुझावणी । काय विलंब वचनीं ॥ध्रु.॥
हेंगे ऐसें ह्मणा । उठूनि लागेन चरणा ॥2॥
घेऊनियां सुखें । नाचेल तुका कवतुकें ॥3॥
3595
द्याल ऐसें दिसे । तुमचें साचपण इच्छे ॥1॥
ह्मणऊनि न भंगे निर्धार । केलें लोचनें सादर ॥ध्रु.॥
मुखाची च वास । पुरला पाहे अवकाश ॥2॥
तुका ह्मणे कळे । काय लाभ कोण वेळ ॥3॥
3596
तुह्मी तों सदैव । आधरपणें माझी हांव ॥1॥
जळो आशेचें तें जिणें । टोंकतसावें दीनपणें ॥ध्रु.॥
येथूनि सोडवा । आतां अनुभवेंसी देवा ॥2॥
तुका ह्मणे जालें । एक मग हें निमालें॥3॥
3597
कैसें भलें देवा अनुभवा कां नये । उसीर तो काय तुह्मांपाशीं ॥1॥
आहे तें मागों तों दिसातें जवळी । केल्यामध्यें किळ कोण साध्य ॥ध्रु.॥
नाहीं सांडीत मी सेवेची मर्यादा । लाविला तो धंदा नित्य करीं ॥2॥
तुका ह्मणे हात आवरिला गुंती । माझे तंव चित्तीं नाहीं दुजें ॥3॥
3598
हुंदकी पिसवी हलवी दाढी । मणी वोढी निंदेचे॥1॥
त्याचें फळ पाकीं यमाचे दंड । घर केलें कुंड कुंभपाक ॥ध्रु.॥
क्रोध पोटीं मांग आणिला अंतरा । भुंकोनि कुतरा जप करी ॥2॥
तुका ह्मणे स्नान केलें मळमूत्रें । जेवविलीं पितरें अमंगळें ॥3॥
3599
अंगा भरला ताठा । नये वळणी जैसा खुंटा ॥1॥
कैसें न कळे त्या डेंगा । हित आदळलें अंगा ॥ध्रु.॥
जीव जाते वेळे । भरे लकडा ताठी डोळे ॥2॥
मुसळाचें धनु । तुका ह्मणे नव्हे अनु ॥3॥
3600
करूनि कडविड । जमा घडिली लगड ॥1॥
आतां होतें तें चि जालें । नाम ठायींचें चांगलें ॥ध्रु.॥ उतरलें डाइप । उत्तम ते सुलाख ताइऩ ॥2॥ हिंडवितां देश । तुका ह्मणे नाहीं नाश ॥3॥
गाथा ३६०१ ते ३९००
3601
पढीयंतें मागा पांडुरंगापाशीं । मज दुर्बळासी काय पीडा ॥1॥
या चि साटीं दुराविला संवसार । वाढे हे अपार माया तृष्णा ॥ध्रु.॥
कांहीं करितां कोठें नव्हें समाधान । विचारितां पुण्य तें चि पाप ॥2॥
तुका ह्मणे आतां निश्चळ चि भलें । तुज आठविलें पांडुरंगा ॥3॥
3602
नव्हे मी शाहाणा । तरी ह्मणा नारायणा ॥1॥
तुह्मां बोलवाया कांहीं । ये च भरलोंसे वाहीं ॥ध्रु.॥
आणावेति रूपा । कोपलेती तरी कोपा ॥2॥
कळोनि आवडी । तुका ह्मणे जाते घडी॥3॥
3603
आह्मी भाविकें हे काय जाणों खोडी । आइकोनि प्रौढी विनविलें ॥1॥
नाहीं ऐसें येथें जालेती असतां । वाढविली चिंता अधिक सोसें ॥ध्रु.॥
न कळे चि आधीं करितां विचार । न धरितां धीर आहाचता ॥2॥
तुका ह्मणे आतां वचनें वचन । वाढले तिक्षीण बुिद्ध जाली ॥3॥
3604
कोठें देवा बोलों । तुह्मां भीड घालूं गेलों ॥1॥
करावाया सkवहाणी । भांडवलाची टांचणी ॥ध्रु.॥
दुर्बळा मागतां । त्याच्या प्रवर्तला घाता ॥2॥
तुका ह्मणे नाहीं । मज कळलें ऐसें कांहीं ॥3॥
3605
काय त्या दिवस उचिताचा आला । मागील जो केला श्रम होता ॥1॥
ठेवियेला पूर्ण करूनि संकेत । तयापाशीं चित्त लागलें से ॥ध्रु.॥
जाणसी गे माते लेंकराचें लाड । नये पडों आड निष्ठता ॥2॥
तुका ह्मणे आह्मीं करावें वचन । तुह्मांसी जतन करणें तें ॥3॥
3606
पडिला प्रसंग कां मी ऐसा नेणें । संकल्प ते मनें जिरवले ॥1॥
चेष्टाविलें तरी सांगावें कारणे । भHी ते उजेवन करावया ॥ध्रु.॥
लावूनियां दृिष्ट घेतली सामोरी । बैसलें जिव्हारीं डसोन तें ॥2॥
तुका ह्मणे जीवा लाविला तो चाळा । करावें गोपाळा शीघ्र दान ॥3॥
3607
मागील विसर होइऩल सकळ । केली तळमळ दुःखाची ते ॥1॥
दोहींचें अहिक्य घालीं गडसंदीं । िस्थरावेल बुिद्ध पायांपाशीं॥ध्रु.॥
अहाच या केलों देहपरिचारें । तुमचें तें खरें वाटों नये ॥2॥
तुका ह्मणे व्हावें लवकरी उदार । मी आहें सादर प्रतिग्रहासी ॥3॥
3608
वाढवावा पुढें आणीक प्रकार । एक चि तें फार रुचि नेदी ॥1॥
निंच नवें लेणें देह हा पवाडा । पालट रोकडा वरावरी ॥ध्रु.॥
दिसे शोभिवंत सेवेनें सेवक । स्वामीची ते लोकत्रयीं कीतिऩ ॥2॥
तुका ह्मणे आजी पाववा संतोष । करुनि कीतिऩघोष नाचइऩन ॥3॥
3609
क्षोभ आणि कृपा मातेची समान । विभाग जतन करुनि ठेवी ॥1॥
क्षणभंगुर ते उपजली चिंता । खरी अखंडता आवडीची ॥ध्रु.॥
सिकवूं जाणे तें गोमाटियासाटीं । लोभें नाहीं तुटी निश्चयेंसी ॥2॥
अघवें चि मिथ्या समया आरतें । देता तो उचितें काळ जाणे ॥3॥
न करी वेव्हार नेदी गांजूं कोणा । भेडसावी तान्हें हाऊ आला ॥4॥
तुका ह्मणे करी जिवाची जतन। दचकूनि मन जवळी आणी ॥5॥
3610
संसाराचें धांवे वेठी । आवडी पोटीं केवढी ॥1॥
हागों जातां दगड सांची । अंतरीं ही संकल्प ॥ध्रु.॥
लाज तेवढी नारायणीं। वांकडी वाणी पोरांपें ॥2॥
तुका ह्मणे बेशरमा । श्रमावरी पडिभरू॥3॥
3611
मी त्यांसी अनन्य तीं कोणा असती । ऐसें तंव चित्तीं विचारावें ॥1॥
आहे तो विचार आपणयापाशीं । कळा बिंबाऐसी प्रतिबिंबीं ॥ध्रु.॥
शुभ शकून तो शुभ लाभें फळे । पुढील तें कळे अनुभवें ॥2॥
तुका ह्मणे माझा असेल आठव । तैसा माझा भाव तुझ्या पायीं ॥3॥
3612
बहु कृपावंते माझीं मायबापें । मी माझ्या संकल्पें अंतरलों ॥1॥
संचितानें नाहीं चुकों दिली वाट । लाविलें अदट मजसवें ॥ध्रु.॥
आतां मी रुसतों न कळतां वर्म । परी ठावे धर्म सर्व देवा ॥2॥
तुका ह्मणे उभा राहिला न बैसे । आमची माय असे उद्वेग त्या ॥3॥
3613
कैसीं दिसों बरीं । आम्ही आळवितां हरि ॥1॥
नाहीं सोंग अळंकार । दास जाला संवसार ॥ध्रु.॥
दुःख आह्मां नाहीं चिंता । हरिचे दास ह्मणवितां ॥2॥
तुका ह्मणे देवा । ऐसीं जळो करितां सेवा ॥3॥
3614
आतां सांडूं तरी हातीं ना पदरीं । सखीं सहोदरीं मोकिळलों ॥1॥
जनाचारामध्यें उडाला पातेरा । जालों निलाजिरा ह्मणऊनि ॥ध्रु.॥
कोणाचिया दारा जावेनासें जालें । म्यां च विटंबिलें आपणासी ॥2॥
कां न जाला माझे बुद्धीसी संचार । नाहीं कोठें थार ऐसें जालें ॥3॥
