॥अभंगवाणी॥३७५१ते४०००॥
3751
जन्मा आलियाचा लाभ । पद्मनाभदरुषणें ॥1॥
पाठीलागा येतो काळ । तूं कृपाळु माउली ॥ध्रु.॥
कोण्या उपायें हें घडे । भव आंगडें सुटकेचें ॥2॥
बहु उसंतीत आलों । तया भ्यालों स्थळासी ॥3॥
तुका ह्मणे तूं जननी । ये निर्वाणी विठ्ठले ॥4॥
3752
नाहीं गुणदोष लिंपों देत अंगीं । झाडितां प्रसंगीं वरावरी ॥1॥
निकटवासिया आळवितों धांवा । तेथूनियां देवा सोडवूनी ॥ध्रु.॥
उमटे अंतरीं तें करूं प्रगट । कळोनी बोभाट धांव घालीं ॥2॥
तुका ह्मणे तरि वांचलों या काळें । समर्थाचे बळें सुखी असों ॥3॥
3753
आतां येणें पडिपाडें । रस सेवूं हा निवाडें । मुंगी नेली गोडें । ठेविलिये अडचणी ॥1॥
तैसें होय माझ्या जीवा । चरण न सोडीं केशवा । विषयबुिद्ध हेवा । वोस पडो सकळ ॥ध्रु.॥
भुकेलिया श्वाना । गांठ पडे सवें अन्ना । भुकों पाहे प्राणा । परि तोंडिंची न सोडी ॥2॥
काय जिंकियेलें मन । जीवित्व कामातुरा तृण । मागे विभिचारिण । भHी तुका ये जाती ॥3॥
3754
न पवीजे तया ठाया । आलों कायाक्लेशेसीं ॥1॥
आतां माझें आणीं मना । नारायणा ओजेचें ॥ध्रु.॥
बहु रिणें पिडिलों फार । परिहार करावा ॥2॥
तुका ह्मणे निर्बळशिH । काकुलती म्हुण येतों ॥3॥
3755
बहु फिरलों ठायाठाव । कोठें भाव पुरे चि ना ॥1॥
समाधान तों पावलों । उरलों बोलों यावरि ॥ध्रु.॥
घे गा देवा आशीर्वाद । आमुच्या नांद भाग्यानें ॥2॥
तुका ह्मणे जेवूं आधी । खवखव मधीं सारावी ॥3॥
3756
कोण येथें रिता गेला । जो जो आला या ठाया॥1॥
तातडी ते काय आतां । ज्याची चिंता तयासी ॥ध्रु.॥
नांवासाटीं नेघें भार । न लगे फार वित्पित्त ॥2॥
तुका ह्मणे न लगे जावें । कोठें देवें सुचनें ॥3॥
3757
इंिद्रयाचें पुरे कोड । तें चि गोड पुढती ही ॥1॥
जावें म्हणती पंढरपुरा । हा चि बरा संसार ॥ध्रु.॥
बैसलें तें मनामुळीं । सुख डोळीं देखिलें ॥2॥
तुका ह्मणे देती कान । वाणावाण निवडूनी ॥3॥
3758
आतां देवा मोकिळलें । तुह्मी भलें दिसेना ॥1॥
आतां नाहीं जीवभाव । उरला ठाव वेगळा ॥ध्रु.॥
सांभाळुन घ्यावें देवा । आपणासवा यावरि ॥2॥
तुका ह्मणे नग्न भाज । तरि ते लाज स्वामीसी ॥3॥
3759
आशाबद्ध आह्मी भाकितसों कींव । तत्पर हा जीव कार्यापाशीं ॥1॥
प्रतिउत्तराची पाहातसें वाट । करूनि बोभाट महाद्वारीं ॥ध्रु.॥
आपुल्या उचितें करूनियां ठेवीं । संबंध गोसावी तोडोनियां ॥2॥
तुका ह्मणे एक जालिया निवाड । कोण बडबड करी मग ॥3॥
3760
खद्योतें फुलविलें रविपुढें ढुंग । साक्षी तंव जग उभयतां ॥1॥
आपल्या आपण नाहीं शोभों येत । चार करी स्फीत दाखवूनि ॥ध्रु.॥
खाणार ताकाचें आसातें माजीरें । आपणें चि अधीर कळों येतें ॥2॥
तुका ह्मणे जळो मैंदाची मवाळी । दावूनियां नळी कापी सुखें ॥3॥
3761
नाहीं सरों येत कोरडएा उत्तरीं । जिव्हाऑयाची बरी ओल ठायीं ॥1॥
आपुलिया हिता मानिसी कारण । सत्या नारायण साहे असो ॥ध्रु.॥
निर्वाणीं निवाड होतो आगीमुखें । तप्त लोह सुखें धरितां हातीं ॥2॥
तुका ह्मणे नेम न टळतां बरें । ख†यासी चि खरें ऐसें नांव ॥3॥
3762
आलों उल्लंघुनि दुःखाचे पर्वत । पायांपाशीं हित तुमच्या तरी ॥1॥
न देखेल लासा दुःखी होतें मन । कठिणें कठिण वाटतसे ॥ध्रु.॥
नव्हे सांडी परि वाटतें निरास । न ये माझा दिस संकल्पाचा ॥2॥
तुका ह्मणे तुह्मीं सदैव जी देवा । माझ्या हा चि जीवा एक ठाव ॥3॥
3763
किती सोसिती करंटीं । नेणों संसाराची आटी । सर्वकाळ पोटीं । चिंतेची हळहळ ॥1॥
रिकामिया तोंडें राम । काय उच्चारितां श्रम । उफराटा भ्रम । गोवी विषय माजिरा ॥ध्रु.॥
कळतां न कळे । उघडे झाकियेले डोळे । भरलें त्याचे चाळे । अंगीं वारें मायेचें ॥2॥
तुका ह्मणे जन । ऐसें नांवबुिद्धहीन । बहुरंगें भिन्न । एकीं एक निमलें ॥3॥
3764
मंगळाचा मंगळ सांटा । विट तोटा नेणे तें ॥1॥
हें भरा सातें आलें । भलें भलें ह्मणवावें ॥ध्रु.॥
जनीं जनादऩन वसे । येथें दिसे तें शुद्ध ॥2॥
तुका ह्मणे बहुतां मुखें । खरें सुखें ठेवावें॥3॥
3765
नामाचा महिमा बोलिलों उत्कर्ष । अंगा कांहीं रस न ये चि तो ॥1॥
कैसें समाधान राहे पांडुरंगा । न लगे चि अंगा आणी कांहीं ॥ध्रु.॥
लाभाचिये अंगीं सोस कवतुकें । फिक्याचें तें फिकें वेवसाव ॥2॥
तुका ह्मणे करा आपुला महिमा । नका जाऊं धर्मावरि माझ्या ॥3॥
3766
हें चि वारंवार । पडताळुनी उत्तर ॥1॥
करितों पायांसी विनंती । नुपेक्षावें कमळापती ॥ध्रु.॥
गंगोदकें गंगे । अर्घ्य द्यावें पांडुरंगे ॥2॥
जोडोनियां हात । करी तुका प्रणिपात ॥3॥
3767
अवचित या तुमच्या पायां । देवराया पावलों ॥1॥
बरवें जालें देशाउर । आल्या दुर सारिखें ॥ध्रु.॥
राहोनियां जातों ठाया । आलियाची निशानी ॥2॥
तुका ह्मणे चरणसेवा । जोडी हेवा लाधली ॥3॥
3768
आतां पाविजेल घरा । या दातारा संगती ॥1॥
पायावरि ठेवूं माथा । सर्वथा हा नुपेक्षी ॥ध्रु.॥
येथून तेथवरि आतां। नाहीं सत्ता आणिकांची ॥2॥
तुका ह्मणे चक्रपाणी । शिरोमणी बिळयांचा ॥3॥
3769
बरवें माझ्या केलें मनें । पंथें येणें निघालें ॥1॥
अभयें च जावें ठाया । देवराया प्रतापें ॥ध्रु.॥
साधनाचा न लगे पांग । अवघें सांग कीर्तन ॥2॥
तुका ह्मणे सत्ता थोरी । कोण करी खोळंबा ॥3॥
3770
मागें पुढें नाहीं । दुजें यावेगळें कांहीं ॥1॥
नाहीं उरलें आणीक । केला झाडा सकिळक ॥ध्रु.॥
विश्वासावांचून । नांवें दुजियाचे शून्य ॥2॥
देवाविण कांहीं । तुका ह्मणे उरी नाहीं॥3॥
3771
वैराग्याचा अंगीं जालासे संचार । इच्छी वनांतर सेवावया ॥1॥
कां जी याचें करूं नये समाधान । वियोगानें मन सिणतसे ॥ध्रु.॥
नये चि यावया पंढरीचें मूळ । न देवे चि माळ कंठींची ही ॥2॥
तुका ह्मणे जालें अप्रीतीचें जिणें । लाजिर हें वाणें सेवा करी ॥3॥
3772
आिळकरा कोठें साहातें कठिण । आपुला तें प्राण देऊं पाहे ॥1॥
सांभाळावें मायबापें कृपादृष्टी । पीडितां तो दृष्टी देखों नये ॥ध्रु.॥
अंतरलों मागें संवसारा हातीं । पायांपें सरतीं जालों नाहीं ॥2॥
तुका ह्मणे तुह्मी विचारा जी देवा । ठेवाल तें ठेवा कोणे परी ॥3॥
3773
स्वप्नींचें हें धन हातीं ना पदरीं । प्रत्यक्ष कां हरि होऊं नये ॥1॥
आजुनि कां करा चाळवाचाळवी । सावकाशें द्यावी सत्य भेटी ॥ध्रु.॥
बोलोनियां फेडा जीवींची काजळी । पाहेन कोमळीं चरणांबुजें ॥2॥
तुका ह्मणे माझ्या जीवींचिया जीवा । सारूनियां ठेवा पडदा आतां ॥3॥
3774
येतील अंतरा शिष्टाचे अनुभव । तळमळी जीव तया सुखा ॥1॥
आतां माझा जीव घेउनियां बळी । बैसवावें वोळी संतांचिये ॥ध्रु.॥
विस्तारिली वाचा फळेंविण वेल । कोरडे चि बोल फोस वांझे ॥2॥
तुका ह्मणे आलों निर्वाणा च वरी । राहों नेदीं उरी नारायणा ॥3॥
3775
ह्मणउनि काय जीऊं भHपण । जायाचीं भूषणें अळंकार ॥1॥
आपुल्या कष्टाची करूनियां जोडी । मिरवीन उघडी इच्छावसें ॥ध्रु.॥
तुके तरि तुकीं ख†याचे उत्तम । मुलाम्याच्या भ्रम कोठवरि ॥2॥
तुका ह्मणे पुढें आणि मागें फांस । पावें ऐसा नास न करीं देवा ॥3॥
3776
आपण चि व्हाल साहे । कसियाला हे धांवणी॥1॥
भाकिली ते उरली कींव । आहे जीव जीवपणें ॥ध्रु.॥
आहाच कैंचा बीजा मोड । प्रीति कोड वांचूनि ॥2॥
तुका ह्मणे दंडिन काया । याल तया धांवणिया ॥3॥
3777
नििश्चतीनें होतों करुनियां सेवा । कां जी मन देवा उद्वेगिलें ॥1॥
अनंत उठती चित्ताचे तरंग । करावा हा त्याग वाटतसे ॥ध्रु.॥
कोण तुह्मांविण मनाचा चाळक । दुजें सांगा एक नारायणा ॥2॥
तुका ह्मणे माझा मांडिला विनोद । करऊं नेणें छंद कराल काइ ॥3॥
3778
आश्वासावें दास । तरी घडे तो विश्वास ॥1॥
नाहीं चुकत चाकरी । पुट लाडे शोचे थोरी ॥ध्रु.॥
स्वामीच्या उत्तरें । सुख वाटे अभयें करें ॥2॥
न मगें परि भातें । तुका ह्मणे निढिळ रितें ॥3॥
3779
जेणें होय हित । तें तूं जाणसी उचित ॥1॥
मज नको लावूं तैसें । वांयां जायें ऐसें पिसें ॥ध्रु.॥
धरितोसी सत्ता । होसी सकळ जाणता ॥2॥
चतुराच्या राया । अंगीकारावें तुकया॥3॥
3780
राहे उभा वादावादीं । तरी फंदीं सांपडे ॥1॥
लव्हाऑयासी कोठें बळ । करिल जळ आपुलें ॥ध्रु.॥
कठिणासी बळजोडा । नम्र पीडा देखेना ॥2॥
तुका ह्मणे सर्वरसीं । मिळे त्यासी गोत तें ॥3॥
3781
म्हणउनि जाली तुटी । नाहीं भेटी अहंकारें ॥1॥
दाखविलें देवें वर्म । अवघा भ्रम नासला ॥ध्रु.॥
हातें मुरगािळतां कान। नाहीं भिन्न वेदना ॥2॥
तुका ह्मणे एकांतसुखें । अवघें गोतें गुंतलें॥3॥
3782
न पडो आतां हाडीं घाव । मध्यें कींव नासक ॥1॥
करविली आत्महत्या । जीवा कां द्वंदाचा ॥ध्रु.॥
आशापाशीं गुंतला गळा । तेणें कळाहीन जालों ॥2॥
तुका ह्मणे लावूं मुळी । जीवकुळी थोरेसी ॥3॥
3783
सामावे कारण । नाहीं सोसत धरणें ॥1॥
लादी थींके लाजिरवाणी । हीनकमाइऩची घाणी ॥ध्रु.॥
पुष्प जवळी नाका। दुगपधीच्या नांवें थुंका ॥2॥
तुका ह्मणे किती । उपदेशहीन जाती॥3॥
3784
असाल ते तुह्मी असा । आह्मी सहसा निवडों ना॥1॥
अनुसरलों एका चित्तें । हातोंहातें गींवसित ॥ध्रु.॥
गुणदोष काशासाटीं । तुमचे पोटीं वागवूं ॥2॥
तुका ह्मणे दुजें आतां । कोठें चित्ता आतळों ॥3॥
3785
सोंवळा होऊं तों वोंवळें जडलें । सांडीमांडी बोलतोंडीं बीजीं ॥1॥
एकसरीं केलीं किळवरें साटी । आतां नका तुटी पायांसवें ॥ध्रु.॥
संकल्पीं विकल्प पापाचा सुकाळ । रज्जुसर्प मूळ मरणाचें ॥2॥