तुका ह्मणे तुज भH जाले फार । ह्मणोनियां थार नाहीं येथें ॥4॥
3615
जेथें जातों तेथें पडतो मतोळा । न देखिजे डोळां लाभ कांहीं ॥1॥
कपाळीची रेखा असती उत्तम । तरि कां हा श्रम पावतों मी ॥ध्रु.॥
नव्हे चि तुह्मांस माझा अंगीकार । थीता संवसार अंतरला ॥2॥
भोग तंव जाला खरा भोगावया तो । भांडवल नेतो आयुष्य काळ ॥3॥
कोठें तुझी कीर्ती आइकिली देवा । मुकतों कां जीवा तुका ह्मणे ॥4॥
3616
कां जी आह्मां होतें दोषाचें दर्शन । तुज समर्पून देहभाव ॥1॥
पांडुरंगा कृपाळुवा दयावंता । धरसील सत्ता सकळ ही ॥ध्रु.॥
कां जी आह्मांवरि आणिकांची सत्ता । तुह्मांसी असता जविळकें ॥2॥
तुका ह्मणे पायीं केलें निवेदन । उचित तें दान करीं सत्ता ॥3॥
3617
निंदावें हें जग । ऐसा भागा आला भाग ॥1॥
होतें तैसें आलें फळ । गेलें निवडूनि सकळ ॥ध्रु.॥
दुस†याच्या मता । मिळेनासें जालें चित्ता ॥2॥
तुका जाला सांडा । विटंबिती पोरें रांडा ॥3॥
3618
माझे माथां तुझा हात । तुझे पायीं माझें चित्त ॥1॥
ऐसी पडियेली गांठी । शरीरसंबंधाची मिठी ॥ध्रु.॥
येरयेरांपाशीं । सांपडोन गेलों ऐसीं ॥2॥
तुका ह्मणे सेवा । माझी कृपा तुझी देवा॥3॥
3619
सत्य त्यागा चि समान । नलगे वेचावें वचन ॥1॥
नारायणा ऐसे दास । येरयेरांची च आस ॥ध्रु.॥
मळ नाहीं चित्ता । तेथें देवाची च सत्ता ॥2॥
तुका ह्मणे जाण । तें च भल्याचें वचन॥3॥
3620
माझिये बुद्धीचा खुंटला उपाव । करिसील काय पाहेन तें ॥1॥
सूत्रधारी तूं हें सकळचािळता । कासया अनंता भार वाहों ॥ध्रु.॥
वाहिले संकल्प न पवती सिद्धी । येऊं देहबुद्धीवरि नयों ॥2॥
तुका ह्मणे दुःखी करिती तरंग । चिंतूं पांडुरंग आवरून॥3॥
3621
देखिलें तें धरिन मनें । समाधानें राहेन ॥1॥
भाव माझी सांटवण । जगजीवन कळावया ॥ध्रु.॥
बोळवीन एकसरें । उत्तरें या करुणेच्या ॥2॥
तुका ह्मणे नयों रूपा । काय बापा करीसी॥3॥
3622
वांयां जाय ऐसा । आतां उगवावा फांसा ॥1॥
माझें परिसावें गा†हाणें । सुखदुःखाचीं वचनें ॥ध्रु.॥
हा चि आह्मां ठाव। पायीं निरोपाया भाव ॥2॥
तुका ह्मणे जार । तुझा तुज देवा भार॥3॥
3623
खादलें च खावें वाटे । भेटलें भेटे आवडी ॥1॥
वीट नाहीं पांडुरंगीं । वाढे अंगीं आर्त तें ॥ध्रु.॥
इंिद्रयांची हांव पुरे। परि हें उरे चिंतन ॥2॥
तुका ह्मणे पोट भरे । परि ते उरे भूक पुढें ॥3॥
3624
सत्य आठवितां देव । जातो भेंव पळोनि ॥1॥
न लगे कांहीं करणे चिंता । धरी सत्ता सर्व तो ॥ध्रु.॥ ध्रु.॥ भावें भाव राहे पायीं । देव तैं संनिध ॥2॥
तुका ह्मणे कृष्णनामें । शीतळ प्रेम सर्वांसी ॥3॥
3625
ब्रीद याचें जगदानी । तो चि मनीं स्मरावा ॥1॥
सम पाय कर कटी । उभा तटीं भींवरेच्या ॥ध्रु.॥
पाहिलिया वेध लावी । बैसे जीवीं जडोनि ॥2॥
तुका ह्मणे भिHकाजा । धांवें लाजा लवलाहें ॥3॥
3626
माझिया मनाची बैसली आवडी । अवसान घडी एकी नेघे ॥1॥
पाय चित्तीं रूप डोळांच राहिलें । चिंतने गोविलें मुख सदा ॥ध्रु.॥
अवघियांचा जाला विसर हा मागें । वेध हा श्रीरंगें लावियेला ॥2॥
तुका ह्मणे कानीं आइकली मात । तो चि जाला घात जीवपणा ॥3॥
3627
याची कोठें लागली चट । बहु तट जालेंसे ॥1॥
देवपिसीं देवपिसीं । मजऐसीं जग ह्मणे ॥ध्रु.॥
एकांताचें बाहेर आलें । लपविलें झांकेना ॥2॥
तुका ह्मणे याचे भेटी । जाली तुटी आपल्यांसी ॥3॥
3628
दीन आणि दुर्बळांसी । सुखरासी हरिकथा ॥1॥
तारूं भवसागरींचें । उंचनीच अधिकार ॥ध्रु.॥
चरित्र तें उच्चारावें । केलें देवें गोकुळीं ॥2॥
तुका ह्मणे आवडी धरीं । कृपा करी ह्मणऊनी॥3॥
3629
संतोषे माउली आरुषा वचनी । वोरसोनि स्तनीं लावी बाळा ॥1॥
तैसे परिमळाचें अवघें चि गोड । पुरवितो कोड पांडुरंग ॥ध्रु.॥
सेवा करी साहे निष्ठ उत्तरें । त्याचें वाहे मनीं तेंच बरें ॥2॥
तुका ह्मणे इच्छावसे खेळ खेळें । चिंता ते सकळ कांहीं नेणें ॥3॥
3630
विनवीजे ऐसें कांहीं । उरलें नाहीं यावरि ॥1॥
आतां असो पंढरीनाथा । पायीं माथा तुमचिये ॥ध्रु.॥
मागें सारियेली युHी । कांहीं होती जवळी ते ॥2॥
निराशेची न करी आस । तुका दास माघारी ॥3॥
3631
आतां येथें जाली जीवासवेंसाटी । होतें तैसें पोटीं फळ आलें ॥1॥
आतां धरिले ते नो सोडीं चरण । सांपडलें धन निजठेवा ॥ध्रु.॥
आतां हा अळस असो परता दुरी । नेदावी तें उरी उरों कांहीं ॥2॥
आतां याचा मज न व्हावा विसर । भरोनि अंतर राहों रूप ॥3॥
आतां लोकलाज नयो येथें आड । बहु जालें गोड ब्रह्मरस ॥4॥
तुका ह्मणे आतां जन्म हा सफळ । अंतरीं गोपाळ िस्थरावला ॥5॥
3632
अनंतां जीवांचीं तोडिलीं बंधनें । मज हि येणें काळें कृपा कीजे ॥1॥
अनंत पवाडे तुझे विश्वंभरा । भHकरुणाकरा नारायणा ॥ध्रु.॥
अंतरींचें कळों देइप गुहए गुज । अंतरीं तें बीज राखइऩन ॥2॥
समदृष्टी तुझे पाहेन पाउलें । धरीन संचले हृदयांत॥3॥
तेणें या चित्ताची राहेल तळमळ । होतील शीतळ सकळ गात्रें ॥4॥
तुका ह्मणे शांति करील प्रवेश । मग नव्हे नाश अखंड तो ॥5॥
3633
पराधीन माझें करूनियां जीणें । सांडीं काय गुणें केली देवा ॥1॥
उदार हे कीतिऩ असे जगामाजी । कां तें ऐसें आजि पालटिलें ॥ध्रु.॥
आळवितों परी न पुरे चि रीग । उचित तो त्याग नाहीं तुह्मां ॥2॥
तुका ह्मणे कां बा मुळीं च व्यालासी । ऐसें कां नेणसी पांडुरंगा ॥3॥
3634
नेणपणें नाहीं केला हा बोभाट । आतां आली वाट कळों खरी ॥1॥
आतां बहुं शीघ्र यावें लवकरी । वाट पाहें हरी भेटी देइप ॥ध्रु.॥
समर्थाच्या बाळा करुणेचें भाषण । तरी त्याची कोण नांदणूक ॥2॥
तुका ह्मणे बहु बोलिले बडिवार । पडिलें अंतर लौकिकीं तें ॥3॥
3635
जें जें केलें तें तें साहे । कैसें पाहें भाविक ॥1॥
ओंवाळूनि माझी काया । सांडिली यावरूनि ॥ध्रु.॥
काय होय नव्हें करूं । नेणें धरूं सत्ता ते ॥2॥
तुका ह्मणे कटीं कर । उभें धीर धरूनि ॥3॥
3636
नाहीं मज कृपा केली पांडुरंगें । संताचिया संगें पोट भरीं ॥1॥
चतुराचे सभे पंडित कुशळ । मी काय दुर्बळ विष्णुदास॥2॥
तुका ह्मणे नेणें करूं समाधान । धरिले चरण विठोबाचे ॥3॥
3637
तुह्मी माझा देवा करिजे अंगीकार । हा नाहीं विचार मजपाशीं ॥1॥
आतां दोहीं पक्षीं लागलें लक्षणें । देवभHपण लाजविलें ॥ध्रु.॥
एकांतीं एकलें न राहे निश्चळ । न राहे च पळ मन ठायीं ॥2॥
पायीं महत्वाची पडिली शंकळा । बांधविला गळा स्नेहा हातीं ॥3॥
शरीर सोकलें देखिलिया सुखा । कदान्न हें मुखा मान्य नाहीं ॥4॥
तुका ह्मणे जाला अवगुणांचा थारा । वाढली हे निद्रा अळस बहु ॥5॥
3638
बोलिलिया गुणीं नाहीं पाविजेत । देवा नाहीं होत हित तेथें ॥1॥
कवतुक तुझें नवल यावरि । घेसील तें शिरीं काय नव्हे ॥ध्रु.॥
नाहीं मिळों येत संचिताच्या मता । पुराणीं पाहतां अघटित ॥2॥
तुका ह्मणे पायीं निरोपिला भाव । न्याल तैसा जाव सिद्धी देवा ॥3॥
3639
हा तों नव्हता दीन । टाळायाच्या ऐसा क्षण ॥1॥
कां जी नेणों राखा हात । कैसें देखावें रडत ॥ध्रु.॥
दावूनियां आस । दूर पळविता कास ॥2॥
तुका ह्मणे धांव । घेतां न पुरे चि हांव ॥3॥
3640
आर्तभूतां द्यावें दान । खरें पुण्य त्या नांवें ॥1॥
होणार तें सुखें घडो । लाभ जोडो महाबुिद्ध ॥ध्रु.॥
सत्य संकल्प च साटीं । उजळा पोटीं रविबिंब ॥2॥
तुका ह्मणे मनीं वाव । शुद्ध भाव राखावा ॥3॥
3641
कवतुकवाणी बोलतसें लाडें । आरुष वांकडें करुनि मुख ॥1॥
दुजेपणीं भाव नाहीं हे आशंका । जननीबाळकामध्यें भेद ॥ध्रु.॥
सलगी दुरूनि जवळी पाचारूं । धांवोनियां करूं अंगसंग॥2॥
धरूनि पालव मागतों भातुकें । आवडीचें निकें प्रेमसुख ॥3॥
तुका ह्मणे तुज आमची च गोडी । ऐसी हे आवडी कळों आली ॥4॥
3642
ऐकें पांडुरंगा वचन माझें एक । जालों मी सेवक दास तुझा ॥1॥
कळे तैसा आतां करावा उद्धार । खुंटला विचार माझा पुढें ॥ध्रु.॥
दंभ मान माझा करूं पाहे घात । जालिया ही थीत कारणाचा ॥2॥
हीन बुिद्ध माझी अधम हे याती । अहंकार चित्तीं वसों पाहे ॥3॥
तुका ह्मणे मज विघडतां क्षण । न लगे जतन करीं देवा ॥4॥
3643
जेणें माझें चित्त राहे तुझ्या पायीं । अखंड तें देइप प्रेमसुख ॥1॥
देहभाव राख दीन करूनियां । जनाचारी वायां जाय तैसा ॥ध्रु.॥
द्रव्य दारा नको मानाची आवडी । कवणेविशीं गोडी प्रपंचाची ॥2॥
तुझें नाम माझें धरूनियां चित्त । एकांत लोकांत सदा राहो ॥3॥
तुका ह्मणे तुझे जडोनियां पायीं । जालों उतराइऩ पांडुरंगा ॥4॥
3644
काय सांगों या संतांचे उपकार । मज निरंतर जागविती॥1॥
काय द्यावें त्यांचें व्हावें उतराइऩ । ठेवितां हा पायीं जीव थोडा ॥ध्रु.॥
सहज बोलणें हितउपदेश । करूनि सायास शिकविती॥2॥
तुका ह्मणे वत्स धेनुवेचा चित्तीं । तैसे मज येती सांभाळीत ॥3॥
3645
देव जाणता देव जाणता । आपली च सत्ता एकाएकीं॥1॥
देव चतुर देव चतुर । जाणोनि अंतर वर्ततसे॥2॥
देव निराळा देव निराळा । अलिप्त विटाळा तुका ह्मणे ॥3॥
3646
आपण चाळक बुद्धीच्या संचारा । आह्मांसी वेव्हारा पात्र केलें ॥1॥
काय जालें तरी नेघा तुह्मीं भार । आणीक कोणां थोर ह्मणों सांगा ॥ध्रु.॥
पंच भूतें तंव कर्माच्या या मोटा । येथें खरा खोटा कोण भाव ॥2॥
तुका ह्मणे नाहीं बोलावया जागा । कां देवा वाउगा श्रम करूं ॥3॥
3647
एका एक वर्में लावूनियां अंगीं । ठेवितों प्रसंगीं सांभाळीन ॥1॥
नेघावा जीं तुह्मी वाव बहु फार । धरूनि अंतर ठायाठाव ॥ध्रु.॥
वेव्हारें आलें तें समानें चि होतें । बळ नाहीं येथें चालों येत ॥2॥
तुका ह्मणे आतां निवाडा च साटीं । संवसारें तुटी करुनि ठेलों ॥3॥
3648
आतां येथें खरें । नये फिरतां माघारें ॥1॥
होइल हो तैसी आबाळी । देहनिमित्य या बळी ॥ध्रु.॥
तुह्मांसवें गांठी । देवा जीवाचिये साटीं ॥2॥
तुका नव्हे लंड । करूं चौघांमध्यें खंड॥3॥
3649
कां हो वाडवितां देवा । मज घरी समजावा । केवडा हो गोवा । फार केलें थोडएाचें ॥1॥
ठेविन पायांवरी डोइऩ । यासी तुमचें वेचे काइऩ । जालों उतराइऩ । जाणा एकएकांचे ॥ध्रु.॥
निवाड आपणियांपाशीं । असोन कां व्हावें अपेसी । होती गांठी तैसी । सोडूनियां ठेविली ॥2॥
तुका ह्मणे गोड । होतें जालिया निवाड । दर्शनें ही चाड । आवडी च वाढेल ॥3॥
3650
नव्हों सभाधीट । समोर बोलाया नीट । एकलीं एकट । दुजें नाहीं देखिलें ॥1॥
आतां अवघें तुम्हीं जाणां । तुमचें माझें नारायणा । येइऩल करुणा । ते चि पहा तुह्मांसी ॥ध्रु.॥
ताळ नाहीं माझे बुद्धी । धरली न धरवे शुद्धी । आतां बळें कधीं । कोण्या जन्में निवाड ॥2॥
आतां शेवटीचें । उत्तर तें हें चि साचें । शरण आलें त्याचें । तुका ह्मणे सांभाळा ॥3॥
3651
ऐसा तंव मोळा । तुमचा नसेल गोपाळा ॥1॥
मागत्याची टाळाटाळी । झिंज्या ओढोनि कपाळीं ॥ध्रु.॥
नसेल ना नवें । ऐसें धरियेलें देवें ॥2॥
तुका ह्मणे जाला । उशीर नाहीं तो विठ्ठला ॥3॥
3652
माझ्या कपाळाच्या गुणें । किंवा सरलेंसे नेणें ॥1॥
नये वचन बाहेरी । उभें तिष्ठतसें दारीं ॥ध्रु.॥
काय सांगायास वेचे। रींद आरंभीं ठायींचे ॥2॥
तुका ह्मणे किती । भीड धरावी पुढती ॥3॥
3653
कांहीं एक तरी असावा आधार । कासयानें धीर उपजावा ॥1॥
ह्मणविल्यासाटीं कैसें पडे रुजु । धणी नाहीं उजू सन्मुख तो ॥ध्रु.॥
वेचल्या दिसांचा कोणावरी लेखा । घालावा हा सुखासुखा आह्मीं ॥2॥
नाहीं मनोगत तोंवरि हे देवा । तुका ह्मणे सेवा नेघीजे तों ॥3॥
3654
मनाचिये साक्षी जाली सांगों मात । सकळ वृत्तांत आपला तो ॥1॥
तुह्मां परामृश घेणें सत्ताबळें । धरितां निराळें कैसीं वांचों ॥ध्रु.॥