तुका ह्मणे हें तूं ब्रह्मांड चािळता । मी कां करूं चिंता पांडुरंगा ॥3॥
3786
आहे तैसा आतां आहे ठायीं बरा । ठेविलों दातारा उचितें त्या ॥1॥
वचनाचा भार पडिलिया शिरीं । जालें मग भारी उतरेना ॥ध्रु.॥
अबोल्याची सवे लावुनियां मना । फाकों नेदीं गुणा ऐसें करूं ॥2॥
तुका ह्मणे आह्मां गोंवऑयाचा संग । राखतें तें अंग जाणतसों ॥3॥
3787
तूं माझा कोंवसा । परी न कळे या धसां ॥1॥
कूट खाती मागें पुढें । जाती नरयेगांवा पुढें ॥ध्रु.॥
माझी ह्मणती कवी। निषेधुनि पापी जीवीं ॥2॥
तुका ह्मणे पांडुरंगा । आतां कोण लेखी जगा ॥3॥
3788
दर्पणासी बुजे । नखटें तोंड पळवी लाजे ॥1॥
गुण ज्याचे जो अंतरीं । तो चि त्यासी पीडा करी ॥ध्रु.॥
चोरा रुचे निशी। देखोनियां विटे शशी ॥2॥
तुका ह्मणे जन । देवा असे भाग्यहीन ॥3॥
3789
ह्मणउनि शरण जावें । सर्वभावें देवासी ॥1॥
तो हा उतरील पार । भवदुस्तरनदीचा ॥ध्रु.॥
बहु आहे करुणावंत । अनंत हें नाम ज्या ॥2॥
तुका ह्मणे साक्षी आलें । तरी केलें प्रगट॥3॥
3790
ऐसीं वर्में आह्मां असोनियां हातीं । कां होऊं नेणतीं दिशाभुली ॥1॥
पोटाळुनी पाय कवळीन उभा । कृपे पद्मनाभा हालों नेदीं ॥ध्रु.॥
आपुले इच्छेसी घालीन संपुष्टीं । श्रीमुख तें दृष्टी न्याहाळीन ॥2॥
तुका ह्मणे बहु सांडियेलीं मतें । आपुल्या पुरतें धरुनी ठेलों ॥3॥
3791
रत्नाच्या वोवणी कांचे ऐशा घरी । आव्हेरुनी दुरी अधिकारें ॥1॥
जातिस्वभाव आला डोऑयां आड । तया घडे नाड न कळतां ॥ध्रु.॥
कामधेनु देखे जैशा गाइऩह्मैसी । आणिकांतें ऐसी करोनियां ॥2॥
तुका ह्मणे काय बोलोनियां फार । जयाचा वेव्हार तया साजे ॥3॥
3792
तरी च हीं केलीं । दानें वाइऩट चांगलीं ॥1॥
येक येक शोभवावें । केलें कवतुक देवें ॥ध्रु.॥
काय त्याची सत्ता । सूत्र आणीक चािळता ॥2॥
तुका ह्मणे धुरें । डोळे भरिले परि खरें॥3॥
3793
अंधळें तें सांगे सांगितल्या खुणा । अनुभव देखणा प्रगट त्या ॥1॥
नांदणुक सांगे वडिलाचें बळ । कैसा तो दुर्बळ सुख पावे ॥2॥
तुका ह्मणे नांदों आपल्या प्रतापें । तयासी लोकांपें स्तुती सांगों ॥3॥
3794
करी आणिकांचा अपमान । खळ छळवादी ब्राह्मण। तया देतां दान । नरका जाती उभयतां ॥1॥
तैसें जालें दोघांजणां। मागतिया यजमाना । जािळयेलें वनां । आपणासहित कांचणी॥ध्रु.॥
घडितां दगडाची नाव । मोल क्लेश गेले वाव । तरता नाहीं ठाव। बुडवी तारूं तरतीया ॥2॥
चोरा दिधला सांटा । तेणें मारियेल्या वाटा । तुका ह्मणे ताठा । हें तंव दोघे नाडती ॥3॥
3795
जळो ते जाणींव जळो ते शाहाणींव । राहो माझा भाव विठ्ठलपायीं ॥1॥
जळो तो आचार जळो तो विचार । राहो मन स्थीर विठ्ठलपायीं ॥ध्रु.॥
जळो हा लौकिक जळो दंभमान । लागो जीव ध्यान विठ्ठलाचें ॥2॥
जळो हें शरीर जळो हा संबंध । राहो परमानंद माझा कंठीं ॥3॥
तुका ह्मणे येथे अवघें चि होय । धरीं मना सोय विठोबाची ॥4॥
3796
विश्वास धरूनि राहिलों निवांत । ठेवूनियां चित्त तुझे पायीं ॥1॥
तरावें बुडावें तुझिया वचनें । निर्धार हा मनें केला माझा॥ध्रु.॥
न कळे हें मज साच चाळविलें । देसी तें उगलें घेइन देवा ॥2॥
मागणें तें सरे ऐसें करीं देवा । नाहीं तरी सेवा सांगा पुढें॥3॥
करावें कांहीं कीं पाहावें उगलें । तुका ह्मणे बोलें पांडुरंगा॥4॥
3797
देवाचिये पायीं देइप मना बुडी । नको धांवों वोढी इंिद्रयांचे ॥1॥
सर्व सुखें तेथें होती एकवेळे । न सरती काळें कल्पांतीं ही ॥ध्रु.॥
जाणें येणें खुंटे धांवे वेरजार । न लगे डोंगर उसंतावे ॥2॥
सांगन तें तुज इतुलें चि आतां । मानी धन कांता विषतुल्य ॥3॥
तुका ह्मणे तुझे होती उपकार । उतरों हा पार भवसिंधु ॥4॥
3798
आह्मी विठ्ठलाचे दास जालों आतां । न चले हे सत्ता आणिकांची ॥1॥
नावरे तयासी ऐसें नाहीं दुजें । करितां पंढरिराजें काय नव्हे ॥ध्रु.॥
कोठें तुज ठाव घ्यावयासी धांवा । मना तूं विसावा घेइऩ आतां ॥2॥
इंिद्रयांची वोढी मोडिला व्यापार । ज्या अंगें संचार चाळी तुज ॥3॥
तुका ह्मणे आह्मी जिंकोनियां काळ । बैसलों निश्चळ होऊनियां ॥4॥
3799
सांगतों तरि तुह्मी भजा रे विठ्ठला । नाहीं तरि गेला जन्म वांयां ॥1॥
करितां भरोवरी दुरावसी दुरी । भवाचिये पुरीं वाहावसी ॥2॥
कांहीं न लगे एक भाव चि कारण । तुका ह्मणे आण विठ्ठलाची ॥3॥
3800
शब्दYाानी येऊं नेदीं दृष्टीपुढें । छळवादी कुडे अभH ते ॥1॥
जळो ते जाणींव जळो त्याचे दंभ । जळो त्याचें तोंड दुर्जनाचें ॥2॥
तुका ह्मणे येती दाटूनि छळाया । त्यांच्या बोडूं डोया न धरूं भीड ॥3॥
3801
अन्यायासी राजा जरि न करितां दंड । बहुचक ते लंड पीडिती जना ॥1॥
ने करी निगा कुणबी न काढितां तण । कैंचे येती कण हातासी ते ॥2॥
तुका ह्मणे संतां करूं नये अनुचित। पाप नाहीं नीत विचारिता ॥3॥
3802
भले लोक नाहीं सांडीत ओळखी । हे तों झाली देखी दुस†याची ॥1॥
असो आतां यासी काय चाले बळ । आपुलें कपाळ वोडवलें ॥ध्रु.॥
समर्थासी काय कोणें हें ह्मणावें । आपुलिया जावें भोगावरि ॥2॥
तुका ह्मणे तुह्मां बोल नाहीं देवा । नाहीं केली सेवा मनोभावें ॥3॥
3803
मुकें होतां तुझ्या पदरीचें जातें । मूर्ख तें भोगितें मीमीपण ॥1॥
आपुलिये घरीं मैंद होऊनी बसे । कवण कवणासी बोलों नका ॥2॥
तुका ह्मणे तुह्मां सांगतों मी खुण । देवासी तें ध्यान लावुनि बसा ॥3॥
3804
आषाढी निकट । आणी कातिऩकीचा हाट ॥1॥
पुरे दोन्ही च बाजार । न लगे आणीक व्यापार ॥ध्रु.॥
तें चि घ्यावें तें चि घ्यावें । कैवल्याच्या रासी भावें ॥2॥
कांहीं कोणा नेणे । विठो वांचूनि तुका ह्मणे ॥3॥
3805
देऊनियां प्रेम मागितलें चित्त । जाली फिटाफिट तुह्मां आह्मां ॥1॥
काशानें उदार तुह्मांसी ह्मणावें । एक नेसी भावें एक देसी ॥ध्रु.॥
देऊनियां थोडें नेसील हें फार । कुंटिसी विचार अवघियांचा ॥2॥
तुका ह्मणे आह्मां भांडवल चित्त । देउनी दुिश्चत पाडियेलें ॥3॥
3806
तातडीची धांव अंगा आणि भाव । खोळंबा तो मग निश्चयाचा ॥1॥
ह्मणउनि बरी विचारावी चाली । उरीचि ते बोली कामा येते ॥ध्रु.॥
कोरडें वैराग्य माजिरा बडिवार । उतरे तो शूर अंगींचें तें ॥2॥
तुका ह्मणे बरी झ†याची ते चाली । सांचवण्या खोली कैसीयांची ॥3॥
3807
मी तों बहु सुखी आनंदभरिता । आहें साधुसंतां मेळीं सदा ॥1॥
देवा कांहीं व्हावें ऐसें नाहीं माझ्या जीवा । आणीक केशवा तुजविण ॥ध्रु.॥
न लगे वैकुंठ मोक्ष सायुज्यता । सुख वाटे घेतां जन्म ऐसें ॥2॥
मृत्युलोकीं कोण धरिलें वासना । पावावया जनासवें दुःख ॥3॥
तुका ह्मणे तुझा दास ऐसें लोकां । कांहीं सकिळकां कळों यावें ॥4॥
3808
घ्या रे लुटी प्रेम सुख । फेडा आजि धणी । चुकला तो मुकला । जाली वेरझार हाणी ॥1॥
घाला घातला वैकुंठीं । करूनियां जीवें साटी । पुरविली पाठी । वैष्णवीं काळाची ॥ध्रु.॥
अवघें आणिलें अंबर । विठोसहित तेथें धुर । भेदूनि जिव्हार । नामबाणीं धरियेला ॥2॥
संचित प्रारब्ध क्रियमाण । अवघीं जालीं गहन । केलीं पापपुण्यें । देशधडी बापुडीं ॥3॥
आनंदें गर्जती निर्भर । घोष करिती निरंतर । कांपती असुर । वीर कवणा नांगवती॥4॥
जें दुर्लभ ब्रह्मादिकां । आजि सांपडलें फुका । घ्या रे ह्मणे तुका । सावचित्त होउनी ॥5॥
3809
तुझिया दासांचा हीन जालों दास । न धरीं उदास मायबापा ॥1॥
तुजविण प्राण कैसा राहों पाहे । वियोग न साहे क्षणभरि ॥ध्रु.॥
आणिक माझ्या जीवें मोकलिली आस । पाहे तुझी वास पांडुरंगा ॥2॥
सर्वभावें तुज आणिला उचित । राहिलों नििंश्चत तुझे पायीं ॥3॥
तुका ह्मणे तुज असो माझा भार । बोलतों मी फार काय जाणें ॥4॥
3810
ते चि करीं मात । जेणें होइल तुझें हित ॥1॥
काय बडबड अमित । सुख जिव्हारीं सिणविसी ॥ध्रु.॥
जो मुळव्याधी पीडिला । त्यासी देखोन हांसे खरजुला ॥2॥
आराथकरी सोसी । त्यासि हांसे तो आळसी ॥3॥
क्षयरोगी ह्मणे परता । सर रोगिया तूं आतां ॥4॥
वडस दोहीं डोळां वाढले । आणिकां कानें कोंचें ह्मणे ॥5॥
तुका ह्मणे लागों पायां । शुद्ध करा आपणियां ॥6॥
3811
कळों आला भाव माझा मज देवा । वांयांविण जीवा आठविलें ॥1॥
जोडूनि अक्षरें केलीं तोंडपिटी । न लगे सेवटीं हातीं कांहीं ॥2॥
तुका ह्मणे माझे गेले दोन्ही ठाय । सवसार ना पाय तुझे मज ॥3॥
3812
आतां तरी मज सांगा साच भाव । काय म्यां करावें ऐसें देवा ॥1॥
चुकावया कर्म नव्हतें कारण । केला होय सीण अवघा चि ॥2॥
तुका ह्मणे नको पाहूं निरवाण । देइप कृपादान याचकासी ॥3॥
3813
बोल नाहीं तुझ्या दातृत्वपणासी । आह्मी अविश्वासी सर्वभावें ॥1॥
दंभें करी भHी सोंग दावी जना । अंतरीं भावना वेगिळया ॥2॥
तुका ह्मणे देवा तूं काय करिसी । कर्मा दुस्तरासी आमुचिया ॥3॥
3814
नामधारकासी नाहीं वर्णावर्ण । लोखंड प्रमाण नाना जात ॥1॥
शस्त्र अथवा गोळे भलता प्रकार । परिसीं संस्कार सकळ ही हेम ॥ध्रु.॥
प्रजन्य वर्षतां जीवना वाहावट । तें समसकट गंगे मिळे ॥2॥
सर्व तें हें जाय गंगा चि होऊन । तैसा वर्णावर्ण नाहीं नामीं ॥3॥
महांपुरीं जैसें जातसे उदक । मध्यें तें तारक नाव जैसी ॥4॥
तये नावेसंगें ब्राह्मण तरती । केवीं ते बुडती अनामिक॥5॥
नाना काष्ठजात पडतां हुताशनीं । ते जात होउनी एकरूप ॥6॥
तेथें निवडेना घुरे कीं चंदन । तैसा वर्णावर्ण नामीं नाहीं ॥7॥