मी माझें सांडून यावया पसारा । आणीक दातारा काय काज ॥2॥
तुका ह्मणे आह्मी तुजविण एका । निढळें लौकिका माजी असों ॥3॥
3655
घालूनि लोळणी पडिलों अंगणीं । सिंचा सिंचवणी तीर्थ वरि ॥1॥
वोल्हावेल तनु होइऩल शीतळ । जाली हळहळ बहुतापें ॥ध्रु.॥
पावेन या ठाया कइप जालें होतें । आलों अवचितें उष्टएावरि ॥2॥
तुका ह्मणे कोणी जाणवा राउळी । येइल जवळी पांडुरंग ॥3॥
3656
तरीं भलें वांयां गेलों । जन्मा आलों मागुता । ह्मणऊनि ठेलों दास । सावकास निर्भयें ॥1॥
उणें पुरें काय माझें। त्याचें ओझें तुह्मांसी ॥ध्रु.॥
सांभाळावें तें म्या काइऩ । अवो आइऩ विठ्ठले । मागें जया जाइऩ नें स्थळा । तुज गोपाळा विसरेंना ॥2॥
आपलें म्यां एकसरें । करुनि बरें घेतलें । तुका ह्मणे नारायणा । आतां जाणां आपुलें ॥3॥
3657
उरलें तें भिHसुख । डोळां मुख पाहावें । अंतरींचें कां हों नेणां । नारायणा माझिये ॥1॥
पुरवां तैसी केली आळी । बळी जगदानियां ॥ध्रु.॥
हातीं घेउनि चोरां भातें । दावां रितें बाळका। साजतें हें थोरपण । नाहीं विण वत्सळा ॥2॥
शाहणें तरीं लाड दावी । बाळ जेवीं मातेसी । तुका ह्मणे पांडुरंगा । ऐसें पैं गा आहे हें ॥3॥
3658
धरूनि हें आलों जीवीं । भेटी व्हावी विठोबासी॥1॥
संकल्प तो नाहीं दुजा । महाराजा विनवितों ॥ध्रु.॥
पायांवरि ठेविन भाळ । येणें सकळ पावलें ॥2॥
तुका ह्मणे डोळेभरी । पाहिन हरी श्रीमुख ॥3॥
3659
तुह्मां उद्धरणें फार । मज दुसरी नाहीं थार ॥1॥
आतां जैसें तैसें सोसा । काय करणें हृषीकेशा ॥ध्रु.॥
बरें न दिसेल ओळी । एका अन्न एका गाळी ॥2॥
लावितो आभार । तुका विखरलेती फार ॥3॥
3660
न कळे जी भHी काय करूं सेवा । संकोचोनि देवा राहिलोंसे ॥1॥
जोडोनियां कर राहिलों निवांत । पायांपाशीं चित्त ठेवूनियां ॥ध्रु.॥
दिशाभुली करीं स्थळीं प्रदक्षणा । भ्रमें नारायणा कष्टविलें ॥2॥
तुका ह्मणे जालों आYोचा पाळक । जीवनासी एक ठाव केला ॥3॥
3661
एकविध वृित्त न राहे अंतरीं । स्मरणीं च हरी विस्मृति ॥1॥
कैसा हा नवलाव वाटतो अनुभवें । मज माझ्या जीवें सािक्षत्वेसी ॥ध्रु.॥
न राहे निश्चळ जागवितां मन । किती क्षीणेंक्षीणें सावरावें ॥2॥
तुका ह्मणे बहु केले वेवसाव । तेणें रंगें जीव रंगलासे ॥3॥
3662
आतां सोडवणें न या नारायणा । तरि मी न वंचे जाणा काळा हातीं ॥1॥
ऐसें सांगोनिया जालों उतराइऩ । आणीक तें काइऩ माझे हातीं ॥ध्रु.॥
केलियाचें माप नये सेवटासी । करितील नासि अंतराय ॥2॥
तुका ह्मणे भय वाटतसे जीवा । धांवणिया धांवा लवकरी ॥3॥
3663
सत्या माप वाढे । गबाळाची चाली खोडे ॥1॥
उतरे तें कळें कसी । विखरोणें सर्वदेशीं ॥ध्रु.॥
घरामध्ये राजा । नव्हे हो वा पाटपूजा ॥2॥
तुका ह्मणे साचें । रूप तें दर्पणाचें॥3॥
3664
नाहीं खंड जाला । माझा तुमचा विठ्ठला ॥1॥
कैसें कैसें हो दुिश्चत । आहे चौघांपाशीं नीत ॥ध्रु.॥
मुळींचे लिहिलें । मज आतां सांपडलें ॥2॥
तुका ह्मणे मज । न लगे बोलणें सहज॥3॥
3665
हेचि वादकाची कळा । नाहीं येऊं येत बळा ॥1॥
धीर करावा करावा । तरी तो आहे आह्मां देवा ॥ध्रु.॥
रिघावें पोटांत। पायां पडोन घ्यावा अंत ॥2॥
तुका ह्मणे वरि । गोडा आणावा उत्तरीं ॥3॥
3666
एक परि बहिर बरें । परि तीं ढोरें ग्यानगडें ॥1॥
कपाळास लागली अगी । अभागी कां जीतसे ॥ध्रु.॥
एक परि बरें वेडें । ताकिऩक कुडें जळो तें ॥2॥
तुका ह्मणे खातडवासी । अमृतासी नोळखे ॥3॥
3667
खेळों मनासवें जीवाच्या संवादें । कौतुक विनोदें निरांजनी ॥1॥
पचीं पडिलें तें रुचे वेळोवेळां । होतसे डोहळा आवडीस ॥ध्रु.॥
एकांताचें सुख जडलें जिव्हारीं । वीट परिचारीं बरा आला ॥2॥
जगाऐसी बुिद्ध नव्हे आतां कदा । लंपट गोविंदा जालों पायीं ॥3॥
आणीक ते चिंता न लगे करावी । नित्य नित्य नवी आवडी हे ॥4॥
तुका ह्मणे धडा राहिला पडोन । पांडुरंगीं मन विसांवलें ॥5॥
3668
उचिताचा काळ । साधावया युिHबळ । आपलें सकळ । ते प्रसंगीं पाहिजे ॥1॥
नेम नाहीं लाभ हानि । अवचित घडती दोनी । विचारूनि मनीं । पाहिजे तें प्रयोजावें ॥ध्रु.॥
जाळ जाळा काळें । करपों नेदावें आगळें । जेवितां वेगळें । ज्याचें त्याचें तेथें तें शोभे ॥2॥
पाळी नांगर पाभारीं । तन निवडूनि सोंकरी । तुका ह्मणे धरी । सेज जमा सेवटीं ॥3॥
3669
पडिलिया ताळा । मग अवघा चि निर्वाळा । तेथें कोणी बळा । नाहीं येत कोणासी ॥1॥
जोडिलें तें लागें हातीं । आपआपली नििंश्चती । हर्ष आणि खंती । तेथें दोनी नासलीं ॥ध्रु.॥
सहज सरलिया कारणें । मग एकला आपण । दिसे तरी भिन्न । वचनाचा प्रसंग ॥2॥
करूनि झाडा पाडा । तुका वेगळा लिगाडा। नििंश्चतीच्या गोडा । गोष्टी ह्मुण लागती ॥3॥
3670
जीविता तो माझा पिता । उखता तो उखत्यांचा॥1॥
जनादऩनीं सरती कर्में । वाते भ्रमे अनेत्र । अपसव्य सव्यामधीं । ऐसी शुद्धी न धरितां ॥2॥
तुका ह्मणे खांद्या पानें । सिंचतां भिन्न कोरडी॥3॥
3671
माउलीची चाली लेंकराचे ओढी । तयालागीं काढी प्राणें प्रीती ॥1॥
ऐसी बिळवंत आवडी जी देवा । संतमहानुभावा विनवितों ॥ध्रु.॥
मोहें मोहियेलें सर्वकाळ चित्त । विसरु तो घेत नाहीं क्षणें ॥2॥
तुका ह्मणे दिला प्रेमाचा वोरस । सांभािळलें दास आपुलें तें ॥3॥
3672
केवढा तो अहंकार । माझा तुह्मां नव्हे दूर ॥1॥
आतां कोण पडे पायां । तुमच्या अहो पंढरिराया ॥ध्रु.॥
कां जी कृपेनें कृपण । वेचत असे ऐसें धन ॥2॥
तुका ह्मणे देवें । दुजियाचें पोतें न्यावें ॥3॥
3673
अपराधी ह्मणोनि येतों काकुलती । नाहीं तरी होती काय चाड ॥1॥
येइल तारूं तरी तारा जी देवा । नाहीं तरी सेवा घ्या वो भार ॥ध्रु.॥
कासया मी आतां वंचूं हे शरीर । आहें बारगीर जाइप जनें ॥2॥
तुका ह्मणे मन करूनि मोकळें । आहें साळेंढाळें उदार मी ॥3॥
3674
माझे तों फुकाचे कायेचे चि कष्ट । नव्हे क्रियानष्ट तुह्मांऐसा ॥1॥
कांहीं च न वंचीं आजिचा प्रसंगीं । सकळा ही अंगीं करीन पूजा ॥ध्रु.॥
द्यावें काहीं तुह्मीं हें तों नाहीं आस । असों या उदास देहभावें ॥2॥
तुका ह्मणे माझी मावळली खंती । समाधान चित्तीं सर्वकाळ ॥3॥
3675
स्वामीचिया सत्ता । आधीं वर्म येतें हाता । पुढती विशेषता । लाभें लाभ आगळा ॥1॥
करीं कवतुकाचे बोल । परि जिव्हाऑयाची ओल । आवडे रसाळ । मायबापा लाडाचें ॥ध्रु.॥
मनें मेळविलें मना । नाहीं अभावी शाहणा । अंतरींच्या खुणा । वरि दिल्या उमटोनि ॥2॥
नाहीं पराश्रमें काळा । अवघ्या जागविल्या वेळा । देवासी निराळा । तुका क्षण न सोडी ॥3॥
3676
एके ठायीं अन्नपाणी । ग्रासोग्रासीं चिंतनीं ॥1॥
वेळोवेळां जागवितों । दुजें येइल ह्मुण भीतों ॥ध्रु.॥
नाहीं हीं गुंतत उपचारीं । मानदंभाचे वेव्हारीं ॥2॥
तुका जालासे शाहाणा । आड लपे नारायणा ॥3॥
3677
वैरागरापाशीं रत्नाचिया खाणी । हे चि घ्यावी धणी फावेल तों ॥1॥
येथें नाहीं तर्कवितकाऩची चाड । होतसे निवाड ख†या खोटएां ॥ध्रु.॥
उगा च सारावा वाढिला तो ठाव । वाढितिया भाव कळतसे ॥2॥
तुका ह्मणे टांचणीचें पाणी । येथें झरवणी जैशातैसें॥3॥
3678
समर्थ या नांवें दिनांचा कृपाळ । हें तंव सकळ स्वामीअंगीं ॥1॥
मज काय लागे करणें विनवणी । विदित चरणीं सकळ आहे ॥ध्रु.॥
दयासिंधु तुह्मां भांडवल दया । सिंचावें आतां या कृपापीयूषें ॥2॥
तुका ह्मणे अवो पंढरिनिवासे । बहु जीव आसे लागलासे ॥3॥
3679
लेखिलें कवित्व माझे सहज बोल । न लगे चि ओल जिव्हाऑयाची ॥1॥
नये चि उत्तर कांहीं परतोनि । जालों नारायणीं न सरतें ॥ध्रु.॥
लाजिरवाणी कां वदली हे वाचा । नव्हे च ठायींचा मननशीळ ॥2॥
तुका ह्मणे फळ नव्हे चि सायासा । पंढरीनिवासा काय जालें ॥3॥
3680
येणें जाला तुमचे पोतडीचा झाडा । केलासी उघडा पांडुरंगा ॥1॥
भरूनियां घरीं राहिलों वाखती । आपुली नििंश्चती आपल्यापें ॥ध्रु.॥
आतां काय उरी उरली ते सांगा । आणिलेति जगाचिये साक्षी ॥2॥
तुका ह्मणे कोठें पाहोंजासी आतां । माझी जाली सत्ता तुह्मांवरि ॥3॥
3681
तुमच्या पाळणा ओढतसे मन । गेलों विसरोन आपणासी ॥1॥
लागेल पालटें फेडावें उसणें । येणें चि प्रमाणें पांडुरंगा ॥ध्रु.॥
तुमचे आवडी संबंधाचा त्याग । घेतला ये लाग जगनिंदेचा ॥2॥
तुका ह्मणे जैसा माझा जीव ओढे । तैसें च तिकडे पाहिजेल ॥3॥
3682
नाहीं मज कोणी उरला दुर्जन । मायबापाविण ब्रह्मांडांत॥1॥
कासया जी माझी करणें येविसीं । भयाची मानसीं चिंता संतीं ॥ध्रु.॥
विश्वंभराचिये लागलों सांभाळीं । सत्तेनें तो चाळी आपुलिये ॥2॥
तुका ह्मणे माझें पाळणपोषण । करितां आपण पांडुरंगा ॥3॥
3683
मज कांहीं सीण न व्हावा यासाटीं । कृपा तुह्मां पोटीं उपजलीं ॥1॥
होतें तैसें केलें आपलें उचित । शिकविलें हित बहु बरें ॥ध्रु.॥
आह्मी न मनावी कोणाची आशंका । तुह्मां भय लोकां आहे मनीं ॥2॥
तुका ह्मणे आतां संचिताचा ठेवा । वोडवला घ्यावा जैसा तैसा ॥3॥
3684
कोणाचें चिंतन करूं ऐशा काळें । पायांचिया बळें कंठीतसें ॥1॥
पाहातसें वाट येइप गा विठ्ठला । मज कां हा केला परदेश ॥ध्रु.॥
बहुतांचे सत्ते जालों कासावीस । जाय रात्री दिस वैरियांचा ॥2॥
तुका ह्मणे बैसें मनाचिये मुळीं । तरीं च ही जाळीं उगवतीं ॥3॥
3685
कां जी तुह्मीं ऐसे नव्हा कृपावंत । निवे माझें चित्त ठायिंच्या ठायीं ॥1॥
कांही शम नये विषम अंतरा । शांतीचा तो बरा ऐसा योग ॥ध्रु.॥
दुःखी होतों पंचभूतांच्या विकारें । जडत्वें दातारें राखावीं तीं ॥2॥
तुका ह्मणे मोडा अहंकाराची मान । धरितों चरण ह्मणऊनि ॥3॥
3686
मागत्याची कोठें घडते निरास । लेंकरा उदास नाहीं होतें ॥1॥
कासया मी होऊं उतावीळ जीवीं । जाणता गोसावी सर्व आहे ॥ध्रु.॥
जाला तरी वेळ कवतुकासाटीं । निदऩया तों पोटीं उपजेना ॥2॥
तुका ह्मणे त्यासी ठाउकें उचित । होइऩल संकेत नेमियेला ॥3॥
3687
आरुषा वचनीं मातेची आवडी । ह्मणऊनि तांतडी घेती नाहीं ॥1॥
काय होइल माझें मांडिलें कवतुक । आदराची भूक रडारोवी ॥ध्रु.॥
लपोनियां करी चुकुर माऊली । नाहीं होती केली निष्ठासांडी ॥2॥
तुका ह्मणे करी पारखीं वचनें । भेवउनि तान्हें आळवावें ॥3॥
3688
प्रीतीच्या भांडणा नाहीं शिरपाव । वचनाचे चि भाव निष्टता ॥1॥
जीणें तरी एका जीवें उभयता । पुत्राचिया पिता दुखवे दुःखें ॥ध्रु.॥
काय जाणे तुटों मायेचें लिगाड । विषम तें आड उरों नेणें ॥2॥
तुका ह्मणे मज करुणा उत्तरें । करितां विश्वंभरे पाविजैल ॥3॥
3689
नको घालूं झांसां । मना उपाधिवोळसा ॥1॥
जे जे वाहावे संकल्प । पुण्य तरी ते चि पाप ॥ध्रु.॥
उपजतो भेव । होतो कासावीस जीव ॥2॥
तुका ह्मणे पाहों । होइल तें निवांत राहों॥3॥
3690
बीजीं फळाचा भरवसा । जतन सिंचनासरिसा । चाविलिया आसा । काकुलती ते नाड ॥1॥
हा तों गडसंदीचा ठाव। पिके पिकविला भाव । संकोचोनि जीव । दशा केली जतन ॥ध्रु.॥
माती घाली धनावरी । रांडा रोटा वरीवरी । सुखाचे सेजारीं। दुःख भ्रमें भोगीतसे ॥2॥
तुका ह्मणे दिशाभुली । जाल्या उफराटी चाली । निवाडाची बोली । अनुभवें साक्षीसी ॥3॥
3691
काय उरली ते करूं विनवणी । वेचलों वचनीं पांडुरंगा ॥1॥
अव्हेरलों आतां कैचें नामरूप । आदर निरोप तरि तो नाहीं ॥ध्रु.॥
माझा मायबाप ये गेलों सलगी । तों हें तुह्मां जगीं सोयइरिका ॥2॥
तुका ह्मणे आतां जोडोनियां हात । करी दंडवत ठायिंचाठायीं ॥3॥
3692
आवडी धरूनि करूं गेलों लाड । भिHप्रेमकोड न पुरे चि ॥1॥
ह्मणऊनि जीव ठेला असावोनि । खेद होतो मनीं बहु साल ॥ध्रु.॥