पूर्वानुवोळख तें चि पैं मरण । जरि पावे जीवन नामामृत ॥8॥
नामामृतें जालें मुळीचें स्मरण । सहज साधन तुका ह्मणे ॥9॥
3915
काय वांचोनियां जालों भूमिभार । तुझ्या पायीं थार नाहीं तरि ॥1॥
जातां भलें काय डोिळयांचें काम । जरि पुरुषोत्तम न देखती ॥ध्रु.॥
काय मुख बिळ श्वापदाचे धांव । नित्य तुझें नांव नुच्चारितां ॥2॥
तुका ह्मणे पैं या पांडुरंगाविण । न वचे चि क्षण जीव भला ॥3॥
3816
सोइ†यासी करी पाहुणेर बरा । कांडितो ठोंबरा संता साटीं ॥1॥
गाइऩसी देखोनी बदबदा मारी । घोडएाची चाकरी गोड वाटे ॥ध्रु.॥
पान फुल नेतो वेश्येसी उदंड । ब्राह्मणासी खांड देऊं नेदी ॥2॥
पर्वकाळीं धर्म न करी नासरी । वेची राजद्वारीं उदंड चि॥3॥
कीर्त्तना जावया होतसे हींपुष्टी । खेळतो सोंकटीं रात्रंदिवस॥4॥
बाइलेच्या गोता आवडीनें पोसी । मातापितियासाी दवडितो ॥5॥
तुका ह्मणे त्याच्या थुंका तोंडावरी । जातो यमपुरी भोगावया ॥6॥
3817
कां हो पांडुरंगा न करा धांवणें । तरि मज कोणें सोडवावें ॥1॥
तुझा ह्मणऊनि आणिकापें उभा । राहों हें तों शोभा नेदी आतां ॥ध्रु.॥
काळें पुरविली पाठी दुरवरी । पुढें पायां धीरी राहों नेदी ॥2॥
नको आणूं माझें संचित मनासी । पावन आहेसी पतितां तूं ॥3॥
तुका ह्मणे चाले आणिकांची सत्ता । तुज आळवितां नवल हें ॥4॥
3818
कावऑयाच्या गळां मुHाफळमाळा । तरी काय त्याला भूषण शोभे ॥1॥
गजालागीं केला कस्तुरीचा लेप । तिचें तो स्वरूप काय जाणे ॥ध्रु.॥
बकापुढें सांगे भावार्थे वचन । वाउगा चि सीण होय त्यासी ॥2॥
तुका ह्मणे तैसे अभाविक जन । त्यांसी वांयां सीण करूं नये ॥3॥
3819
आतां धरितों पदरीं । तुज मज करीन सरी ॥1॥
जालों जीवासी उदार । उभा ठाकलों समोर ॥2॥
तुका विनवीतसे संतां । ऐसें सांगा पंढरिनाथा ॥3॥
3820
न कळसी Yााना न कळसी ध्याना । न कळेसी दर्शना धुंडािळतां ॥1॥
न कळेसी आगमा न कळेसी निगमा । न बोलवे सीमा वेदां पार ॥2॥
तुका ह्मणे तुझा नाहीं अंतपार । ह्मणोनि विचार पडिला मज ॥3॥
3821
पायां लावुनियां दोरी । भृंग बांधिला लेंकुरीं ॥1॥
तैसा पावसी बंधन । मग सोडवील कोण ॥ध्रु.॥
गळां बांधोनियां दोरी । वांनर हिंडवी घरोघरीं ॥2॥
तुका ह्मणे पाहें । रीस धांपा देत आहे ॥3॥
3822
मायबापें सांभािळती । लोभाकारणें पािळती ॥1॥
तैसा नव्हे देवराव । याचा कृपाळु स्वभाव ॥ध्रु.॥
मनासारिखें न होतां । बाळकासी मारी माता ॥2॥
तुका ह्मणे सांगूं किती । बाप लेंकासी मारिती ॥3॥
3823
धन मेळवूनि कोटी । सवें नये रे लंगोटी ॥1॥
पानें खाशील उदंड । अंतीं जासी सुकल्या तोंडें ॥ध्रु.॥
पलंग न्याहाल्या सुपती । शेवटीं गोव†या सांगाती ॥2॥
तुका ह्मणे राम । एक विसरतां श्रम ॥3॥
3824
विनवितों चतुरा तुज विश्वंभरा । परियेसी दातारा पांडुरंगा ॥1॥
तुझे दास ऐसें जगीं वाखाणिलें । आतां नव्हे भलें मोकलितां ॥ध्रु.॥
माझे गुणदोष कोण जाणे मात । पावनपतित नाम तुझें ॥2॥
लोभ मोह माया आह्मां बांधवितां । तरि हा अनंता बोल कोणा ॥3॥
तुका ह्मणे मी तों पतित चि खरा । परि आलों दातारा शरण तुज ॥4॥
3825
त्राहे त्राहे सोडवीं अनंता । लागों दे ममता तुझे पायीं॥1॥
एक चि मागणें देइप तुझी गोडी । न लगे आवडी आणिकाची ॥ध्रु.॥
तुझें नाम गुण वर्णीन पवाडे । आवडीच्या कोडें नाचों रंगीं ॥2॥
बापा विठ्ठलराया हें चि देइप दान । जोडती चरण जेणें तुझे ॥3॥
आवडीसारखें मागितलें जरी । तुका ह्मणे करीं समाधान ॥4॥
3826
सुगरणीबाइऩ थिता नास केला । गुळ तो घातला भाजीमध्यें ॥1॥
क्षीरीमध्यें हिंग दुधामध्यें बोळ । थितें चि वोंगळ कैसें केलें ॥ध्रु.॥
दळण दळोनी भरूं गेली पाळी । भरडोनि वोंगळी नास केला ॥2॥
कापुराचे सांते आणिला लसण । वागवितां सीण दुःख होय ॥3॥
रत्नाचा जोहारी रत्न चि पारखी । येर देखोदेखीं हातीं घेती ॥4॥
तुका ह्मणे जरी योग घडे निका । न घडतां थुंका तोंडावरी ॥5॥
3827
बाप माझा दिनानाथ । वाट भHांची पाहात ॥1॥
कर ठेवुनियां करीं । उभा चंद्रभागे तिरीं ॥ध्रु.॥
गळां वैजयंतीमाळा। रूपें डोळस सांवळा ॥2॥
तुका ह्मणे भेटावया । सदा उभारिल्या बाहएा ॥3॥
3828
माझें जीवन तुझे पाय । कृपाळुं तूं माझी माय ॥1॥
नेदीं दिसों किविलवाणें । पांडुरंगा तुझें तान्हें ॥ध्रु.॥
जन्ममरण तुजसाटीं । आणीक नेणें दुजी गोष्टी ॥2॥
तुका ह्मणे तुजविण । कोण हरिल माझा सीण ॥3॥
3829
कां रे पुंडएा मातलासी । उभें केलें विठ्ठलासी ॥1॥
ऐसा कैसा रे तूं धीट । मागें भिरकाविली वीट ॥ध्रु.॥
युगें जालीं अठ्ठावीस । अजुनी न ह्मणसी बैस ॥2॥
भाव देखोनि निकट । देवें सोडिलें वैकुंठ ॥3॥
तुका ह्मणे पुंडलिका । तूं चि बिळया एक निका ॥4॥
3830
तुज पाहातां समोरी । दृिष्ट न फिरे माघारी ॥1॥
माझें चित्त तुझ्या पायां । मिठी पडिली पंढरिराया ॥ध्रु.॥
नव्हे सारितां निराळें । लवण मेळवितां जळें ॥2॥
तुका ह्मणे बळी । जीव दिला पायांतळीं ॥3॥
3831
उपदेश किती करावा खळासी । नावडे तयासी बरें कांहीं ॥1॥
शुद्ध कां वासना नव्हे चांडाळाची । होळी संचिताची केली तेणें ॥ध्रु.॥
नाहीं भाव मनीं नाइके वचन । आपला आपण उणें घेतों ॥2॥
तुका ह्मणे त्यासी काय व्याली रांड । करी बडबड रिती दिसे ॥3॥
3832
समर्थासी लाज आपुल्या नामाची । शरण आल्याची लागे चिंता ॥1॥
न पाहे तयाचे गुण दोष अन्याय । सुख देउनि साहे दुःख त्याचें ॥ध्रु.॥
मान भलेपण नाहीं फुकासाटीं । जयावरि गांठी झीज साहे ॥2॥
तुका ह्मणे हें तूं सर्व जाणसी । मज अधिरासी धीर नाहीं ॥3॥
3833
आनंदें कीर्तन कथा करीं घोष । आवडीचा रस प्रेमसुख ॥1॥
मज या आवडे वैष्णवांचा संग । तेथें नाहीं लाग किळकाळा ॥ध्रु.॥
स्वल्प मात्र वाचे बैसलासे निका । राम कृष्ण सखा नारायण ॥2॥
विचारितां मज दुजें वाटे लाज । उपदेशें काज आणीक नाहीं ॥3॥
तुका ह्मणे चित्त रंगलेंसे ठायीं । माझें तुझ्या पायीं पांडुरंगा ॥4॥
3834
ब्रह्मYाान जेथें आहे घरोघरीं । सर्व निरंतरी चतुर्भुज॥1॥
पापा नाहीं रीग काळाचें खंडण । हरिनामकीर्तन परोपरी ॥2॥
तुका ह्मणे हा चि भाव माझ्या चित्तीं । नाहीं आणिकां गती चाड मज॥3॥
3835
मज नाहीं कोठें उरला दुर्जन । मायबापाविण ब्रह्मांडीं हें ॥1॥
कासया जिकीर करणें येविसीं । भयाची मानसीं चिंता खंती ॥ध्रु.॥
विश्वंभराचिये लागलों सांभाळीं । संत नेती चाली आपुलिया ॥2॥
तुका ह्मणे माझें पाळणें पोषणें । करी नारायण सर्वस्वेंसी ॥3॥
3836
नाहीं हित ठावें जननीजनका । दाविले लौकिकाचार तींहीं ॥1॥
अंधऑयाचे काठी अंधळें लागलें । घात एकवेळे मागेंपुढें ॥ध्रु.॥
न ठेवावी चाली करावा विचार । वरील आहार गळी लावी ॥2॥
तुका ह्मणे केला निवाडा रोकडा । राऊत हा घोडा हातोहातीं ॥3॥
3837
आतां पहाशील काय माझा अंत । आलों शरणागत तुज देवा ॥1॥
करीं अंगीकार राखें पायांपाशीं । झणीं दिसों देसी कऴिवलवाणें ॥ध्रु.॥
नाहीं आइकिली मागें ऐसी मात । जे त्वां शरणागत उपेिक्षले ॥2॥
तुका ह्मणे आतां धरीं अभिमान । आहेसी तूं दानशूर दाता ॥3॥
3838
होइऩल तो भोग भोगीन आपुला । न घलीं विठ्ठला भार तुज ॥1॥
तुह्मांपासाव हें इच्छीतसें दान । अंतरींचें ध्यान मुखीं नाम ॥ध्रु.॥
नये काकुलती गर्भवासांसाटीं । न धरीं हें पोटीं भय कांहीं ॥2॥
तुका ह्मणे मज उदंड एवढें । न वांचावें पुढें मायबापा॥3॥
3839
काय तुझी ऐसी वेचते गांठोळी । मांहे टाळाटाळी करीतसां ॥1॥
चतुराच्या राया आहो पांडुरंगा । ऐसें तरि सांगा निवडूनि ॥ध्रु.॥
कोण तुह्मां सुख असे या कवतुकें । भोगितां अनेकें दुःखें आह्मी ॥2॥
तुका ह्मणे काय जालासी निर्गुण । आह्मां येथें कोण सोडवील ॥3॥
3840
देवाची पूजा हे भूताचें पाळण । मत्सर तो सीण बहुतांचा ॥1॥
रुसावें फुगावें आपुलियावरि । उरला तो हरि सकळ ही ॥2॥
तुका ह्मणे संतपण यां चि नांवें । जरि होय जीव सकळांचा ॥3॥
3841
नाहीं जप तप जीवाची आटणी । मनासी दाटणी नाहीं केली ॥1॥
निजलिया ठायीं पोकारिला धांवा । सांकडें तें देवा तुझें मज ॥ध्रु.॥
नाहीं आणूनियां समपिऩलें जळ । सेवा ते केवळ चिंतनाची ॥2॥
तुका ह्मणे आह्मीं वेचिलीं उत्तरें । घेतलीं उदारें साच भावें ॥3॥
3842
देह तंव आहे प्रारब्धा अधीन । याचा मी कां सीण वाहूं भार ॥1॥
सरो माझा काळ तुझिया चिंतनें । कायावाचामनें इच्छीतसें ॥ध्रु.॥
लाभ तो न दिसे याहूनि दुसरा । आणीक दातारा येणें जन्में ॥2॥
तुका ह्मणे आलों सोसीत संकटें । मी माझें वोखटें आहे देवा ॥3॥
3843
सकळ तुझे पायीं मानिला विश्वास । न करीं उदास आतां मज ॥1॥
जीवीं गातां गोड आइकतां कानीं । पाहातां लोचनीं मूर्ती तुझी ॥ध्रु.॥
मन िस्थर माझें जालेंसे निश्चळ । वारिलीं सकळ आशापाश ॥2॥
जन्मजराव्याधि निवारिलें दुःख । वोसंडलें सुख प्रेम धरी ॥3॥
तुका ह्मणे मज जाला हा निर्धार । आतां वांयां फार काय बोलों ॥4॥
3844
होऊं शब्दस्पर्श नये माझा तुह्मां । विप्रवृंदा तुह्मां ब्राह्मणांसी॥1॥
ह्मणोनियां तुह्मां करितों विनंती । द्यावें शेष हातीं उरलें तें ॥ध्रु.॥
वेदीं कर्म जैसें बोलिलें विहित । करावी ते नीत विचारूनि ॥2॥
तुमचा स्वधर्म माझा अधिकार । भोजन उत्तर तुका ह्मणे ॥3॥
3845
बहुत असती मागें सुखी केलीं । अनाथा माउली जिवांची तूं ॥1॥
माझिया संकटा न धरीं अळस । लावुनियां कास पार पावीं ॥ध्रु.॥