वेठीऐसें वाटे निर्फळ कारण । शीतळ होऊन खोडावलों॥2॥
तुका ह्मणे सरतें नव्हें चि पायांपें । बळ केलें पापें नव्हें चि भेटी ॥3॥
3693
प्रीतीचा तो कळवळा । जिव्हाळाचि वेगळा ॥1॥
बहु नेदी रडों माता । दुिश्चत होतां धीर नव्हे ॥ध्रु.॥
वरी वरी तोंडापुरतें । मोहोरी तें कळतसे ॥2॥
जाणोनियां नेणता तुका । नव्हे लोकांसारिखा ॥3॥
3694
हा गे हा चि आतां लाहो । माझा अहो विठ्ठला॥1॥
दंडवत दंडवत । वेगळी मात न बोलें ॥ध्रु.॥
वेगळाल्या कोठें भागें। लाग लागें लावावा ॥2॥
तुका ह्मणे केल्या जमा । वृित्ततमा भाजूनि ॥3॥
3695
तुह्मांसी न कळे सांगा काय एक । असया संकल्प वागवूं मी ॥1॥
आहे तेथें सत्ता ठेविलें स्थापूनि । प्रमाणें चि वाणी वदे आYाा ॥ध्रु.॥
कृपा जाली मग न लगे अंगसंग । निजध्यासें रंग चढता राहे ॥2॥
तुका ह्मणे मागें बोलिलों तें वाव । आतां हा चि भाव दृढ झाला ॥3॥
3696
आवडी न पुरे मायबापापासीं । घडों का येविसीं सकइऩल ॥1॥
होइऩल नेमलें आपुलिया काळें । आलीयाचा बळें आघ्रो उरे ॥ध्रु.॥
जाणविलें तेथे थोडें एकवेळा । सकळ ही कळा सवाौत्तमीं ॥2॥
तुका ह्मणे निवेदिलें गुहए गुज । आतां तुझी तुज सकळ चिंता ॥3॥
3697
वोखटा तरी मी विटलों देहासी । पुरे आतां जैसी जोडी पुन्हां ॥1॥
किती मरमर सोसावी पुढती । राहिलों संगती विठोबाचे ॥ध्रु.॥
आतां कोण याचा करील आदर । जावो किळवर विटंबोनि ॥2॥
तुका ह्मणे आतां सांडि तें चि सांडि । कोण फिरे लंडी यासी मागें ॥3॥
3698
हें ही ऐसें तें ही ऐसें । उभय पिसें अविचार ॥1॥
अभिमानाचे ठेलाठेलीं । मधीं जाली हिंपुष्टी ॥ध्रु.॥
धीरा शांती ठाव नुरे । हा चि उरे आबाऑया ॥2॥
कौतुक हें पाहे तुका । कढतां लोकां अधनि ॥3॥
3699
हित जाणे चित्त । कळों येतसे उचित ॥1॥
परिहार ते संपादनी । सत्य कारण कारणीं ॥ध्रु.॥
वरदळ तें नुतरे कसीं । आगीमध्यें तें रसीं ॥2॥
तुका ह्मणे करुनी खरें । ठेवितां तें पुढें बरें॥3॥
3700
देवें दिला देह भजना गोमटा । तों या जाला भांटा बाधिकेच्या ॥1॥
ताठोनियां मान राहिली वरती । अहंकारा हातीं लवों नल्हे ॥ध्रु.॥
दास ह्मणावया न वळे रसना । सइरवचना बासे गळा ॥2॥
तुका ह्मणे कोठें ठेवावा विटाळ । स्नानें नीर्मळ व्हावयासी ॥3॥
3701
काय करूं पोरा लागली चट । धरी वाट देउळाची॥1॥
सांगितलें नेघे कानीं । दुजें मनीं विठ्ठल ॥ध्रु.॥
काम घरीं न करी धंदा । येथें सदा दुिश्चत ॥2॥
आमचे कुळीं नव्हतें ऐसें । हें च पिसें निवडलें ॥3॥
लौकिकाची नाहीं लाज । माझें मज पारिखें ॥4॥
तुका ह्मणे नरका जाणें । त्या वचनें दुष्टांचीं ॥5॥
3702
कारणापें असतां दृष्टी । शंका पोटीं उपजेना ॥1॥
शूर मिरवे रणांगणीं । मरणीं च संतोष ॥ध्रु.॥
पाहिजे तो कळवळा। मग बळा काय उणे ॥2॥
तुका ह्मणे उदारपणें । काय उणें मनाचें॥3॥
3703
नव्हती हे उसणे बोल । आहाच फोल रंजवण॥1॥
अनुभव तो वरावरी । नाहीं दुरी वेगळा ॥ध्रु.॥
पाहिजे तें आलें रुची।काचाकुची काशाची ॥2॥
तुका ह्मणे लाजे आड । त्याची चाड कोणासी ॥3॥
3704
जों जों घ्यावा सोस । माझे वारीं गर्भवास । लटिक्याचा दोष । अधिक जडे अंगेसीं ॥1॥
आतां आहे तैसें असो । अनुताप अंगीं वसो । येवढें चि नसो । माझें आणि परावें ॥ध्रु.॥
जागाजालेपणें। काय नासावें स्वप्न । शब्दाचिया शिणें । कष्ट मिथ्या मानावे ॥2॥
छाये माकड विटे । धांवे कुपीं काय भेटे । तुका ह्मणे फुटे । डोइऩ गुडघे कोंपर ॥3॥
3705
गुणांचा चि सांटा । करूं न वजों आणिका वाटा॥1॥
करिती छंद नानापरी । भरोन सिणती आडभरी ॥ध्रु.॥
नेमली पंगती। आह्मां संतांची संगती ॥2॥
तुका ह्मणे लीळा । येर कवतुक पाहों डोळां ॥3॥
3706
शिकल्या शब्दाचें उत्पादितों Yाान । दरपणींचें धन उपर वाया ॥1॥
अनुभउ कइं होइऩन भोगिता । सांकडें तें आतां हें चि आलें ॥ध्रु.॥
गायें नाचें करीं शरीराचे धर्म । बीजकळावर्म तुमचें दान ॥2॥
तुका ह्मणे केला उशीर न साहे । द्याल तरी आहे सर्व सिद्ध ॥3॥
3707
सिकविला तैसा पढों जाणे पुसा । कैंची साच दशा तैसी अंगीं ।
स्वप्नींच्या सुखें नाहीं होत राजा । तैसा दिसे माझा अनुभव ॥1॥
कासया हा केला जिहुवे अळंकार । पायांसी अंतर दिसतसे ॥ध्रु.॥
दर्पणींचें धन हातीं ना पदरीं । डोळां दिसें परी सत्याचिये ।
आस केली तरी लाळ चि घोंटावी । ठकाठकी तेवीं दिसतसे ॥2॥
कवित्वें रसाळ वदविली वाणी । साक्ष ही पुराणीं घडे ऐसी ।
तुका ह्मणे गुरें राखोनि गोंवारी । माझीं ह्मणे परि लाभ नाहीं ॥3॥
3708
अनुभव तो नाहीं अमुचिया दरषणें । अइकिलें कानें वदे वाणी ।
जेविल्याचा कैसा अनुभव अंतरीं । ह्मणतां मांडे पुरी काय होतें ॥1॥
नाहींनाहीं गेली तळमळ दातारा । कां जी हरिहरा चाळविलें ॥ध्रु.॥
पत्रीं कुशळता भेटी अनादर । काय तें उत्तर येइल मानूं ।
अंतरीं सबाहएीं कां नाहीं सारिखें । धरूनि पारिखें वर्त्ततसां॥2॥
आलों आलों ऐसी दाऊनियां आस । वाहों बुडतयास काय द्यावें ।
तुका ह्मणे अहो चतुरा शिरोमणि । किती माझी वाणी तुह्मी कोठें॥3॥
3709
केलें तरी आता साच चि करावें । विचारिलें द्यावें कृपादान ॥1॥
संकल्पासी नाहीं बोलिला विकल्प । तुह्मां पुण्यपाप कळे देवा ॥ध्रु.॥
उदार शिH तंव तुमची भूमंडळीं । ऐसी िब्रदावळी गर्जतसे ॥2॥
तुका ह्मणे अहो रकुमादेवीवरा । उपरोध कां धरा माझा आतां ॥3॥
3710
अहो पुरुषोत्तमा । तुह्मां काशाची उपमा ॥1॥
सतंत तो नाहीं बुद्धी । नाळवितां नाहीं शुिद्ध ॥ध्रु.॥
जागविलें तरी । तुह्मां वेिHयेणें हरी ॥2॥
तुका ह्मणे देवा । तुम्हा नित्य दिस नवा॥3॥
3711
मथनें भोगे सार । ताकें घडे उपकार ॥1॥
बरवी सायासाची जोडी । अनुभविया ठावी गोडी ॥ध्रु.॥
पाक आणि रुचि। जेथें तेथें ते कइंची ॥2॥
वाढितो पंगती । तुका आवडी संगती ॥3॥
3712
चिंतनाची जोडी । हा चि लाभ घडोघडी ॥1॥
तुह्मी वसूनि अंतरीं । मज जागवा निर्धारीं ॥ध्रु.॥
जाय जेथें मन । आड घाला सुदर्शन ॥2॥
तुका ह्मणे भोजें । नाचें हो ऐसें न लजें ॥3॥
3713
आवडीची न पुरे धणी । प्रीत मनीं बैसली ॥1॥
नित्य नवा कळवळा । मायबाळामध्यें तों ॥ध्रु.॥
सुख सुखा भेटों आलें । होय वाल्हें पोटींचे ॥2॥
तुका ह्मणे ब्रह्मानंदें । संतवृंदें चरणापें ॥3॥
3714
जडलों तों आतां पायीं । होऊं काइऩ वेगळा ॥1॥
तुम्हीं संतीं कृपा केली । गंगे चाली ओघाची ॥ध्रु.॥
सांभािळलों मायबापा । केलों तापावेगळा ॥2॥
वोरसें या जीव धाला । तुका ठेला मौन्य चि ॥3॥
3715
काळावरी सत्ता । ऐशा करितो वारता ॥1॥
तो मी हीणाहूनि सांडें । देवे दु†हें काळतोंडें ॥ध्रु.॥
मानूनी भर्वसा । होतों दासा मी ऐसा ॥2॥
तुका ह्मणे मान । गेलों वाढवूं थोरपण ॥3॥
3716
समर्थाचे सेवे कोठें नाहीं घात । पाहों नये अंत पांडुरंगा ॥1॥
आहे तैसी नीत विचारावी बरी । येऊनी भीतरी वास करा ॥ध्रु.॥
निढळ राखिलें तरी भयाभीत । हर्षामर्ष चित्त पावतसे॥2॥
तुका ह्मणे तरी कळेल निवाड । दर्शनाची चाड शुभकीतिऩ ॥3॥
3717
बहु धीर केला । जाण न होसी विठ्ठला ॥1॥
आतां धरीन पदरीं । करीन तुज मज सरी ॥ध्रु.॥
जालों जीवासी उदार । उभा राहिलों समोर ॥2॥
तुका विनवी संतां । ऐसें सांगा पंढरिनाथा॥3॥
3718
नेदावी सलगी न करावा संग । करी चित्ता भंग वेळोवेळा ॥1॥
सर्प शांतिरूप न ह्मणावा भला । झोंबे खवळीला तात्काळ तो ॥2॥
तुका ह्मणे दुरी राखावा दुर्जन । करावें वचन न घडे तें ॥3॥
3719
मज अभयदान देइऩ दातारा । कृपेच्या सागरा मायबापा॥1॥
देहभाव तुझ्या ठेवियेला पायीं । आणीक मी कांहीं दुजें नेणें ॥ध्रु.॥
सेवाभिHहीन नेणता पतित । आतां माझे हित तुझ्या पायीं ॥2॥
तुका ह्मणे माझें सर्व ही साधन । नाम संकीर्तन विठोबाचें ॥3॥
3720
करावा वर्षाव । तृषाक्रांत जाला जीव ॥1॥
पाहें आकाशाची वास । जाणता तूं जगनिवास ॥ध्रु.॥
संयोगें विस्तार । वाढी लागे तो अंकूर ॥2॥
तुका ह्मणे फळें । चरणांबुजें तीं सकळें॥3॥
3721
करीं ऐसी धांवाधांवी । चित्त लावीं चरणापें ॥1॥
मग तो माझा मायबाप । घेइल ताप हरूनी ॥ध्रु.॥
बहुतांच्या मतें गोवा । होऊं जीवा नेदावा ॥2॥
तुका ह्मणे करुणाबोलें । धीर विठ्ठलें निघेना ॥3॥
3722
एकविध नारायण । तेथें विषमाचा सीण । पालटों चि भिन्न । नये अणुप्रमाण ॥1॥
अवघें सारावें गाबाळ । चुकवूनियां कोल्हाळ । आनंदाचें स्थळ । एकाएकीं एकांत ॥ध्रु.॥
कायावाचामन। स्वरूपीं च अनुसंधान । लक्ष भेदी बाण । येणे पाडें लवलाहो॥2॥
तुका ह्मणे आळस निद्रा । येथें देउनियां चिरा । देउनियां धीरा । मिठी जाणा जागृतीं ॥3॥
3723
हारपोनि गेली निशी । निद्रा कैसी न देखों ॥1॥
नारायणीं वसलें घर । निरंतर आनंद ॥ध्रु.॥
अवघा रुधविला ठाव। नेला वाव मी माझें ॥2॥
तुका ह्मणे एके ठावीं । असूं नाहीं सीनाभिन्न ॥3॥
3724
पाहा कैसेकैसे । देवें उद्धरिले आनयासें ॥1॥
ऐका नवल्याची ठेव । नेणतां भिHभाव ॥ध्रु.॥
कैलासासी नेला । भिल्ल पानेडी बैसला ॥2॥
पांखांच्या फडत्कारीं । उद्धरुनी नेली घारी ॥3॥
खेचरें पिंडी दिला पाव । त्या पूजनें धाये देव ॥4॥
तुका ह्मणे भोळा । स्वामी माझा हो कोंवळा ॥5॥
3725
अनुभव ऐसा । मज लागला सरिसा ॥1॥
पाठी बैसली सेजारीं । नव्हे शांत कोणे परी ॥ध्रु.॥
कोठें न लगे जावें । कांहीं घालावया ठावें ॥2॥
तुका ह्मणे कोटि । दुःखाच्या च तये पोटीं ॥3॥
3726
पाठीवरी भार । जातो वाहूनियां खर ॥1॥
संत नेतील त्या ठाया । माझी आधीन त्यां काया ॥ध्रु.॥
मोटचौफळ । अंतीं उिच्छष्टाचें बळ ॥2॥
न संडीं मारग । येथें न चोरूनि अंग॥3॥
आपुलिया सत्ता । चालविती नाहीं चिंता ॥4॥
कळविळला तुका । घराचार येथें नका ॥5॥
3727
मागें पुढें जालों लाटा । अवघा मोटा सरळ ॥1॥
नाहीं कोठें रितें अंग । नित्य रंग नवा चि ॥ध्रु.॥
पोसिंद्याचे पडिलों हातीं । वोझें माती चुकली ॥2॥
जोगावलों पोटीं खर । पाठी भार वरि नाहीं ॥3॥
अवघिया मोकऑया दिशा । नाहीं वोळसा कामाचा॥4॥
संताचिये लोळें द्वारीं । पळती दुरी गोमाशा ॥5॥
कांहीं न साहेसा जाला । तुका नेला समर्थ ॥6॥
पातोगें महाद्वारीं। वरि झुली वाकळा ॥7॥
3728
करणें न करणें वारलें जेथें । जातों तेणें पंथें संतसंगें॥1॥
संतीं हें पहिलें लाविलें निशाण । ते खुणा पाहोन गर्जें नाम ॥2॥
तुका ह्मणे तुह्मीं चला या चि वाटे । भरवशानें भेटे पांडुरंग ॥3॥
3729
कइंचें कारण । तृष्णा वाढविते सीण ॥1॥
काय करूनि ऐसा संग । सोसें चि तूं पांडुरंग ॥ध्रु.॥
रूपीं नाहीं गोडी । हांवे हांवे उर फोडी ॥2॥
तुका न पडे भरी । ऐशा वरदळाचे थोरी॥3॥
3730
धन्य तो ग्राम जेथें हरिदास । धन्य तो चि वास भाग्य तया ॥1॥
ब्रह्मYाान तेथें असे घरोघरीं । धन्य त्या नरनारी चतुर्भुज ॥ध्रु.॥
नाहीं पापा रिघ काळाचें जीवन । हरिनामकीर्त्तन घरोघरीं ॥2॥
तुका ह्मणे तिहीं तारिलें सकळां । आपल्या कोटिकुळासहित जीव ॥3॥
3731
मारूं नये सर्प संतांचिये दृष्टी । होतील ते कष्टी व्यापकपणें ॥1॥
एक सूत्र जीवशिवीं आइक्यता । रोम उपडितां अंग कांपे ॥ध्रु.॥
नाहीं साहों येत दुखाची ते जाती । परपीडा भूतीं साम्य जालें ॥2॥
तुका ह्मणे दिला नीतीचा संकेत । पुजा नांवें चित्त सुखी तेणें ॥3॥
3732
भय होतें आह्मीपणें । पाठी येणें घातलें ॥1॥
अवघा आपुला चि देश । काळा लेश उरे चि ना ॥ध्रु.॥
समर्थाचें नाम घेतां । मग चिंता काशाची ॥2॥
तुका ह्मणें नारायणें । जालें जिणें सुखाचें ॥3॥
3733
विषम वाटे दुरवरी । चालूनि परती घरी । मागील ते उरी । नाहीं उरली भयाची ॥1॥