कृपावंता करा ज्याचा अंगीकार । तया संवसार नाहीं पुन्हां ॥ ।2॥
विचारितां नाहीं दुजा बिळवंत । ऐसा सर्वगत व्यापी कोणी ॥3॥
ह्मणउनि दिला मुळीं जीवभाव । देह केला वाव समाधिस्थ ॥4॥
तुका ह्मणे नाहीं जाणत आणीक । तुजविण एक पांडुरंगा ॥5॥
3846
वैभवाचे धनी सकळ शरणागत । सत्यभावें चित्त अपिऩलें तें ॥1॥
नेदी उरों देव आपणांवेगळें । भावाचिया बळें ठायाठाव ॥ध्रु.॥
जाणोनि नेणती अंगा आली दशा । मग होय इच्छा आपणे चि ॥2॥
तुका ह्मणे बरे धाकटएाचें जिणें । माता स्तनपानें वाढविते ॥3॥
3847
आह्मां देणें धरा सांगतों तें कानीं । चिंता पाय मनीं विठोबाचे ॥1॥
तेणें माझें चित्त होय समाधान । विलास मिष्टान्न न लगे सोनें ॥ध्रु.॥
व्रत एकादशी दारीं वृंदावन । कंठीं ल्या रे लेणें तुळसीमाळा ॥2॥
तुका ह्मणे त्याचे घरींची उष्टावळी । मज ते दिवाळी दसरा सण ॥3॥
3848
आतां मी अनन्य येथें अधिकारी । होइन कोणे परी नेणें देवा ॥1॥
पुराणींचा अर्थ ऐकतां मानस । होतो कासावीस जीव माझा ॥ध्रु.॥
इंिद्रयांचे आह्मी पांगिलों अंकित । त्यांच्यासंगें चित्त रंगलें तें ॥2॥
एकाचें ही जेथें न घडे दमन । अवघीं नेमून कैसीं राखों ॥3॥
तुका ह्मणे जरी मोकिळसी आतां । तरी मी अनंता वांयां गेलों ॥4॥
3849
आवडी धरोनी आलेती आकारा । केला हा पसारा याजसाटीं ॥1॥
तें मी तुझें नाम गाइऩन आवडी । क्षण एक घडी विसंबेना ॥ध्रु.॥
वर्म धरावें हा मुख्यधर्मसार । अवघे प्रकार तयापासीं॥2॥
वेगऑया विचारें वेगळाले भाव । धरायासी ठाव बहु नाहीं ॥3॥
तुका ह्मणे घालूं इच्छेचिये पोटीं । कवळुनी धाकुटी मूर्ती जीवें ॥4॥
3850
भागलों मी आतां आपुल्या स्वभावें । कृपा करोनि देवें आश्वासीजे ॥1॥
देउनि आलिंगन प्रीतीच्या पडिभरें । अंगें हीं दातारें निववावीं ॥ध्रु.॥
अमृताची दृष्टी घालूनियां वरी । शीतळ हा करीं जीव माझा ॥2॥
घेइप उचलूनि पुसें तानभूक । पुसीं माझें मुख पीतांबरें ॥3॥
बुझावोनि माझी धरीं हनुवंटी । ओवाळुनि दिठी करुनी सांडीं ॥4॥
तुका ह्मणे बापा आहो विश्वंभरा । आतां कृपा करा ऐसी कांहीं ॥5॥
3851
न सरे लुटितां मागें बहुतां जनीं । जुनाट हे खाणी उघडिली ॥1॥
सिद्ध महामुनि साधक संपन्न । तिहीं हें जतन केलें होतें ॥ध्रु.॥
पायाळाच्या गुणें पडिलें ठाउकें । जगा पुंडलिकें दाखविलें ॥2॥
तुका ह्मणे येथें होतों मी दुबळें । आलें या कपाळें थोडें बहु ॥3॥
3852
भगवें तरी श्वान सहज वेष त्याचा । तेथें अनुभवाचा काय पंथ ॥1॥
वाढवुनी चटा फिरे दाही दिशा । तरी जंबुवेषा सहज िस्थति ॥ध्रु.॥
कोरोनियां भूमी करिती मधीं वास । तरी उंदरास काय वाणी ॥2॥
तुका ह्मणे ऐसें कासया करावें । देहासी दंडावें वाउगें चि ॥3॥
3853
धन्य दिवस आजि डोिळयां लाधला । आनंद देखिला धणीवरी ॥1॥
धन्य जालें मुख निवाली रसना । नाम नारायणा घोंष करूं ॥ध्रु.॥
धन्य हें मस्तक सर्वांग शोभलें । संताचीं पाउलें लागताती ॥2॥
धन्य आजि पंथें चालती पाउलें । टािळया शोभले धन्य कर ॥3॥
धन्य तुका ह्मणे आह्मांसी फावलें । पावलों पाउलें विठोबाचीं ॥4॥
3854
बरवी हे वेळ सांपडली संधि । साहए जाली बुिद्ध संचितासी ॥1॥
येणें पंथें माझीं चालिलीं पाउलें । दरुषण जालें संतां पायीं ॥ध्रु.॥
त्रासिलें दरिद्रें दोषा जाला खंड । त्या चि काळें पिंड पुनीत जाला ॥2॥
तुका ह्मणे जाला अवघा व्यापार । आली वेरझार फळासी हे ॥3॥
3855
आपणा लागे काम वाण्याघरीं गुळ । त्याचे याति कुळ काय कीजे ॥1॥
उकरडएावरी वाढली तुळसी । टाकावी ते कैसी ठायागुणें ॥ध्रु.॥
गाइऩचा जो भक्ष अमंगळ खाय । तीचें दूध काय सेवूं नये ॥2॥
तुका ह्मणे काय सलपटासी काज । फणसांतील बीज काढुनि घ्यावें ॥3॥
3856
जयासी नावडे वैष्णवांचा संग । जाणावा तो मांग जन्मांतरीं ॥1॥
अपवित्र वाचा जातीचा अधम । आचरण धर्म नाहीं जया ॥ध्रु.॥
मंजुळवदनीं बचनागाची कांडी । शेवटीं विघडी जीवप्राणा॥2॥
तुका ह्मणे ज्याचा पिता नाहीं शुद्ध । तयासी गोविंद अंतरला ॥3॥
3857
वांझेनें दाविलें ग†हवार लक्षणें । चिरगुटें घालून वाथयाला ॥1॥
तेवीं शब्दYाानी करिती चावटी । Yाान पोटासाटीं विकूनियां ॥ध्रु.॥
बोलाचि च कढी बोलाचा चि भात । जेवुनियां तृप्त कोण जाला ॥2॥
कागदीं लिहितां नामाची साकर । चाटितां मधुर गोडी नेदी ॥3॥
तुका ह्मणे जळो जळो ते महंती । नाहीं लाज चित्तीं आठवण ॥4॥
3858
तुझिया पाळणा ओढे माझें मन । गेलों विसरोन देहभाव ॥1॥
लागला पालट फेडणें उसणें । येणें चि प्रमाणें पांडुरंगा ॥2॥
तुका ह्मणे माझा जीव जैसा ओढे । तैसा चि तिकडे पाहिजेल ॥3॥
3859
मी दास तयांचा जयां चाड नाहीं । सुखदुःख दोहीं विरहित ॥1॥
राहिलासे उभा भीवरेच्या तीरीं । कट दोहीं करीं धरोनियां ॥ध्रु.॥
नवल काय तरी पाचारितां पावे । न स्मरत धांवे भHकाजा ॥2॥
सर्व भार माझा त्यासी आहे चिंता । तो चि माझा दाता स्वहिताचा ॥3॥
तुका ह्मणे त्यासी गाइऩन मी गीतीं । आणीक तें चित्तीं न धरीं कांहीं ॥4॥
3860
जुंझायाच्या गोष्टी ऐकतां चि सुख । करितां हें दुःख थोर आहे ॥1॥
तैसी हरिभिH सुळावरील पोळी । निवडे तो बळी विरळा शूर ॥ध्रु.॥
पिंड पोसिलियां विषयांचा पाइक । वैकुंठनायक कैंचा तेथें ॥2॥
तुका ह्मणे व्हावें देहासी उदार । रकुमादेवीवर जोडावया ॥3॥
3861
पाषाण प्रतिमा सोन्याच्या पादुका । हें हो हातीं एका समर्थाचे ॥1॥
अनामिका हातीं समर्थाचा सिक्का । न मानितां लोकां येइल कळों ॥2॥
तुका ह्मणे येथें दुराग्रह खोटा । आपुल्या अदृष्टा शरण जावें ॥3॥
3862
बहु या प्रपंचें भोगविल्या खाणी । टाकोनियां मनीं ठेविला सीण ॥1॥
आतां पायांपाशीं लपवावें देवा । नको पाहूं सेवा भHी माझी ॥ध्रु.॥
बहु भय वाटे एकाच्या बोभाटें । आली घायवटे फिरोनियां ॥2॥
तुका ह्मणे सिगे भरूं आलें माप । वियोग संताप जाला तुझा ॥3॥
3863
धरूनियां मनीं बोलिलों संकल्प । होसी तरि बाप सिद्धी पाव ॥1॥
उत्कंठा हे आजी जाली माझे पोटीं । मोकिळली गोष्टी टाळाटाळ ॥ध्रु.॥
माझा मज असे ठाउका निर्धार । उपाधि उत्तर न साहे पैं ॥2॥
तुका ह्मणे जरि दिली आठवण । तरि अभिमान धरीं याचा ॥3॥
3864
आजिवरी होतों संसाराचे हातीं । आतां ऐसें चित्तीं उपजलें ॥1॥
तुला शरणागत व्हावें नारायणा । अंगीकारा दिना आपुलिया ॥ध्रु.॥
विसरलों काम याजसाठीं धंदा । सकळ गोविंदा माझें तुझें ॥2॥
तुका ह्मणे विYाापना परिसावी । आवडी हे जीवीं जाली तैसी ॥3॥
3865
धन्यधन्य ज्यास पंढरीसी वास । धन्य ते जन्मास प्राणी आले ॥1॥
बहु खाणीमध्यें होत कोणी एक । त्रिगुण कीटक पिक्षराज ॥ध्रु.॥
उत्तम चांडाळ नर नारी बाळ । अवघे चि सकळ चतुर्भुज ॥2॥
अवघा विठ्ठल तेथें दुजा नाहीं । भरला अंतर्बाहि सदोदीत ॥3॥
तुका ह्मणे येथें होउनी राहेन । सांडोवा पाषाण पंढरीचा ॥4॥
3866
असंत लक्षण भूतांचा मत्सर । मनास निष्ठ अतिवादी॥1॥
अंतरीचा रंग उमटे बाहेरी । वोळखियापरी आपेंआप॥ध्रु.॥
संत ते समय वोळखती वेळ । चतुष्ट निर्मळ चित्त सदा ॥2॥
तुका ह्मणे हित उचित अनुचित । मज लागे नित आचरावें ॥3॥
3867
विठ्ठलावांचोनि ब्रह्म जें बोलती । वचन तें संतीं मानूं नये ॥1॥
विठ्ठलावांचूनि जेजे उपासना । अवघा चि जाणा संभ्रमु तो ॥ध्रु.॥
विठ्ठलावांचूनि सांगतील गोष्टी । वांयां ते हिंपुटी होत जाणा ॥2॥
विठ्ठलांवाचूनि जें कांहीं जाणती । तितुल्या वित्पित्त वाउगीया ॥3॥
तुका ह्मणे एक विठ्ठल चि खरा । येर तो पसारा वाउगा चि ॥4॥
3868
सर्व काळ डोळां बैसो नारायण । नयो अभिमान आड मध्यें ॥1॥
धाड पडो तुझ्या थोरपणावरि । वाचे नरहरि उच्चारीना ॥ध्रु.॥
जळो अंतरींचें सर्व जाणपण । विवादवचन अहंतेचें ॥2॥
सकळां चरणीं गिळत माझा जीव । तुका ह्मणे भाव एकविध ॥3॥
3869
मधुरा उत्तरासवें नाहीं चाड । अंतरंगीं वाड भाव असो ॥1॥
प्राणावेगळा न करी नारायण । मग नसो Yाान मूर्ख बरा॥ध्रु.॥
जननिंदा होय तो बरा विचार । थोरवीचा भार कामा नये॥2॥
तुका ह्मणे चित्तीं भाव निष्टावंत । दया क्षमा शांत सर्वां भूतीं ॥3॥
3870
झाडा वरपोनि खाऊनियां पाला । आठवी विठ्ठला वेळोवेळां ॥1॥
वल्कलें नेसुनि ठुंगा गुंडाळुनी । सांडी देहभान जवळुनी ॥ध्रु.॥
लोकमान वमनासमान मानणें । एकांतीं राहणें विठोसाटीं ॥2॥
सहसा करूं नये प्रपंचीं सौजन्य । सेवावें अरण्य एकांतवास ॥3॥
ऐसा हा निर्धार करी जो मनाचा । तुका ह्मणे त्याचा पांग फिटे ॥4॥
3871
भिHभावें करी बैसोनि नििश्चत । नको गोवूं चित्त प्रपंचासी ॥1॥
एका दृढ करीं पंढरीचा राव । मग तुज उपाव पुढिल सुचे ॥ध्रु.॥
नको करूं कांहीं देवतापूजन । जप तप ध्यान तें ही नको ॥2॥
मानिसील झणी आपलिक कांहीं । येरझार पाहीं न चुके कदा ॥3॥
ऐसे जन्म किती पावलासी देहीं । अझूनि का नाहीं कळली सोय ॥4॥
सोय घरीं आतां होय पां सावध । अनुभव आनंद आहे कैसा ॥5॥
सहज कैसें आहे तेथीचें तें गुज । अनुभवें निज पाहे तुकीं ॥6॥
तुका ह्मणे आतां होइऩ तूं सावध । तोडीं भवबंध एका जन्में ॥7॥
3872
दोराच्या आधारें पर्वत चढला । पाउलासाटीं केला अपघात ॥1॥
अष्टोत्तरदशें व्याधि ज्य वैद्यें दवडुनी । तो वैद्य मारूनि उत्तीर्ण जाला ॥ध्रु.॥
नव मास माया वाइलें उदरीं । ते माता चौबारीं नग्न केली ॥2॥
गायत्रीचें क्षीर पिळुनी घेऊनी । उपवासी बांधोनी ताडन करी ॥3॥
तुका ह्मणे दासां निंदी त्याचें तोंड । पहातां नरककुंड पूर्वजांसी ॥4॥
3873
3873
न कळे ब्रह्मYाान आचार विचार । लटिका वेव्हार करीतसे ॥1॥
विश्वामित्री पोटीं तयाचा अवतार । नांव महाखर चांडाळाचें ॥ध्रु.॥
द्रव्यइच्छेसाटीं करीतसे कथा । काय त्या पापिष्ठा न मिळे खाया ॥2॥
पोट पोसावया तोंडें बडबडी । नाहीं धडफुडी एक गोष्टी ॥3॥
तुका ह्मणे तया काय व्याली रांड । येउनिया भंड जनामध्यें ॥4॥
3874
नित्य उठोनियां खायाची चिंता । आपुल्या तूं हिता नाठवीसी ॥1॥
जननीचे पोटीं उपजलासी जेव्हां । चिंता तुझी तेव्हां केली तेणें ॥ध्रु.॥
चातकां लागूनि मेघ नित्य वर्षे । तो तुज उदास करील केवीं ॥2॥
पक्षी वनचरें आहेत भूमीवरि । तयांलागीं हरि उपेक्षीना ॥3॥
तुका ह्मणे भाव धरुन राहें चित्तीं । तरि तो श्रीपति उपेक्षीना ॥4॥
3875
जेजे आळी केली तेते गेली वांयां । उरला पंढरिराया श्रम माझा ॥1॥
काय समाधान केलें कोण वेळे । कोणें माझे लळे पािळयेले ॥ध्रु.॥
अभ्यास तो नाहीं स्वप्नीं ही दुिश्चता । प्रत्यक्ष कैंचा चि तो ॥2॥
आतां पुढें लाज वाटे पांडुरंगा । भH ऐसें जगामाजी जालें ॥3॥
तुका ह्मणे आतां नाहीं भरवसा । मोकलिसी ऐसा वाटतोसी ॥4॥
3876
पूवाअहूनि बहु भH सांभािळले । नाहीं अव्हेरिले दास कोणी ॥1॥
जेजे शरण आले तेते आपंगिले । पवाडे विठ्ठले ऐसे तुझे ॥ध्रु.॥
मिरवे चरणीं ऐसीये गोष्टीचें । भHसांभाळाचें ब्रीद ऐसें ॥2॥
तुका ह्मणे आह्मांसाटी येणें रूपा । माझ्या मायबापा पांडुरंगा ॥3॥
3877
ददुऩराचें पिलुं ह्मणे रामराम । नाहीं उदक उष्ण होऊं दिलें ॥1॥
कढेमाजी बाळ करी तळमळ । गोविंद गोपाळ पावें वेगीं ॥ध्रु.॥
आYाा तये काळीं केली पावकासी । झणी पिलीयासी तापवीसी ॥2॥
तुका ह्मणे तुझे ऐसे हे पवाडे । वणिऩतां निवाडे सुख वाटे ॥3॥
3878
करुणा बहुत तुझिया अंतरा । मज विश्वंभरा कळों आलें ॥1॥
पक्षीयासी तुझें नाम जें ठेविलें । तयें उद्धरिलें गणिकेसी॥ध्रु.॥
कुंटिणी ते दोष बहु आचरली । नाम घेतां आली करुणा तुज ॥2॥
हृदय कोमळ तुझें नारायणा । ऐसें बहुता जनां तारियेलें ॥3॥
तुका ह्मणे सीमा नाहीं तुझे दये । कोमळ हृदय पांडुरंगा ॥4॥
3879
आजामेळा अंत मरणासी आला । तोंवरि स्मरला नाहीं तुज ॥1॥
प्राण जातेवेळे ह्मणे नारायण । त्यासाटीं विमान पाठविलें ॥ध्रु.॥
बहुत कृपाळु होसी जगन्नाथा । त्रैलोक्यसमर्था सोइरिया ॥2॥
तुका ह्मणे भHकाज तूं कैवारी । तुज साही चारी वणिऩताती ॥3॥
3880
धर्म रक्षावया अवतार घेशी । आपुल्या पािळसी भHजना ॥1॥
अंबॠषीसाटीं जन्म सोसियेलें । दुष्ट निदाऩिळले किती एक ॥ध्रु.॥
धन्य तुज कृपासिंधु ह्मणतील । आपुला तूं बोल साच करीं ॥2॥
तुका ह्मणे तुज वणिऩती पुराणें । होय नारायणें दयासिंधु ॥3॥
3881
येउनी जाउनी पाहें तुजकडे । पडिल्या सांकडें नारायणा ॥1॥
आणीक कोणाचा मज नाहीं आधार । तुजवरि भार जीवें भावें ॥ध्रु.॥
निष्ठ अथवा होइप तूं कृपाळ । तुज सर्वकाळ विसरेंना ॥2॥
आपुलें वचन राहावें सांभाळून । तुह्मां आह्मां जाण पडिपाडु ॥3॥
ज्याच्या वचनासी अंतर पडेल । बोल तो होइऩल तयाकडे ॥4॥
तुह्मां आह्मां तैसें नाहीं ह्मणे तुका । होशील तूं सखा जीवलगा ॥5॥
3882
आइक नारायणा वचन माझें खरें । सांगतों निर्धारें तुजपासीं ॥1॥
नाहीं भाव मज पडिली लोककाज । राहिलेंसे काज तुझे पायीं ॥2॥
जरि तुज कांहीं करणें उचित । तारीं तूं पतित तुका ह्मणे ॥3॥
3883
अनाथ परदेशी हीन दीन भोळें । उगलें चि लोळे तुझे रंगीं ॥1॥
आपुलें ह्मणावें मज नुपेक्षावें । प्रेमसुख द्यावें मायबापा ॥ध्रु.॥
कासवीचे परि दृष्टी पाहें मज । विYाानीं उमज दावुनियां ॥2॥
तुका ह्मणे तुझा जालों शरणागत । काया वाचा चित्त दुजें नाहीं ॥3॥
3884
पावलों पंढरी वैकुंठभवन । धन्य आजि दिन सोनियाचा॥1॥
पावलों पंढरी आनंदगजरें । वाजतील तुरें शंख भेरी ॥ध्रु.॥
पावलों पंढरी क्षेमआलिंगनीं । संत या सज्जनीं निवविलें॥2॥
पावलों पंढरी पार नाहीं सुखा । भेटला हा सखा मायबाप ॥3॥
पावलों पंढरी येरझार खुंटली । माउली वोळली प्रेमपान्हा ॥4॥
पावलों पंढरी आपुलें माहेर । नाहीं संवसार तुका ह्मणे ॥5॥
3885
अभयदान मज देइप गा उदारा । कृपेच्या सागरा पांडुरंगा ॥1॥
देहभाव तुझ्या ठेवियेला पायीं । आणीक मी कांही नेणें दुजें ॥ध्रु.॥
सेवा भिH भाव नेणें मी पतित । आतां माझें हित तुझ्या पायीं ॥2॥
अवघा निरोपिला तुज देहभाव । आतां मज पाव पांडुरंगा ॥3॥
तुका ह्मणे तुजें नाम दिनानाथ । तें मज उचित करीं आतां ॥4॥
3886
लागो तुझी सोय ऐसे कोणी करी । माझे विठाबाइऩ जननिये ॥1॥
पतितपावन ह्मणविसी जरी । आवरण करीं तरी माझें ॥ध्रु.॥
नाहीं तरी ब्रीद टाकीं सोडूनियां । न धरिसी माया जरी माझी ॥2॥
बोलिला तो बोल करावा साचार । तरि लोक बरें ह्मणतील ॥3॥
करावा संसार लोक लाजे भेणें । वचनासी उणें येऊं नेदीं ॥4॥
तुह्मां आह्मां तैसें नाहीं ह्मणे तुका । होशील तूं सखा जीवलग ॥5॥
3887
तू आह्मां सोयरा सज्जन सांगाति । तुजलागीं प्रीति चालो सदा ॥1॥
तूं माझा जिव्हाळा जीवाचा जिवलग । होसी अंतरंग अंतरींचा ॥ध्रु.॥
गण गोत मित्र तूं माझें जीवन । अनन्यशरण तुझ्या पांयीं ॥2॥
तुका ह्मणे सर्वगुणें तुझा दास । आवडे अभ्यास सदा तुझा ॥3॥
3888
आवडेल तैसें तुज आळवीन । वाटे समाधान जीवा तैसें ॥1॥
नाहीं येथें कांहीं लौकिकाची चाड । तुजविण गोड देवराया ॥ध्रु.॥
पुरवीं मनोरथ अंतरींचें आर्त । धायेवरि गीत गाइप तुझे ॥2॥
तुका ह्मणे लेंकी आळवी माहेरा । गाऊं या संसारा तुज तैसें ॥3॥
3889
माझें मुख नामीं रंगो सर्वकाळ । गोविंद गोपाळ राम कृष्ण ॥1॥
अबद्ध चांगलें गाऊं भलतैसें । कळलें हें जैसें मायबापा॥2॥
तुका ह्मणे मज न लगे वांकडें । मी तुझें बोबडें बाळ तान्हें ॥3॥
3890
यालागीं आवडी ह्मणा राम कृष्ण । जोडा नारायण सर्वकाळ ॥1॥
सोपें हें साधन लाभ येतो घरा । वाचेसी उच्चारा राम हरि ॥ध्रु.॥
न लगती कष्ट न लगे सायास । करावा अभ्यास विठ्ठलाचा ॥2॥
न लगे तप तीर्थ करणें महादान । केल्या एक मन जोडे हरि ॥3॥
तुका ह्मणे कांहीं न वेचितां धन । जोडे नारायण नामासाटीं ॥4॥
3891
झांकूनियां नेत्र काय जपतोसी । जंव नाहीं मानसीं प्रेमभाव ॥1॥
रामनाम ह्मणा उघड मंत्र जाणा । चुकती यातना गर्भवास ॥ध्रु.॥
मंत्र यंत्र संध्या करिसी जडीबुटी । तेणें भूतसृष्टी पावसील ॥2॥
तुका ह्मणे ऐक सुंदर मंत्र एक । भवसिंधुतारक रामनाम ॥3॥
3892
पापिया चांडाळा हरिकथा नावडे । विषयालागीं आवडें गाणें त्याला ॥1॥
ब्राह्मणा दक्षणा देतां रडे रुका । विषयालागीं फुका लुटीतसे ॥ध्रु.॥
वीतभरि लंगोटी नेदी अतीताला । खीरम्या देतो शाला भोरप्यासी ॥2॥
तुका ह्मणे त्याच्या थुंका तोंडावरि । जातो यमपुरी भोगावया ॥3॥
3893
क्षुधारथी अन्नें दुष्काळें पीडिलें । मिष्टान्न देखिलें तेणें जैसें ॥1॥
तैसें तुझे पायीं लांचावलें मन । झुरे माझा प्राण भेटावया ॥ध्रु.॥
मांजरें देखिला लोणियांचा गोळा । लावुनियां डोळा बैसलेंसे ॥2॥
तुका ह्मणे आतां झडी घालूं पाहें । पांडुरंगे माये तुझे पायीं ॥3॥
3894
स्वामीसी संकट पडे जे गोष्टीचें । काय त्या प्रेमाचें सुख मज ॥1॥
दुःखवीना चित्त तुझें नारायणा । कांहीं च मागेना तुजपासीं ॥ध्रु.॥
रििद्ध सििद्ध मोक्ष संपित्त विलास । सोडियेली आस याची जीवें ॥2॥
तुका ह्मणे एके वेळे देइप भेटी । वोरसोनि पोटीं आलिंगावें ॥3॥
3895
देव तिंहीं बळें धरिला सायासें । करूनियां नास उपाधीचा ॥1॥
पर्वपक्षी धातु धिःकारिलें जन । स्वयें जनादऩन ते चि जाले ॥2॥
तुका ह्मणे यासी न चले तांतडी । अनुभवें गोडी येइल कळों ॥3॥
3896
भेटीवांचोनियां दुजें नाहीं चित्तीं । येणें काकुलती याजसाटीं ॥1॥
भेटोनियां बोलें आवडीचें गुज । आनंदाच्या भोजें जेवूं संगें ॥ध्रु.॥
मायलेकरासीं नाहीं दुजी परि । जेऊं बरोबरी बैसोनियां ॥2॥
तुका ह्मणे ऐसें अंतरींचें आर्त । यावें जी त्वरित नारायणा ॥3॥
3897
आविसाचे आसे गळ गिळी मासा । फुटोनियां घसा मरण पावे ॥1॥
मरणाचे वेळे करी तळमळ । आठवी कृपाळ तये वेळीं ॥2॥
अंतकाळीं ज्याच्या नाम आलें मुखा । तुका ह्मणे सुखा पार नाहीं ॥3॥
3898
जायाचें शरीर जाइऩल क्षणांत । कां हा गोपिनाथ पावे चि ना ॥1॥
कृपेचे सागर तुह्मी संत सारे । निरोप हा फार सांगा देवा ॥ध्रु.॥
अनाथ अYाान कोणी नाहीं त्यासि । पायापें विठ्ठला ठेवीं मज ॥2॥
तुका ह्मणे ऐसें करावें निर्वाण । मग तो रक्षण करिल माझें ॥3॥
3899
त्रासला हा जीव संसारींच्या सुखा । तुजविण सखा नाहीं कोणी ॥1॥
ऐसें माझें मनीं वाटे नारायणा । घालावी चरणावरि मिठी ॥ध्रु.॥
कइं तें सुंदर देखोनि रूपडें । आवडीच्या कोडें आळंगीन ॥2॥
नाहीं पूर्व पुण्य मज पापरासी । ह्मणोनि पायांसी अंतरलों ॥3॥
अलभ्य लाभ कैंचा संचितावेगळा । विनवी गोपाळा दास तुका ॥4॥
3900
मोलाचें आयुष्य वेचुनियां जाय । पूर्वपुण्यें होय लाभ याचा ॥1॥
अनंतजन्मींचे शेवट पाहतां । नर देह हातां आला तुझ्या ॥ध्रु.॥
कराल ते जोडी येइऩल कार्यासी । ध्यावें विठ्ठलासी सुखालागीं ॥2॥
सांचलिया धन होइऩल ठेवणें । तैसा नारायण जोडी करा ॥3॥
करा हरिभHी परलोकीं ये कामा । सोडवील यमापासोनियां ॥4॥
तुका ह्मणे करा आयुष्याचें मोल । नका वेचूं बोल नामेंविण ॥5॥
3901
काय सुख आहे वाउगें बोलतां । ध्यातां पंढरिनाथा कष्ट नाहीं ॥1॥