मुख्य न व्हावा तो नाड । सेवटाचे हातीं गोड । सरलिया चाड । मग कैचे उद्वेग ॥ध्रु.॥
होता पहिला अभ्यास । समयीं घालावया कास । तेव्हां लटिके दोष । योगें अनुतापाच्या ॥2॥
तुका ह्मणे आहे । बुद्धी केलियानें साहे । जवळी च पाहें । देव वाट स्मरणाची ॥3॥
3734
आतां कोठें धांवे मन । तुझे चरण देखिलिया ॥1॥
भाग गेला सीण गेला । अवघा जाला आनंदु ॥ध्रु.॥
प्रेमरसें बैसली मिठी । आवडी लाठी मुखासी ॥2॥
तुका ह्मणे आह्मां जोगें । विठ्ठल घोगें खरें माप ॥3॥
3735
विश्वीं विश्वंभर । बोले वेदांतींचा सार ॥1॥
जगीं जगदीश । शास्त्रें वदती सावकास ॥ध्रु.॥
व्यापिलें हें नारायणें । ऐसीं गर्जती पुराणें ॥2॥
जनीं जनादऩन । संत बोलती वचनें ॥3॥
सूर्याचिया परी । तुका लोकीं क्रीडा करी ॥4॥
3736
निरोधती परि न मोडे विकार । बहु हीं दुस्तर विषयद्वारें ॥1॥
राहातेति तुह्मी भरोनि अंतरीं । होतों तदाकारी निविऩषचि ॥ध्रु.॥
कृपेचिया साक्षी असती जवळी । वचनें मोकळीं सरत नाहीं ॥2॥
तुका ह्मणे ताळा मेळवणीपाशीं । विनंती पायापाशीं हे चि करीं ॥3॥
3737
अद्वय चि द्वय जालें चि कारण । धरिलें नारायणें भिHसुख ॥1॥
अपरोक्ष आकार जाला चतुर्भुज । एकतkव बीज भिन्न नाहीं ॥ध्रु.॥
शून्य निरशुन्यी राहिलें निर्मळ । तें दिसे केवळ इटेवरी ॥2॥
सुखें घ्यावें नाम वदना ही चाड । सरिता वापी आड एक पाणी ॥3॥
तुका ह्मणे मी च आहें तेणें सुखें । भेद नाहीं मुखें नाम गातों ॥4॥
3738
उदार चक्रवर्ती । वैकुंठीचा भूपति । पुंडलिकाचिया प्रीती । विटेवरी राहिला ॥1॥
सर्वसिद्धीचा दातार । सवें आणिला परिवार । भH अभयंकर । घ्याघ्या ऐसें ह्मणतसे ॥ध्रु.॥
जेणें हें विश्व निमिऩलें । महर्षीदेवा संस्थापिलें । एकवीस स्वर्गांतें धरिलें । सत्तामात्रें आपुलिया ॥2॥
तुका ह्मणे कृपावंत । इिच्छले पुरवी अर्थ। रििद्धसििद्धमुHी देतसे । शेखीं संग आपुला ॥3॥
3739
सकलगुणें संपन्न । एक देवाचें लक्षण ॥1॥
वरकड कोठें कांहीं । एक आहे एक नाहीं ॥ध्रु.॥
षड्गुण ऐश्वर्य संपन्न । एक भगवंतीं जाण ॥2॥
तुका ह्मणे जेंजें बोला । तेंतें साजे या विठ्ठला ॥3॥
3740
वैकुंठींचें सुख पंढरिये आलें । अवघें पुंडलिकें सांटविलें ॥1॥
घ्या रे घ्या रे माझे बाप । जिव्हा घेउनि खरें माप। करा एक खेप । मग करणें न लगे ॥ध्रु.॥
विषय गुंडोनी ठेवीं पसारा । मग धांव घ्या पंढरपुरा ॥2॥
जंव आहे आयुष्याचा लेश। तंव करीं पंढरीचा वास ॥3॥
अळस न करीं लाभाचा । तुका विनवी कुणबियाचा ॥4॥
3741
देवाचें चरित्र नाठवे सर्वथा । विनोदार्थ कथा गोड वाटे ॥1॥
हातावरि हात हासोनि आफळी । वाजवितां टाळी लाज वाटे ॥2॥
तुका ह्मणे थुंका त्याच्या तोंडावरि । जातो यमपुरी भोगावया ॥3॥
3742
अद्वैतीं तों माझें नाहीं समाधान । गोड हे चरण सेवा तुझी ॥1॥
करूनी उचित देइप हें चि दान । आवडे कीर्तन नाम तुझें॥ध्रु.॥
देवभHपण सुखाचा सोहळा । ठेवुनी निराळा दावी मज ॥2॥
तुका ह्मणे आहे तुझें हें सकळ । कोणी एके काळें देइप मज ॥3॥
3743
हें चि माझें तप हें चि माझें दान । हें चि अनुष्ठान नाम तुझें ॥1॥
हें चि माझें तीर्थ हें चि माझें व्रत । सत्य हें सुकृत नाम तुझें ॥ध्रु.॥
हा चि माझा धर्म हें चि माझें कर्म । हा चि नित्यनेम नाम तुझें ॥2॥
हा चि माझा योग हा चि माझा यYा । हें चि जपध्यान नाम तुझें ॥3॥
हें चि माझें Yाान श्रवण मनन । हें चि निजध्यासन नाम तुझे ॥4॥
हा चि कुळाचार हा चि कुळधर्म । हा चि नित्यनेम नाम तुझें ॥5॥
हा माझा आचार हा माझा विचार । हा माझा निर्धार नाम तुझें ॥6॥
तुका ह्मणे दुजें सांगायासि नाहीं । नामेंविण कांहीं धनवित्त ॥7॥
3744
कोण साक्षीविण । केलें उद्धारा भजन ॥1॥
ऐसें सांगा जी दातारा । माझी भिH परंपरा ॥ध्रु.॥
कोणें नाहीं केली आळी । ब्रह्मYाानाहुनि वेगळी ॥2॥
कोणाचें तों कोड । नाहीं पुरविला लाड ॥3॥
कोणाच्या उद्धारा । केला विलंब माघारा॥4॥
तुका ह्मणे भिन्न । कांहो बोले साक्षीविण ॥5॥
3745
सुखरूप चाली । हळूहळू उसंतिली ॥1॥
बाळगोपाळाची वाट । सेवे सेवकता नीट ॥ध्रु.॥
जरी झाला श्रम । तरी पडों नये भ्रम ॥2॥
तुका ह्मणे दासां । देव सरिसासरिसा॥3॥
3746
चुकली ते वाट । पुढें सांपडवी नीट ॥1॥
ह्मणउनी गर्भवास । नेणती ते हरिचे दास ॥ध्रु.॥
संचिताचा संग । काय जाणों पावें भंग ॥2॥
तुका ह्मणे दृष्टी उघडितों नव्हे कष्टी ॥3॥
3747
कइं तो दिवस देखेन डोळां । कल्याण मंगळामंगळाचें॥1॥
आयुष्याच्या शेवटीं पायांसवे भेटी । किळवरें तुटी जाल्या त्वरे ॥ध्रु.॥
सरो हें संचित पदरींचा गोवा । उताविळें देवा मन जालें ॥2॥
पाउलापाउलीं करितां विचार । अनंतविकार चित्ता अंगीं ॥3॥
ह्मणउनि भयाभीत होतो जीव । भाकितसें कींव अटाहासें ॥4॥
तुका ह्मणे होइल आइकिलें कानीं । तरि चक्रपाणी धांव घाला ॥5॥
दुःखाच्या उत्तरीं आळविले पाय । पाहणें तों काय अजून अंत ॥6॥
3748
कळों येतें वर्म । तरी न पवतों श्रम ॥1॥
तुह्मां शिरीं होता भार । आह्मां कैचा संचार ॥ध्रु.॥
होतें अभयदान । तरी िस्थर होतें मन ॥2॥
तुका ह्मणे पाहें । ऐसी वाट उभा आहे ॥3॥
3749
वारंवार हा चि न पडावा विसर । वसावें अंतर तुमच्या गुणीं ॥1॥
इच्छेचा ये दाता तूं एक समर्था । अगा कृपावंता मायबापा ॥ध्रु.॥
लाभाचिये वोढी उताविळें मन । त्यापरि चिंतन चरणाचें ॥2॥
तुका ह्मणे जीवी जीवन ओलावा । पांडुरंगे दावा शीघ्र आतां ॥3॥
3750
आइका माझीं कवतुकउत्तरें । देउनी सादरें चित्त देवा॥1॥
वोरसें आवडी आलों पायापासीं । होय तें मनेसीं सुख कीजे ॥ध्रु.॥
तुमचें न भंगे सवाौत्तमपण । करितां समाधान लेंकराचें॥2॥
तुका ह्मणे जरी बोलतों बोबडें । तरी वाडे कोडें कवतुक ॥3॥