सर्वकाळ वाचे उच्चारितां हरि । तया सुखा सरि पाड नाहीं ॥ध्रु.॥
रामकृष्णरंगीं रसना रंगली । अमृताची उकळी नाम तुझें ॥2॥
तुका ह्मणे धन्य तयाचें वदन । जया नारायण ध्यानीं मनीं ॥3॥
3902
कीर्त्तनाच्या सुखें सुखी होय देव । पंढरीचा राव संगीं आहे ॥1॥
भH जाय सदा हरि कीतिऩ गात । नित्यसेवें अनंत हिंडतसे ॥ध्रु.॥
त्रैलोक्य भ्रमण फिरत नारद । त्यासंगें गोविंद फिरतसे ॥2॥
नारद मंजुळ सुस्वरें गीत गाये । मागाअ चालताहे संगें हरि ॥3॥
तुका ह्मणे त्याला गोडी कीर्त्तनाची । नाहीं आणिकांची प्रीति ऐसी ॥4॥
3903
बाळेंविण माय क्षणभरि न राहे । न देखतां होये कासाविस ॥1॥
आणिक उदंड बुझाविती जरी । छंद त्या अंतरीं माउलीचा ॥ध्रु.॥
नावडती तया बोल आणिकाचे । देखोनियां नाचे माय दृष्टी ॥2॥
तुका ह्मणे माझी विठ्ठल माउली । आणिकांचे बोलीं चाड नाहीं ॥3॥
3904
हरिचिया भHा नाहीं भयचिंता । दुःखनिवारिता नारायण ॥1॥
न लगे वाहणें संसारउद्वेग । जडों नेदी पांग देवराया ॥ध्रु.॥
असों द्यावा धीर सदा समाधान । आहे नारायण जवळी च ॥2॥
तुका ह्मणे माझा सखा पांडुरंग । व्यापियेलें जग तेणें एकें ॥3॥
3905
दसरा दिवाळी तो चि आह्मां सन । सखे संतजन भेटतील ॥1॥
आमुप जोडल्या सुखाचिया राशी । पार या भाग्यासी न दिसे आतां ॥ध्रु.॥
धन्य दिवस आजि जाला सोनियाचा । पिकली हे वाचा रामनामें ॥2॥
तुका ह्मणे काय होऊं उतराइऩ । जीव ठेऊं पांयीं संतांचिये ॥3॥
3906
खिस्तीचा उदीम ब्राह्मण कलयुगीं । महारवाडीं मांगीं हिंडतसे ॥1॥
वेवसाव करितां पर्वत मांगासी । ते पैं विटाळासी न मनिती ॥ध्रु.॥
मांगिणीशीं नित्य करीतसे लेखा । तोंडावरि थुंका पडतसे ॥2॥
आशा माया रांडा नांव हें कागदीं । आठवीना कधीं नारायण ॥3॥
तुका ह्मणे देह जालें पराधीन । पांडुरंगाविण गति नाहीं ॥4॥
3907
जगीं ब्रह्मक्रिया खिस्तीचा व्यापार । हिंडे घरोघर चांडाळाचे ॥1॥
आंतेजा खिचडी घेताती मागून । गािळप्रधानि मायबहिणी ॥ध्रु.॥
उत्तमकुळीं जन्म क्रिया अमंगळ । बुडविलें कुळ उभयतां ॥2॥
तुका ह्मणे ऐसी कलयुगाची चाली । स्वाथॉ बुडविलीं आचरणें ॥3॥
3908
हा चि माझा नेम धरिला हो धंदा । यावरि गोविंदा भेटी द्यावी ॥1॥
हा चि माझा ध्यास सदा सर्वकाळ । न्यावयासी मूळ येसी कधीं ॥ध्रु.॥
डोिळयांची भूक पहातां श्रीमुख । आलिंगणे सुख निवती भुजा ॥2॥
बहु चित्त ओढे तयाचिये सोइऩ । पुरला हाकांहीं नवस नेणें ॥3॥
बहुबहु काळ जालों कासावीस । वाहिले बहुवस कळेवर ॥4॥
तुका ह्मणे आतां पाडावें हें ओझें । पांडुरंगा माझें इयावरि ॥5॥
3909
जेणें माझें हित होइल तो उपाव । करिसील भाव जाणोनियां ॥1॥
मज नाहीं सुख दुःख तया खंती । भावना हे चित्तीं नाना छंदें ॥ध्रु.॥
तोडीं हे संबंध तोडीं आशापाश । मज हो सायास न करितां ॥2॥
तुका ह्मणे मी तों राहिलों नििंश्चत । कवळोनि एकांतसुख तुझें ॥3॥
3910
शिखा सूत्र तुझा गुंतला जमान । तंववरि तूं जाण श्रुतिदास ॥1॥
त्याची तुज कांहीं चुकतां चि नीत । होसील पतित नरकवासी ॥ध्रु.॥
बहु जालासी चतुर शाहणा । शुद्ध आचरणा चुकों नको ॥2॥
शिखा सूत्र याचा तोडीं तूं संबंध । मग तुज बाध नाहींनाहीं ॥3॥
तुका ह्मणे तरि वत्तूऩिन निराळा । उमटती कळा ब्रह्मींचिया ॥4॥
3911
पतिव्रता ऐसी जगामध्यें मात । भोगी पांच सात अंधारीं ते ॥1॥
भ्रतारासी लेखी श्वानाचे समान । परपुरुषीं जाण संभ्रम तो ॥2॥
तुका ह्मणे तिच्या दोषा नाहीं पार । भोगील अघोर कुंभपाक ॥3॥
3912
सिंदळीसी नाहीं पोराची पैं आस । सांटविल्याबीजास काय करी ॥1॥
अथवा सेतीं बीज पेरिलें भाजोन । सारा देइल कोण काका त्याचा ॥2॥
तुका ह्मणे नाहीं खायाची ते चाड । तरि कां लिगाड करुनी घेतोस ॥3॥
3913
चाले हें शरीर कोणाचिये सत्ते । कोण बोलवितें हरीविण ॥1॥
देखवी दाखवी एक नारायण । तयाचें भजन चुकों नका ॥ध्रु.॥
मानसाची देव चालवी अहंता । मी चि एक कर्त्ता ह्मणों नये ॥2॥
वृक्षाचीं हीं पानें हाले त्याची सत्ता । राहिली अहंता मग कोठें ॥3॥
तुका ह्मणे विठो भरला सबाहीं । तया उणें कांहीं चराचरीं ॥4॥
3914
मायारूपें ऐसें मोहिलेंसे जन । भोगिती पतन नामाकर्में॥1॥
काय याची प्रीती करितां आदर । दुरावितां दूर तें चि भलें ॥ध्रु.॥
नाना छंद अंगीं बैसती विकार । छिळयेले फार तपोनिधि ॥2॥
तुका ह्मणे ऐसें सिकवितों तुज । आतां धरी लाज मना पुढें ॥3॥
3915
जेजे कांहीं मज होइऩल वासना । तेते नारायणा व्हावें तुह्मीं ॥1॥
काय भाव एक निवडूं निराळा । जाणसी तूं कळा अंतरींची ॥ध्रु.॥
तुजविण मज कोण आहे सखा । जें सांगा आणिकां जीवभाव ॥2॥
अवघें पिशुन जालें असे जन । आपपर कोण नाठवे हें ॥3॥
तुका ह्मणे तूं चि जीवांचें जीवन । माझें समाधान तुझे हातीं ॥4॥
3916
कैसी करूं आतां सांग तुझी सेवा । शब्दYाानें देवा नाश केला ॥1॥
आतां तुझें वर्म न कळे अनंता । तुज न संगतां बुडूं पाहें ॥ध्रु.॥
संध्या स्नान केली आचाराची नासी । काय तयापासीं ह्मणती एक ॥2॥
बुडविली भिH म्हणीते पाषाण । पिंडाचें पाळण स्थापुनियां ॥3॥
न करावी कथा ह्मणती एकादशी। भजनाची नासी मांडियेली ॥4॥
न जावें देउळा ह्मणती देवघरीं । बुडविलें या परी तुका ह्मणे ॥5॥
3917
नमोनमो तुज माझें हें कारण । काय जालें उणें करितां स्नान ॥1॥
संतांचा मारग चालतों झाडूनि । हो का लाभ हानि कांहींतरि ॥ध्रु.॥
न करिसी तरि हेंचि कोडें मज । भिH गोड काज आणीक नाहीं ॥2॥
करीं सेवा कथा नाचेन रंगणीं । प्रेमसुखधणी पुरेल तों ॥3॥
महाद्वारीं सुख वैष्णवांचे मेळीं । वैकुंठ जवळी वसे तेथें ॥4॥
तुका ह्मणे नाहीं मुिHसवें चाड । हें चि जन्म गोड घेतां मज ॥5॥
3918
होऊनि संन्यासी भगवीं लुगडीं । वासना न सोडी विषयांची ॥1॥
निंदिती कदान्न इिच्छती देवान्न । पाहाताती मान आदराचा ॥2॥
तुका ह्मणे ऐसें दांभिक भजन । तया जनादऩन भेटे केवीं ॥3॥
3919
लांबवूनि जटा नेसोनि कासोटा । अभिमान मोटा करिताती ॥1॥
सर्वांगा करिती विभूतिलेपन । पाहाती मिष्टान्न भक्षावया ॥2॥
तुका ह्मणे त्यांचा नव्हे हा स्वधर्म । न कळतां वर्म मिथ्यावाद ॥3॥
3920
कान फाडूनियां मुद्रा तें घालिती । नाथ म्हणविती जगामाजी ॥1॥
घालोनियां फेरा मागती द्रव्यासी । परि शंकरासी नोळखती ॥2॥
पोट भरावया शिकती उपाय । तुका ह्मणे जाय नर्क लोका ॥3॥
3921
कौडीकौडीसाटीं फोडिताती शिर । काढूनि रुधिर मलंग ते ॥1॥
पांघरती चर्म लोहाची सांकळी । मारिती आरोळी धैर्यबळें ॥2॥
तुका ह्मणे त्यांचा नव्हे चि स्वधर्म । न कळे चि वर्म गोविंदाचें ॥3॥
3922
दाढी डोइऩ मुंडी मुंडुनियां सर्व । पांघुरति बरवें वस्त्र काळें ॥1॥
उफराटी काठी घेऊनियां हातीं । उपदेश देती सर्वत्रासी॥2॥
चाळवुनी रांडा देउनियां भेष । तुका ह्मणे त्यास यम दंडी ॥3॥
3923
होउनी जंगम विभूती लाविती । शंख वाजविती घरोघरीं ॥1॥
शिवाचें निर्माल्य तीर्था न सेविती । घंटा वाजविती पोटासाठीं ॥2॥
तुका ह्मणे त्यासी नाहीं शिवभिH । व्यापार करिती संसाराचा ॥3॥
3924
लावूनियां मुद्रा बांधोनियां कंठीं । हिंडे पोटासाटीं देशोदेशीं ॥1॥
नेसोनि कोपीन शुभ्रवर्ण जाण । पहाती पक्वान्न क्षेत्रींचें तें ॥2॥
तुका ह्मणे ऐसे मावेचे मइंद । त्यापाशीं गोविंद नाहीं नाहीं ॥3॥
3925
ऐसे नाना भेष घेऊनी हिंडती । पोटासाटीं घेती प्रतिग्रह ॥1॥
परमार्थासी कोण त्यजी संवसार । सांगापां साचार नांव त्याचें ॥2॥
जन्मतां संसार त्यजियेला शुकें । तोचि निष्कळंक तुका ह्मणे ॥3॥
3926
िस्त्रया पुत्र कळत्र हें तंव मायावंत । शेवटींचा अंत नाहीं कोणी ॥1॥
यमाचिये हातीं बांधोनियां देती । भूषणें ही घेती काढूनियां ॥2॥
ऐसिया चोरांचा कैसा हा विश्वास । धरिली तुझी कास तुका ह्मणे ॥3॥
3927
न लगती मज शब्दब्रह्मYाान । तुझिया दर्शनावांचूनियां॥1॥
ह्मणऊनि तुझें करितों चिंतन । नावडे वचन आणिकांचें ॥ध्रु.॥
काय ते महत्वी करावी मान्यता । तुज न देखतां पांडुरंगा ॥2॥
तुका ह्मणे तुज दिधल्यावांचूनि । न राहे त्याहूनि होइन वेडा ॥3॥
3928
तुझा ह्मणोनियां दिसतों गा दीन । हा चि अभिमान सरे तुझा ॥1॥
अYाान बाळका कोपली जननी । तयासी निर्वाणीं कोण पावे ॥ध्रु.॥
तैसा विठो तुजविण परदेशी । नको या दुःखासीं गोऊं मज ॥2॥
तुका ह्मणे मज सर्व तुझी आशा । अगा जगदीशा पांडुरंगा ॥3॥
3929
जन्म मृत्यू फार जाले माझ्या जीवा । ऐक माझा धांवा पांडुरंगा ॥1॥
सिणलों बहुत करितां येरझारा । रखुमाइऩच्या वरा पावें वेगीं ॥2॥
तुका ह्मणे तूं गा पतितपावन । घेइप माझा सीण जन्मांतर ॥3॥
3930
आतां माझ्या दुःखा कोण हो सांगाती । रखुमाइऩचा पति पावे चि ना ॥1॥
कायविधा त्यानें घातलीसे रेखा । सुटका या दुःखा न होय चि ॥2॥
तुका ह्मणे माझी विसरूं नको चिंता । अगा पंढरिनाथा पाव वेगी ॥3॥
3931
पंढरीसी जावें ऐसें माझें मनीं । विठाइऩ जननी भेटे केव्हां ॥1॥
न लगे त्याविण सुखाचा सोहळा । लागे मज ज्वाळा अिग्नचिया ॥2॥
तुका ह्मणे त्याचे पाहिलिया पाय । मग दुःख जाय सर्व माझें ॥3॥
3932
तन मन धन दिलें पंढरिराया । आतां सांगावया उरलें नाहीं ॥1॥
अर्थचाड चिंता नाहीं मनीं आशा । तोडियेला फांसा उपाधीचा ॥2॥
तुका ह्मणे एक विठोबाचें नाम । आहे जवळी दाम नाहीं रुका ॥3॥
3933
आलिया संसारा उठा वेग करा । शरण जा उदारा पांडुरंगा ॥1॥
देह हें देवाचें धन कुबेराचें । तेथें मनुष्याचें काय आहे ॥ध्रु.॥
देता देवविता नेता नेवविता । येथ याची सत्ता काय आहे ॥2॥
निमित्याचा धनी केला असे झणी । माझेंमाझें ह्मणोनि व्यर्थ गेला ॥3॥
तुका ह्मणे कां रे नाशवंतासाटीं । देवासवें आटी पाडितोसी ॥4॥
3934
माय वनीं धाल्या धाये । गर्भ आंवतणें न पाहें॥1॥
तैसें पूजितां वैष्णव । सुखें संतोषतो देव ॥ध्रु.॥
पुत्राच्या विजयें । पिता सुखातें जाये ॥2॥
तुका ह्मणे अमृतसििद्ध । हरे क्षुधा आणि व्याधि ॥3॥
3935
तुझें अंगभूत । आह्मी जाणतों समस्त ॥1॥
येरा वाटतसे जना । गुढारसें नारायणा ॥ध्रु.॥
ठावा थारा मारा । परचिया संव चोरा ॥2॥
तुका ह्मणे भेदा । करुनि करितों संवादा॥3॥
3936
तुज दिला देह । आजूनि वागवितों भय ॥1॥
ऐसा विश्वासघातकी । घडली कळतां हे चुकी ॥ध्रु.॥
बोलतों जें तोंडें । नाहीं अनुभविलें लंडें ॥2॥
दंड लाहें केला । तुका ह्मणे जी विठ्ठला ॥3॥
3937
माते लेकरांत भिन्न । नाहीं उत्तरांचा सीन ॥1॥
धाडींधाडीं वो भातुकें । रंजविल्याचें कौतुकें ॥ध्रु.॥
करुनि नवल । याचे बोलिलों ते बोल ॥2॥
तुका ह्मणे माते । पांडुरंगे कृपावंते॥3॥
3938
जरि न भरे पोट । तरि सेवूं दरकूट ॥1॥
परि न घलूं तुज भार । हा चि आमुचा निर्धार ॥ध्रु.॥
तुझें नाम अमोलिक। नेणती हे ब्रह्मादिक ॥2॥
ऐसें नाम तुझें खरें । तुका ह्मणे भासे पुरें॥3॥
3939
सर्वस्वाची साटी । तरि च देवासवें गांठी ॥1॥
नाहीं तरी जया तैसा । भोग भोगवील इच्छा ॥ध्रु.॥
द्यावें तें चिं घ्यावें । ह्मणउनि घ्यावें जीवें ॥2॥
तुका ह्मणे उरी । मागें उगवितां बरी ॥3॥
3940
गाढव शृंगारिलें कोडें । कांहीं केल्या नव्हे घोडें॥1॥
त्याचें भुंकणें न राहे । स्वभावासी करील काये ॥ध्रु.॥
श्वान शिबिके बैसविलें । भुंकतां न राहे उगलें ॥2॥
तुका ह्मणे स्वभावकर्म । कांहीं केल्या न सुटे धर्म ॥3॥
3941
सेंकीं हें ना तेंसें जालें । बोलणें तितुकें वांयां गेलें॥1॥
स्वयें आपण चि रिता । रडे पुढिलांच्या हिता ॥ध्रु.॥
सुखसागरीं नेघे वस्ती । अंगीं Yाानपणाची मस्ती ॥2॥
तुका ह्मणे गाढव लेखा । जेथें भेटेल तेथें ठोका ॥3॥
3942
आवडे सकळां मिष्टान्न । रोग्या विषा त्यासमान॥1॥
दर्पण नावडे तया एका । ठाव नाहीं ज्याच्या नाका ॥2॥
तुका ह्मणे तैशा खळा । उपदेशाचा कांटाळा ॥3॥
3943
अखंड संत निंदी । ऐसी दुर्जनाची बुिद्ध ॥1॥
काय ह्मणावें तयासी । तो केवळ पापरासि ॥ध्रु.॥
जो स्मरे रामराम । तयासी ह्मणावें रिकामें ॥2॥
जो तीर्थव्रत करी । तयासी ह्मणावें भिकारी ॥3॥
तुका ह्मणे विंच्वाची नांगी । तैसा दुर्जन सर्वांगीं॥4॥
3944
या रे नाचों अवघेजण । भावें प्रेमें परिपूर्ण ॥1॥
गाऊं पंढरीचा राणा । क्षेम देऊनिं संतजना ॥ध्रु.॥
सुख साधु सुखासाटीं । नाम हरिनाम बोभाटीं ॥2॥
प्रेमासाटीं तो उदार । देतां नाहीं सानाथोर ॥3॥
पापें पळालीं बापुडीं । काळ झाला देशधडी॥4॥
तुका ह्मणे धन्य काळ । आजि प्रेमाचा सुकाळ ॥4॥
3945
उपजलों मनीं । हे तों स्वामीची करणी ॥1॥
होइल प्रसादाचें दान । तरि हें कवुतक पाहेन ॥ध्रु.॥
येइल अभय जरि । तरि हे आYाा वंदिन शिरीं ॥2॥
भिHप्रयोजना । प्रयोजावें बंदिजना॥3॥
यश स्वामिचिये शिरीं । दास्य करावें किंकरीं ॥4॥
तुका ह्मणे आळीकरा । त्यासी योजावें उत्तरा ॥5॥
3946
माझें मन पाहे कसून । परि चित्त न ढळे तुजपासून॥1॥
कापुनि देइन शिर । पाहा कृपण कीं उदार ॥ध्रु.॥
मजवरि घालीं घण । परि मी न सोडीं चरण ॥2॥
तुका ह्मणे अंतीं । तुजवांचूनि नाहीं गति ॥3॥
3947
भूमीवरि कोण ऐसा । गांजूं शके हरिच्या दासा॥1॥
सुखें नाचा हो कीर्त्तनीं । जयजयकारें गर्जा वाणी ॥ध्रु.॥
काळा सुटे पळ । जाती दुरितें सकळ ॥2॥
तुका ह्मणे चित्तीं । सांगूं मानाची हे निति ॥3॥
3948
जातीचा ब्राह्मण । न करितां संध्यास्नान ॥1॥
तो एक नांनवाचा ब्राह्मण । होय हीनाहूनि हीन ॥ध्रु.॥
सांडुनियां शािळग्राम । नित्य वेश्येचा समागम ॥2॥
नेघे संतांचें जो तीर्थ । अखंड वेश्येचा जो आर्थ ॥3॥
तुका ह्मणे ऐसे पापी । पाहूं नका पुनरपि ॥4॥
3949
जालों जीवासी उदार । त्यासी काय भीडभार ॥1॥
करीन आडक्या घोंगडें । उभें बाजारीं उघडें ॥ध्रु.॥
जोंजों धरिली भीड । तोंतों बहु केली चीड ॥2॥
तुका ह्मणे मूळ । तुझें उच्चारीन कुळ ॥3॥
3950
आह्मां हें चि काम । वाचे गाऊं तुझें नाम ॥1॥
आयुष्य मोलाची हे घडी । धरूं पायांची आवडी ॥ध्रु.॥
अमृताची खाणी । याचे ठायीं वेचूं वाणी ॥2॥
तुका ह्मणे पांडुरंगा । माझ्या जिवाच्या जिवलगा ॥3॥
3951
मिळे हरिदासांची दाटी । रीग न होय शेवटी ॥1॥
तेथें म्या काय करावें । माझें कोणें आइकावें ॥ध्रु.॥
कैसें तुज लाजवावें । भH ह्मणोनियां भावें ॥2॥
नाचतां नये ताळीं । मज वाजवितां टाळी ॥3॥
अंतीं मांडिती भुषणें भूषणे । शरीर माझें दैन्य वाणें ॥4॥
तुका ह्मणे कमळापति । मज न द्यावें त्या हातीं॥5॥
3952
जाणों नेणों काय । चित्तीं धरूं तुझे पाय ॥1॥
आतां हें चि वर्म । गाऊं धरूनियां प्रेम ॥ध्रु.॥
कासया सांडूं मांडूं। भाव हृदयीं च कोंडूं ॥2॥
तुका ह्मणे देवा । जन्मोजन्मीं मागें सेवा॥3॥
3953
जाळें घातलें सागरीं । बिंदु न राहे भीतरी ॥1॥
तैसें पापियाचें मन । तया नावडे कीर्त्तन ॥ध्रु.॥
गाढव गंगेसी न्हाणिलें। जाउनि उकरडएावरि लोळे ॥2॥
प्रीती पोसिलें काउळें । जाउनि विष्ठेवरी लोळे ॥3॥
तुका ह्मणे तैसी हरी । कीरव्या नावडे कस्तुरी॥4॥
3954
तरलों ह्मणऊनि धरिला ताठा । त्यासी चळ जाला फांटा ॥1॥
वांयांविण तुटे दोड । मान सुख इच्छी मांड ॥ध्रु.॥
ग्वाहीविण मात । स्थापी आपुली स्वतंत्र ॥2॥
तुका ह्मणे ऐसीं किती । नरका गेलीं अधोगती ॥3॥
3955
कठिण नारळाचें अंग । बाहेरी भीतरी तें चांग ॥1॥
तैसा करी कां विचार । शुद्ध कारण अंतर ॥ध्रु.॥
वरि कांटे फणसफळा । माजि अंतरीं जिव्हाळा ॥2॥
ऊंस बाहेरी कठिण काळा । माजी रसाचा जिव्हाळा ॥3॥
मिठें रुचविलें अन्न । नये सतंत कारण ॥4॥
3956
सकळतीर्थांहूनि । पंढरीनाथ मुगुटमणी ॥1॥
धन्यधन्य पंढरी । जे मोक्षाची अक्षय पुरी ॥ध्रु.॥
विश्रांतीचा ठाव । तो हा माझा पंढरीराव ॥2॥
तुका ह्मणे सांगतों स्पष्ट । दुजी पंढरी वैकुंठ॥3॥
3957
भाते भरूनि हरिनामाचे । वीर गर्जती विठ्ठलाचे॥1॥
अनंतनामाची आरोळी । एक एकाहूनि बळी ॥ध्रु.॥
नाहीं आणिकांचा गुमान । ज्याचे अंकित त्यावांचून ॥2॥
रििद्ध सििद्ध ज्या कामारी। तुका ह्मणे ज्याचे घरीं ॥3॥
3958
ज्याची जया आस । तयाजवळी त्या वास ॥1॥
येर जवळी तें दुरी । धेनु वत्स सांडी घरीं ॥ध्रु.॥
गोडी िप्रयापाशीं । सुख उपजे येरासी ॥2॥
तुका म्हणे बोल । घडे तयाठायीं मोल॥3॥
3959
बाळ माते निष्ठ होये । परि तें स्नेह करीत आहे॥1॥
तैसा तूं गा पुरुषोत्तमा । घडी न विसंबसी आह्मां ॥ध्रु.॥
नेणती भागली । कडे घेतां अंग घाली ॥2॥
भूक साहे ताहान । त्याचें राखे समाधान ॥3॥
त्याच्या दुःखें धाये । आपला जीव देऊं पाहे॥4॥
नांवें घाली उडी । तुका ह्मणे प्राण काढी ॥5॥
3960
हें तों टाळाटाळीं । परि भोवताहे कळी ॥1॥
बरें नव्हेल शेवटीं । भय असों द्यावें पोटीं ॥ध्रु.॥
मुरगािळला कान । समांडिलें समाधान ॥2॥
धन्य ह्मणे आतां । येथें नुधवा माथां॥3॥
अबोलणा तुका । ऐसें कांहीं लेखूं नका ॥4॥
3961
किती लाजिरवाणा । मरे उपजोनि शाहाणा ॥1॥
एका घाइप न करीं तुटी । न निघें दवासोइऩ भेटी ॥ध्रु.॥
सोसूनि आबाळी । घायाळ तें ढुंग चोळी ॥2॥
सावध करी तुका । म्हणे निजले हो आइका ॥3॥
3962
कुरुवंडी करीन काया । वरोनि पायां गोजिरिया ॥1॥
बैसलें तें रूप डोळां । मन चाळा लागलें ॥ध्रु.॥
परतें न सरवे दुरि । आवडी पुरी बैसली ॥2॥
तुका ह्मणे विसावलों । येथें आलों धणीवरि ॥3॥
3963
साधनाचे कष्ट मोटे । येथें वाटे थोर हें ॥1॥
मुखें गावें भावें गीत । सर्व हित बैसलिया ॥ध्रु.॥
दासा नव्हे कर्म दान। तन मन निश्चळ ॥2॥
तुका ह्मणे आत्मनिष्ट । भागे चेष्ट मनाची॥3॥
3964
घेतां आणिकांचा जीव । तेव्हां कींव कराना ॥1॥
आपलें तें वरदळ नेदा । हें गोविंदा कृपणता ॥ध्रु.॥
सेवा तरी इच्छा सांग । चोरिलें अंग साहेना ॥2॥
तुका ह्मणे अरे धन्या । निसंतान्या विठोबा ॥3॥
3965
आह्मां केलें गुणवंत । तें उचित राखावें ॥1॥
तुह्मांसी तों चाड नाहीं । आणिकां कांहीं सुखदुःखां ॥ध्रु.॥
दासांचें तें देखों नये । उणें काय होइल तें ॥2॥
तुका ह्मणे विश्वंभरा । दृिष्ट करा सामोरी ॥3॥
3966
अगत्य ज्या नरका जाणें । कीर्तनीं तों वीट मानी॥1॥
नावडेसा जाला बाप । आलें पाप वस्तीसि ॥ध्रु.॥
नारायण नाहीं वाचे । ते यमाचे अंदण ॥2॥
तुका ह्मणे अभHासी । माता दासी जग झोडी ॥3॥
3967
आह्मी हरिचे हरिचे । सुर किळकाळा यमाचे ॥1॥
नामघोष बाण साचे । भाले तुळसी मंजुरेचे ॥ध्रु.॥
आह्मी हरिचे हरिचे दास । कलिकाळावरि घालूं कास ॥2॥
आह्मी हरिचे हरिचे दूत । पुढें पळती यमदूत ॥3॥
तुका ह्मणे आह्मांवरी । सुदर्शन घरटी करी ॥4॥
3968
देवाचिये पायीं वेचों सर्व शHी । होतील विपित्त ज्याज्या कांहीं ॥1॥
न घेइप माझी वाचा पुढें कांहीं वाव । आणि दुजे भाव बोलायाचे ॥ध्रु.॥
मनाचे वांटणी चित्ताचा विक्षेप । राहो हा अनुताप आहे तैसा ॥2॥
तुका ह्मणे घेइप विठ्ठलाचा छंद । आनंदाचा कंद विस्तारेल ॥3॥
3969
पांडुरंगा आतां ऐका हे विनंती । बहु माझे चित्तीं भय वाटे ॥1॥
नाहीं आइकिलें संतांचिया मुखें । तें या मज लोकें भडसाविलें ॥ध्रु.॥
विष्णुदासां गति नाहीं तरावया । ह्मणती गेले वांयां कष्टत ही ॥2॥
धिक्कारिती मज करितां कीर्तन । काय सांगों शीण ते कािळचा ॥3॥
तुका ह्मणे मज वाटतें उदास । काय करूं यास पांडुरंगा ॥4॥
3970
वेढा वेढा रे पंढरी । मोर्चे लावा भीमातिरीं ॥1॥
चलाचला संत जन । करा देवासी भांडण ॥ध्रु.॥
लुटालुटा पंढरपूर। धरा रखुमाइऩचा वर ॥2॥
तुका ह्मणे चला । घाव निशानी घातला॥3॥
3971
पहा ते पांडव अखंड वनवासी । परि त्या देवासी आठविती ॥1॥
प्रल्हादासी पिता करितो जाचणी । परि तो स्मरे मनीं नारायण ॥ध्रु.॥
सुदामा ब्राह्मण दरिद्रें पीडिला । नाहीं विसरला पांडुरंग ॥2॥
तुका ह्मणे तुझा न पडावा विसर । दुःखाचे डोंगर जाले तरी ॥3॥
3972
निजसेजेची अंतुरी । पादलिया कोण मारी ॥1॥
तैसा आह्मासी उबगतां । तुका विनवितो संतां ॥ध्रु.॥
मूल मांडीवरी हागलें । तें बा कोणे रें त्यागिलें ॥2॥
दासी कामासी चुकली । ते बा कोणें रें विकली ॥3॥
पांडुरंगाचा तुका पापी । संतसाहें काळासि दापी ॥4॥
3973
श्वानाचियापरी लोळें तुझ्या दारीं । भुंकों हरिहरि नाम तुझें ॥1॥
भुंकीं उठीं बैसें न वजायें वेगळा । लुडबुडीं गोपाळा पायांपाशीं ॥2॥
तुका ह्मणे आह्मां वर्म आहे ठावें । मागेन ते द्यावें प्रेमसुख ॥3॥
3974
सोइरे धाइरे दिल्याघेतल्याचे । अंत हें काळीचें नाहीं कोणी ॥1॥
सख्या गोत्रबहिणी सुखाचे संगती । मोकलुनी देती अंतकाळीं ॥ध्रु.॥
आपुलें शरीर आपुल्यासी पारिखें । परावीं होतील नवल काइऩ ॥2॥
तुका ह्मणे आतां सोड यांची आस । धरीं रे या कास पांडुरंगा ॥3॥
3975
जन्ममरणांची कायसी चिंता । तुझ्या शरणागतां पंढरीराया ॥1॥
वदनीं तुझें नाम अमृतसंजीवनी । असतां चक्रपाणी भय कवणा ॥ध्रु.॥
हृदयीं तुझें रूप बिंबलें साकार । तेथें कोण पार संसाराचा ॥2॥
तुका ह्मणे तुझ्या चरणांची पाखर । असतां किळकाळ पायां तळीं ॥3॥
3976
क्षमाशस्त्र जया नराचिया हातीं । दुष्ट तयाप्रति काय करी ॥1॥
तृण नाहीं तेथें पडे दावािग्न । जाय तो विझोनि आपसया ॥2॥
तुका ह्मणे क्षमा सर्वांचें स्वहित । धरा अखंडित सुखरूप ॥3॥
3977
याति गुणें रूप काय ते वानर । तयांच्या विचारें वर्ते राम ॥1॥
ब्रह्महत्यारासि पातकी अनेक । तो वंद्य वाल्मीक तिहीं लोकीं ॥2॥
तुका ह्मणे नव्हे चोरीचा व्यापार । ह्मणा रघुवीर वेळोवेळां ॥3॥
3978
पानें जो खाइऩल बैसोनि कथेसी । घडेल तयासी गोहत्या ॥1॥
तमाखू ओढूनि काढला जो धूर । बुडेल तें घर तेणें पापें ॥ध्रु.॥
कीर्तनीं बडबड करील जो कोणी । बेडुक होउनी येइल जन्मा ॥2॥
जयाचिये मनीं कथेचा कंटाळा । होती त्या चांडाळा बहु जाच ॥3॥
जाच होती पाठी उडती यमदंड । त्याचें काळें तोंड तुका ह्मणे ॥4॥
3979
कामांमध्यें काम । कांहीं ह्मणा रामराम । जाइल भवश्रम । सुख होइऩल दुःखाचें ॥1॥
कळों येइऩल अंतकाळीं । प्राणप्रयाणाचे वेळीं । राहाती निराळीं । रांडापोरें सकळ ॥ध्रु.॥
जीतां जीसी जैसा तैसा । पुढें आहे रे वोळसा । उगवुनि फांसा । काय करणें तें करीं ॥2॥
केलें होतें या चि जन्में । अवघें विठोबाच्या नामें । तुका ह्मणे कर्म । जाळोनियां तरसी ॥3॥
3980
तुज मज ऐसी परी । जैसे तरंग सागरीं ॥1॥
दोहींमाजी एक जाणा । विठ्ठल पंढरीचा राणा ॥ध्रु.॥
देव भH ऐसी बोली । जंव भ्रांति नाहीं गेली ॥2॥
तंतु पट जेवीं एक । तैसा विश्वेंसीं व्यापक ॥3॥
3981
कोठें गुंतलासी योगीयांचे ध्यानीं । आनंदकीर्तनीं पंढरीच्या ॥1॥
काय काज कोठें पडलीसे गुंती । कानीं न पडती बोल माझे ॥ध्रु.॥
काय शेषनशयनीं सुखनिद्रा आली । सोय कां सांडिली तुह्मी देवा ॥2॥
तुका ह्मणे कोठें गुंतलेती सांगा । किती पांडुरंगा वाट पाहूं ॥3॥
3982
माउलीसी सांगे कोण । प्रेम वाढवी ताहानें ॥1॥
अंतरींचा कळवळा । करीतसे प्रतिपाळा ॥ध्रु.॥
मायबापाची उपमा। तुज देऊं मेघश्यामा ॥2॥
ते ही साजेना पाहातां । जीवलगा पंढरिनाथा ॥3॥
माय पाळी संसारीं । परलोक राहे दुरी ॥4॥
तैसा नव्हेसी अनंता । काळावरी तुझी सत्ता ॥5॥
तुका ह्मणे नारायणा। तुह्मां बहुत करुणा ॥6॥
3983
कोड आवडीचें । पुरवीना बाळकाचें ॥1॥
तेव्हां कैसी ते माउली । जाणा काशासाटीं व्याली ॥ध्रु.॥
वत्साचिये आसे। धेनु धांवेना गोरसें ॥2॥
तुका ह्मणे धरि । बाळ टाकिलें वानरीं ॥3॥
3984
भHांची सांकडीं स्वयें सोसी देव । त्यांपाशीं केशव सर्वकाळ ॥1॥
जये ठायीं कीर्तन वैष्णव करिती । तेथें हा श्रीपति उभा असे ॥2॥
तुका ह्मणे देव सर्वाठायीं जाला । भरुनी उरला पांडुरंग ॥3॥
3985
तुझिया नामाचा विसर न पडावा । ध्यानीं तो राहावा पांडुरंग ॥1॥
सांगितला मंत्र श्रीरामनामाचा । सर्वकाळ वाचा हें चि बोले ॥ध्रु.॥
उफराटें नाम वाल्मीक बोलीला । तो ही वंद्य केला नारायणें ॥2॥
तुका ह्मणे मज तुझा चि भरवसा । धांवुनियां कैसा येसी देवा ॥3॥
3986
अवघ्यां पातकांची मी एक रासी । अवघा तूं होसी सवाौत्तमु ॥1॥
जैसा तैसा लागे करणें अंगीकार । माझा सर्व भार चालविणें ॥ध्रु.॥
अवघें चि मज गििळयेलें काळें । अवघीं च बळें तुझे अंगीं ॥2॥
तुका ह्मणे आतां खुंटला उपाय । अवघे चि पाय तुझे मज ॥3॥
3987
मूतिऩमंत देव नांदतो पंढरी । येर ते दिगांतरीं प्रतिमारूप॥1॥
जाउनियां वना करावें कीर्तन । मानुनी पाषाण विठ्ठलरूप ॥2॥
तुका मुख्य पाहिजे भाव । भावापासीं देव शीघ्र उभा ॥3॥
3988
धरिल्या देहाचें सार्थक करीन । आनंदें भरीन तिन्ही लोक ॥1॥
लावीन निशान जावया वैकुंठा । माजवीन पेठा कीर्तनाच्या॥ध्रु.॥
नामाचिया नौका करीन सहस्रवरि । नावाडा श्रीहरि पांडुरंग ॥2॥
भाविक हो येथें धरा रे आवांका । ह्मणे दास तुका शुद्धयाति ॥3॥
3989
अनुसरे त्यासी फिरों नेदी मागें । राहें समागमें अंगसंगें ॥1॥
अंगसंगें असे कर्मसाक्ष देव । जैसा ज्याचा भाव तैसा राहे ॥2॥
फळपाकीं देव देतील प्राणीयें । तुका ह्मणे नये सवें कांहीं ॥3॥
3990
संसारीं असतां हरिनाम घेसी । तरीं च उद्धरसी पूर्वजेंसी ॥1॥
अवघीं च इंिद्रयें न येती कामा । जिव्हे रामनामा उच्चारीं वेगीं ॥ध्रु.॥
शरीरसंपित्त नव्हे रे आपुली । भ्रांतीची माउली अवघी व्यर्थ ॥2॥
तुका ह्मणे सार हरिनामउच्चार । ये†हवी येरझार हरीविण ॥3॥
3991
सावळें सुंदर रूप मनोहर । राहो निरंतर हृदयीं माझे॥1॥
आणीक कांहीं इच्छा आह्मां नाहीं चाड । तुझें नाम गोड पांडुरंगे ॥ध्रु.॥
जन्मोजन्मीं ऐसें मागितलें तुज । आह्मांसी सहज द्यावें आतां ॥2॥
तुका ह्मणे तुज ऐसे दयाळ । धुंडितां सकळ नाहीं आह्मां ॥3॥
3992
भHांहून देवा आवडे तें काइ । त्रिभुवनीं नाहीं आन दुजें ॥1॥
नावडे वैकुंठ क्षीराचा सागर । धरोनि अंतर राहे दासा॥ध्रु.॥
सर्वभावें त्याचें सर्वस्वें ही गोड । तुळसीदळ कोड करुनी घ्यावें॥2॥
सर्वस्वें त्याचा ह्मणवी विकला । चित्त द्यावें बोला सांगितल्या ॥3॥
तुका ह्मणे भिHसुखाचा बांधिला । आणीक विठ्ठला धर्म नाहीं॥4॥
3993
राम कृष्ण गोविंद नारायण हरी । केशवा मुरारी पांडुरंगा ॥1॥
लIमीनिवासा पाहें दिनबंधु । तुझा लागो छंदु सदा मज ॥2॥
तुझे नामीं प्रेम देइऩ अखंडित । नेणें तप व्रत दान कांहीं॥3॥
तुका ह्मणे माझें हें चि गा मागणें । अखंड ही गाणें नाम तुझें ॥4॥
3994
हरी तुझें नाम गाइऩन अखंड । याविण पाखंड नेणें कांहीं ॥1॥
अंतरीं विश्वास अखंड नामाचा । कायामनेंवाचा देइप हें चि ॥2॥
तुका ह्मणे आतां देइप संतसंग । तुझे नामीं रंग भरो मना॥3॥
3995
गाबाळाचे ग्रंथीं कां रे पडां सदा । मिथ्या भेदवादा वागवितां ॥1॥
संसारगाबाळीं पडसी निखळ । जालासी तूं खळ तेणें मना ॥ध्रु.॥
साधनसंकटीं गुंतसी कासया । व्यर्थ गा अपायामाजी गुंती ॥2॥
निर्मळ फुकाचें नाम गोविंदाचें । अनंतजन्माचे फेडी मळ ॥3॥
तुका ह्मणे नको करूं कांहीं कष्ट । नाम वाचे स्पष्ट हरि बोलें ॥4॥
3996
भाव धरिला चरणीं ह्मणवितों दास । अहिनिऩशीं ध्यास करीतसें ॥1॥
करीतसें ध्यास हृदयीं सकळ । भाव तो सबळ धरियेला ॥2॥
धरिले निश्चळ न सोडीं ते पाय । तुका ह्मणे सोय करीं माझी ॥3॥
3997
तुझें नाम गाया न सोपें डवळा । गाऊं कळवळा प्रेमाचिया ॥1॥
येइल आवडी जैसी अंतरींची । तैसी मनाची कीर्ती गाऊं ॥2॥
माझें मुख नामीं रंगो सर्वकाळ । गोविंद गोपाळ राम कृष्ण ॥3॥
अबद्ध चांगलें गाऊं जैसें तैसें । बाहे बाळ जैसें मायबापा ॥4॥
तुका ह्मणे मज न लावीं वांकडें । मी तुझें बोबडें बाळ तान्हें ॥5॥
3998
आतां तुज मज नाहीं दुजेपण । दाखवीं चरण पांडुरंगा ॥1॥
तुज रूप रेखा नाम गुण नाहीं । एक स्थान पाहीं गांव सिंव ॥ध्रु.॥
नावडे संगाति तुजा दुजयाची । आपुल्या भHांची प्रीति तुह्मां ॥2॥
परि आह्मांसाटीं होसील सगुण । स्तंभासी फोडून जयापरि ॥3॥
तुका ह्मणें तैसें तुज काय उणें । देइप दरुषण चरणांचें ॥4॥
3999
करणें तें हें चि करा । नरका अघोरा कां जातां॥1॥
जयामध्यें नारायण । शुद्धपण तें एक ॥ध्रु.॥
शरणागतां देव राखे। येरां वाखे विघ्नाचे ॥2॥
तुका ह्मणे लीन व्हावें । कळे भावें वर्म हें ॥3॥
4000
आणीक नका करूं चेष्टा । व्हाल कष्टा वरपडी॥1॥
सुखें करा हरिकथा । सर्वथा हे तारील ॥ध्रु.॥
अनाथाचा नाथ देव। अनुभव सत्य हा ॥2॥
तुका ह्मणे बहुतां रिती । धरा चित्तीं सकळ॥3॥
